Στην Συναγωγή της Σόφιας διοργανώθηκε ποιητική βραδιά με επισκέπτες τον Γκρεγκόριι φον Λάιτις και τον Μίχαελ Λαρ οι οποίοι μέσω του ιδρύματος που διοικούν από το 1995 συγκεντρώνουν την πνευματική κληρονομιά των συγγραφέων, συνθετών και διανοούμενων που έπεσαν θύματα του ναζισμού. Τα ποιήματα που οι κύριοι Λάιτις και Λαρδιάβασαν στο βουλγάρικο κοινό έχουν γραφτεί από κρατούμενους στρατοπέδων συγκέντρωσης στη Γερμανία τη δεκαετία του 40 ενώ η μετάφραση στα βουλγάρικα ανατέθηκε σε μαθητές γυμνασίων της Σόφιας στα οποία διδάσκεται η γερμανική γλώσσα. 

Η Ακαδημία Λαρ φον Λάιτις στηρίζει την πολιτιστική ανταλλαγή μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης μέσω διαλέξεων, σεμιναρίων, εργαστηρίων και εκδηλώσεων που σκοπό έχουν να θυμίζουν το παρελθόν, να συμβαδίζουν με την εποχή τους και να δημιουργούν προοπτική για το μέλλον.

Ποιά ήταν τα κίνητρα για την διοργάνωση της εκδήλωσης στη Συναγωγή της Σόφιας;

«Οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη είναι μια από τις αιτίες που μας ώθησαν να διοργανώσουμε αυτού του είδους τις ποιητικές βραδιές σε όλη την Ευρώπη, λέει ο φιλόσοφος Μίχαελ Λαρ. Άλλη αιτία είναι η όλο και αυξανόμενη τα τελευταία χρόνια δυσαρέσκεια προς τις μειονότητες. Γι’ αυτό επιλέξαμε ο τίτλος της βραδιάς στην Συναγωγή της Σόφιας να είναι το απόφθεγμα του άγγλου συγγραφέα Χένρι Γκρέαμ Γκρίιν «Το μίσος δείχνει έλλειψη φαντασίας». Οι ποιητές που έβρισκαν την δύναμη να δημιουργούν μέσα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ουσιαστικά διαδήλωναν κατά του μίσους και αντιστέκονταν μέσω της φαντασίας τους που ενσαρκώθηκε σε στίχους. Το παράδειγμά τους μας δείχνει πώς να αγωνιζόμαστε σήμερα. Δεν πρέπει να απελπιζόμαστε, να παραδινόμαστε ή απλά να στρέφουμε το βλέμμα μας αλλού. Αντίθετα πρέπει να αντιδράσουμε και η τέχνη είναι ένα από τα όπλα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε».

Κατά τον Γκριγκόριι φον Λάιτις η τέχνη πρέπει να μαθαίνει τους νέους να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό και να διαμορφώνει το σύστημα των αξιών τους. «Δεν γίνεται να μας ενδιαφέρει μόνο το πορτοφόλι μας, πρέπει να τρέφουμε και την ψυχή μας», λέει εκείνος.

«Οι σημερινοί νέοι είναι υπέροχοι, λέει ο φον Λάιτις που γεννήθηκε κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και συμμετείχε στις φοιτητικές διαδηλώσεις του 1968. Έχουν πολλές απορίες και ελπίζω το λογοτεχνικό μας πρόγραμμα να τους δώσει απαντήσεις. Τα κινητά τηλέφωνα δεν μπορούν να μας βοηθήσουν να συνειδητοποιήσουμε την ιστορία. Το παρελθόν αξιολογείται μόνο μέσω προσωπικών εμπειριών. Ο σκοπός μας είναι να μάθουμε τους νέους να έχουν θέση και να την υπερασπίζονται».

Στην Ακαδημία Λαρ φον Λάιτις είναι πεπεισμένοι πως η μόρφωση είναι το καλύτερο εργαλείο για την αντιμετώπιση της άγνοιας, του μίσους και των διακρίσεων. Γι’ αυτό οι εκδηλώσεις που διοργανώνουν συμπεριλαμβάνουν συχνά μαθητές. Ο Βαλεντίν Πομάκοβ από την 3^η Λυκείου φοιτά σε ένα από τα Γερμανικά Λύκεια της Σόφιας και δέχτηκε την πρόκληση να μεταφράσει ένα από τα ποιήματα που διαβάστηκαν στην Συναγωγή.

«Έχω μια κάποια ποιητική εμπειρία και το ποίημα που μου πρότειναν μου κέντρισε το ενδιαφέρον, λέει εκείνος. Τα γερμανικά μου είναι αρκετά καλά για να καταλάβω το περιεχόμενό του και να το εκτιμήσω. Το θέμα είναι βαρύ αλλά οι στίχοι είναι διακριτικοί και έχουν χιούμορ παρά την δύσκολη θέση στην οποία βρισκόταν ο ποιητής. Μπορούν να γίνουν παραλληλισμοί με την σημερινή πραγματικότητα αλλά αυτό με τρομάζει».

Και οι δυο διοργανωτές ζουν μεταξύ του Μονάχου και της Νέας Υόρκης και μοιράζονται την ανησυχία τους όσον αφορά τις ρατσιστικές δηλώσεις που ηχούν από τις πολιτικά βήματα των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

«Οι πολιτικοί λένε πράγματα που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν απαράδεκτα, λέει ο Μίχαελ Λαρ. Το πιο επικίνδυνο είναι πως αυτή η ρητορική μίσους μεθά τις μάζες. Ελπίζω το νέο κύμα διαδηλώσεων που ξεσηκώνεται αυτή τη στιγμή στην Αμερική να είναι αποτελεσματικό και οι νέοι να καταφέρουν να αλλάξουν τη ζωή τους».

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα
Φωτογραφίες: Πρεσβεία της Γερμανίας στην Βουλγαρία