Στις παραδοσιακές αντιλήψεις του Βούλγαρου η Παναγία είναι συμπονετική, εύσπλαχνη, αναμάρτητη. Μερικές φορές όμως τιμωρεί αυστηρά - σε αντίθεση με την εικόνα της στα Ευαγγελία, όπου περιγράφεται ως ταπεινή και καλοπροαίρετη.

Η μεγαλύτερη χριστιανική γιορτή, αφιερωμένη στην Παναγία είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου τις 15 Αυγούστου. Τρεις ημέρες νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της προσευχής της, έμαθε από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ για τον επικείμενο θάνατό της. Πριν πεθάνει, ήθελε να δει και πάλι όλους τους αποστόλους. Την έθαψαν σε σπηλιά κοντά στον Κήπο της Γεσθημανής. Σαν τον θεϊκό γιο της, την τρίτη ημέρα ανέστη. Η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι ένας «ζωηφόρος θάνατος».

Η λατρεία της Παναγίας στη Βουλγαρία συνδέεται με την πεποίθηση ότι έχει τη δύναμη να προστατεύει από τα κακά πνεύματα και να θεραπεύει και τις χειρότερες ασθένειες. ιδιαίτερα βαθιά είναι η σχέση της με την οικογενειακή εστία, και τον τοκετό - προστατεύει τη μητέρα και το παιδί, δωρίζει άτεκνες γυναίκες με παιδιά. Ακόμα και σήμερα, πολλοί άνθρωποι περνούν τη νύχτα σε εκκλησίες και μοναστήρια την παραμονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, προσευχόμενοι για υγεία ή για πολυαναμενόμενο παιδί. Την ημέρα αυτή οι άτεκνες μητέρες δεν εργάζονται, αλλά πηγαίνουν στην εκκλησία. Φέρνουν διαφορετικά δώρα και τα τοποθετούν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας - πετσέτες, κεντημένα τραπεζομάντιλα, ποδιές, κάλτσες, λουλούδια. Το πρωί αγιάζονται οι πρώτοι καρποί, που κόβονται από τα δέντρα των κήπων και τα χωράφια, το φρέσκοζυμωμένο ψωμί και το φρέσκο τυρί, με τα οποία στη συνέχεια οι γυναίκες φιλεύουν τους γείτονες και τους γνωστούς τους. Η δεκαπενθήμερη νηστεία για τη μεγάλη γιορτή της Παναγίας τελειώνει στις 15 Αυγούστου, με γιορτινό τραπέζι.

Οι εκκλησίες που φέρουν το όνομα της Παναγίας και οι εικόνες που απεικονίζουν τη Θεοτόκου τιμούνται ιδιαίτερα την ημέρα αυτή. Σε πολλά μέρη της χώρας υπάρχουν και πολλές τοποθεσίες, ακόμα και δρόμοι που ο λαός ακόμα και σήμερα ταυτίζει με θρύλους σχετικά με την προστασία, την καθοδήγηση και τη θεραπεία από την Θεομήτορα. Η πίστη στην ικανότητά της να θεραπεύει αντικατοπτρίζεται στα ονόματα ορισμένων βοτάνων. Τέτοια παραδείγματα είναι η καλαμίνθη /που φέρει το όνομα της Παναγίας στα βουλγαρικά/ καθώς και ο μηνύανθος, του οποίου χρησιμοποιούνται οι ανθισμένες κορυφές, τα φύλλα και οι ρίζες και είναι φυτό εμμηναγωγό, ορεκτικό, τονωτικό, αντιπυρετικό. Τα πρώτα μαζεμένα βότανα αγιάζονται στην Εκκλησία για να ενισχυθεί η θεραπευτική τους δύναμη. Στη λαϊκή φαρμακευτική βρίσκονται συνταγές με πολλά φυτά, των οποίων τα ονόματα θυμίζουν τη λατρεία της Παναγίας. Αλλά, ανεξάρτητα από τα ονόματα των φυτών, αναγνωρισμένων και από την επίσημη ιατρική για τη θεραπευτική τους δύναμη, οι άνθρωποι τα αποκαλούν «Χόρτα της Παναγιάς».

Στις λαϊκές δοξασίες, η αγάπη της Παναγίας φτάνει στους ανθρώπους κι από πηγές και βρύσες. Αγιασμένες από την ίδια, δεν είναι πια απλές πηγές και έχουν μετατραπεί σε θαυματουργές. Σύμφωνα με τους θρύλους, η Θεοτόκος κάπου ήπιε νερό, αλλού έλουσε τον Ιησού, κλ., αφήνοντας έτσι την ευλογία της. Και σαν πραγματική μητέρα - προστατεύει τους πάντες - και δίκαιους και αμαρτωλούς.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα