Μία υπέροχη έκδοση – «Χιλιετία της βουλγαρικής εικόνας» παρουσιάζεται στην έκθεση «Χρυσό βιβλίο. Εικόνες από τη Βουλγαρία. 9^ος-19^ος αιώνας» στο Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού. Τα κείμενα είναι της υφηγήτριας διδάκτορος Ράλιτσα Ρούσεβα, υπεύθυνη του Μουσείου Χριστιανικής Τέχνης της Κρύπτης του Ναού του Αγίου Αλέξανδρου Νιέφσκι στη Σόφια. Η κα Ρούσεβα και ο κ. Μετόντι Πετρίκοφ, διευθυντής του εκδοτικού οίκου «Βιβλία του Μεθοδίου» έχουν κάνει την επιλογή των έργων που περιλαμβάνονται στο βιβλίο. Ο εντυπωσιακός τόμος περιέχει φωτογραφίες 106 εικόνων, 90 από τις οποίες από τις συλλογές της Κρύπτης. Να τι είπε στην πρεμιέρα του βιβλίου η υφηγήτρια Ρούσεβα:

«Όσον αφορά την τέχνη, τις τελευταίες δεκαετίες ανακοινώθηκαν πολλά άγνωστα μέχρι στιγμής μνημεία της βυζαντινής και της μεταβυζαντινής τέχνης. Γνωστοποιήθηκαν πολλά ονόματα ζωγράφων, κτητόρων κλπ. Η καθαρά επιστημονική θεωρητική προσέγγιση άλλαξε προς κατεύθυνση της διεπιστημονικότητας. Η γενική εικόνα της ορθόδοξης τέχνης στην ιστοριογραφία σήμερα είναι διαφορετική από την κατάσταση πριν 20 χρόνια. Όσον αφορά τις εικόνες στις βουλγαρικές συλλογές, τα τελευταία 15-20 χρόνια αποκαταστήθηκαν πολλές απ’ αυτές, άγνωστες μέχρι τότε. Ορισμένες δημοσιεύθηκαν, κυρίως σε λίγους καταλόγους εκθέσεων στο εξωτερικό ή σε ξεχωριστά άρθρα. Άλλες – όχι. Το μεγαλύτερο μέρος των εικόνων αναστηλώθηκε στα εργαστήρια της Εθνικής Πινακοθήκης, του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και του Εθνικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου με Μουσείο της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Μέρος από τις ξακουστές εικόνες, που είχαν μερικά στρώματα ζωγραφικής, τώρα μπορούν να ειδωθούν στην πρωταρχική μορφή τους. Έχουμε εικόνες που αποκαταστήθηκαν στη διάρκεια 10, 15 και περισσότερων χρονών.»

Ο Μετόντι Πετρίκοφ είναι ένας από τους πρώτους ιδιοκτήτες εκδοτικών οίκων μετά τις αλλαγές στη Βουλγαρία. Είναι και παραγωγός κινηματογραφικώνέργων. Με εκδοτική δραστηριότητα ασχολείται από το 1990. Κατά τη δεκαετία του ‘80 του περασμένου αιώνα κάνει ερασιτεχνικές ταινίες μικρού μήκους μαζί με φίλους του, ενώ το 1992 μπαίνει επαγγελματικά στην κινηματογραφική τέχνη. Γιατί είναι τόσο στενά συνδεδεμένος με την έκθεση αυτή; Περισσότερα μαθαίνουμε από τον ίδιο τον κ. Πετρίκοφ:

«Ήδη το 1990, τότε αρχάριος εκδότης, αγόρασα ένα βιβλίο - θαυμάσια έκδοση του Ευαγγελίου του Οστρομίρ, για 200 λέβα, που για την περίοδο εκείνη ήταν εξαιρετικά μεγάλο ποσό. Και τότε σκέφτηκα: κάποια μέρα πρέπει να κάνω κάτι τέτοιο. Μου πήρε 25 χρόνια, αλλά νομίζω ότι το αποτέλεσμα που τώρα προτείνουμε με την «Χιλιετία της βουλγαρικής εικόνας» σε μεγάλο βαθμό ξεπέρνα καθαρά πολυγραφικά τη φωτοτυπική έκδοση από το 1988 του Ευαγγελίου του Οστρομίρ. (Το Ευαγγέλιο είναι ρωσικό μνημείο πολιτισμού από τα μέσα του 11^ου αιώνα παγκόσμιας σημασίας). Τώρα χρησιμοποιούμε πολλές νέες τεχνολογίες, όπως π.χ. χρώματα δύο συστατικών. Επίσης ο διαχωρισμός των χρωμάτων γίνεται με εντελώς νέο τρόπο. Φυσικά οι τεχνολογίες το επιτρέπουν. Φωτογραφήσαμε τις αυθεντικές εικόνες με εξαιρετικά ποιοτική φωτογραφική μηχανή, που επιτρέπει εντελώς άλλη ανάλυση των εικόνων σε σύγκριση με προηγούμενες εκδόσεις όχι μόνο στη Βουλγαρία. αλλά και στον κόσμο.

Θέλω να διευκρινίσω ότι οι βουλγαρικές εικόνες δεν είναι τόσο δημοφιλείς. Το διαπιστώνω επειδή τα τελευταία 15 χρόνια ταξιδεύω πολύ: στην Αμερική και τη Γερμανία βασικά. Δεν υπάρχουν ποιοτικές εκδόσεις με βουλγαρικές εικόνες. Εξαίρεση, κατά τη γνώμη μου αποτελεί (όχι όμως με βουλγαρικές, αλλά με βυζαντινές εικόνες) μία Βουλγάρα βυζαντινολόγος, που είναι καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ - η κα Μπίσερα Πέντσεβα. Εκδίδει ποιοτικά βιβλία, που αφορούν περισσότερο τη βυζαντινή τέχνη. Για μένα είναι σημαντικό να εκδώσω κάτι με υψηλή ποιότητα, και επιτέλους οι εικόνες αυτές, ορισμένες από τις οποίες είναι ηλικίας 8-9 αιώνων, να λάβουν αξιόλογη αναγνώριση στην Ευρώπη και τον κόσμο.»

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα

Φωτογραφίες από την έκθεση: Βενέτα Παβλόβα