H ιστοσελίδα «www.sandacite.bg» ( σε μετάφραση «τα σεντούκια.bg») είναι online πρότζεκτ του τύπου «εικονικού μουσείου», αφιερωμένο στο παλιό βουλγαρικό τεχνικό εξοπλισμό. Δημιουργήθηκε το 2006 από τον Αντόν Όρους. Σ αυτό με φωτογραφίες, κείμενα και στοιχεία παρουσιάζονται συσκευές, που παράγονταν στη Βουλγαρία στην πάροδο του χρόνου.Ο Αντόν Όρους συλλέγει τέτοιο εξοπλισμό από το 2003 και ήδη έχει συσσωρεύσει αρκετές πληροφορίες και γνώσεις για τις σημαντικότερες βουλγαρικές εφευρέσεις στο παρελθόν.

«Ο Βουλγαρικός δορυφόρος «Ίντερκοσμος 22» ή «Βουλγαρία 1300» όπως επίσης ονομάζονταν, εκτοξεύτηκε στις 7 Αυγούστου του 1981», μας διηγείται ο κ. Όρους. «Σχεδιάστηκε να λειτουργεί σε υψόμετρο 825-906 χλμ. και έχει βάρος ενάμισι τόνο. Σχεδιάστηκε στη Βουλγαρία βάση των σοβιετικών δορυφόρων «Μετεόρ». Όλα τα επιστημονικά εργαλεία στο δορυφόρο είναι βουλγαρικές μελέτες. Προορίζονται για επιστημονικές έρευνες στο Διάστημα ακτινοβολιών, φορτισμένων σωματιδίων, διαστημικού πλάσματος  και χημικών διαδικασιών. Έχει δύο ηλιακά πάνελ για την τροφοδότηση των συσκευών, το κάθε ένα από τα οποία με 2 kW ισχύ. Ο δορυφόρος είναι αποτέλεσμα της επιστημονικής και τεχνικής συνεργασίας μεταξύ της Βουλγαρίας και της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Θεωρούνταν ότι κάηκε, αλλά πρόσφατα ανακαλύφθηκε ότι ακόμα είναι σε τροχιά γύρω από τη Γη.»

Το 1981 τιμάται η 1300η επέτειος  της Βουλγαρίας. Το γεγονός αυτό δίνει ισχυρή ώθηση σε μεγάλα τεχνικά σχέδια – από τον σχεδιασμό επαγγελματικού και επιστημονικού εξοπλισμού έως τη δημιουργία νέου οικιακού εξοπλισμού. Η βουλγαρική έγχρωμη τηλεόραση «Σόφια 81» εμφανίζεται ακριβώς στην περίοδο αυτή. Στο πλαίσιο του κάποτε Συμβουλίου Οικονομικής Αλληλοβοήθειας η Βουλγαρία ειδικεύεται στον τομέα των υπολογιστών  και στη Σόφια παράγονται ισχυροί για τα χρόνια τους υπολογιστές που εξάγονται για την Αφρική και Ινδία.

« Οι πιο γνωστοί απ αυτούς είναι οι ES 1020, IZOT 310.Ένα δωμάτιο  ήταν απαραίτητο  για την εγκατάστασή τους» συνεχίζει ο κ. Όρους. «Κάθε μία από τις χώρες του Συμβουλίου Οικονομικής Αλληλοβοήθειας  συμμετείχε στο σχέδιο και στη Βουλγαρία παράγονταν οι σκληροί δίσκοι. Το αποκορύφωμα είναι στη δεκαετία του 70 και 80 του 20ου αιώνα. Για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη συμμετοχή στο Συμβούλιο Οικονομικής Αλληλοβοήθειας το 1969 και 1970 στη Βουλγαρία κτίζονται επτά εργοστάσια. Ανήκουν στη Κρατική Οικονομική Επιχείρηση IZOT για υπολογιστές και συσκευές εγγραφής. Δύο εργοστάσια ήταν για συσκευές αποθήκευσης- στις πόλεις Βελίκο Τίρνοβο και Πλοβντιφ, το εργοστάσιο για μη τυποποιημένο εξοπλισμό ήταν στην πόλη Σούμεν, για πλακέτες κυκλωμάτων στο Ρούσε, για περιφερειακές συσκευές – στη Στάρα Ζαγκόρα, για μαγνητικές κεφαλές  στο Ραζλόγκ και το Γκάμπροβο. Ο «καπετάνιος» ήταν το εργοστάσιο υπολογιστών στη Σόφια. Ο πρώτος βουλγαρικός υπολογιστής - ο ZIT 151, είναι βάση αδείας της Fujitsu Facom 230-30. Όλη η σειρά ΙΖΟΤ αποτελεί ενιαίο σύστημα από τυποποιημένες λειτουργικές μονάδες υπολογιστών  που χρησιμοποιούνταν στο πλαίσιο του Ανατολικού μπλοκ. Ορισμένες είναι βάση των πιο σύγχρονων την εποχή εκείνη υπολογιστών στον κόσμο- αυτών της ΙΒΜ. Χρησιμοποιούνταν για επιστημονική, εργαστηριακή και οικονομική  δραστηριότητα. Μόνο ο σκληρός δίσκος αυτών των υπολογιστών είχε βάρος 100-200 κιλά.» 

Το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα στη Βουλγαρία παράγονται αρκετές τηλεοράσεις και ραδιόφωνα. Αυτό προκαλεί την ανάγκη και  από εξοπλισμό για την επισκευή και συντήρησή τους. Τον αναλαμβάνει το εργοστάσιο «Ελεκτρόνικα» στη Σόφια , όπου δημιουργείται και παράγεται ολόκληρη σειρά φορητών συσκευών μέτρησης.

Το 1960 παράγεται και το πρώτο βουλγαρικό αυτοκίνητο «Βalkan 1200».

Φωτογραφίες :Ινστιτούτο  Διαστημικών Ερευνών και Τεχνολογιών της Βουλγαρικής Аκαδημίας Еπιστήμων, Προσωπικό αρχείο του Αντόν Όρους και www.sandacite.bg

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα