Η Hμέρα του Αγίου Θεoδώρου /Τόντοροβντεν στα βουλγαρικά/ είναι από τις μεγαλύτερες λαϊκές γιορτές που σχετίζονται με τη μετάβαση από τον χειμώνα στην άνοιξη, τη γονιμότητα και την καρποφορία. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, στον τόπο μας η γιορτή υπάρχει ακόμα από τις αρχές του Μεσαίωνα και οι Βούλγαροι ενώνουν σ’ αυτήν τη λατρεία του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Στρατηλάτη και του Αγίου Θεόδωρου του Τήρωνος, επίσης μάρτυρας της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Στο ορθόδοξο ημερολόγιο το πρώτο Σάββατο της Μεγάλης Σαρακοστής /φέτος 4 Μαρτίου/, είναι αφιερωμένο στον Άγιο Θεόδωρο τον Τήρων, που υπηρετούσε στο Τάγμα των Τηρώνων (νεοσυλλέκτων) του ρωμαϊκού στρατού, γι’ αυτό καιτο προσωνύμιό του Τήρων, ο οποίος μαρτύρησε μετά από φρικτά βασανιστήρια το 306.

Σύμφωνα με την παράδοση, το όνομα του Αγίου Θεόδωρου του Τήρωνος συνδέεται και με θαύματα, αλλά το πιο γνωστό είναι το θαύμα των κολλύβων, το οποίο τιμά η εκκλησία κάθε χρόνο το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας της Νηστείας του Πάσχα. Τότε γιορτάζουν όσοι φέρουν το όνομα Θεόδωρος και Θεοδώρα, ενώ η γιορτή του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη είναι στις 8 Φεβρουαρίου. Η Καθολική Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος στις 9 Νοεμβρίου.

Στη βουλγαρική παράδοση η Ημέρα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος τιμάται για υγεία και την καλή γονιμότητα των αλόγων. Τα τελετουργικά ψωμιά που οι νύφες και τα κορίτσια προετοιμάζουν πριν από την ανατολή του ηλίου στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν το σχήμα ενός αλόγου ή ενός πετάλου. Πάνω σ’ αυτά βάζουν σκελίδες σκόρδο, καρύδια, καλαμπόκι, αλάτι. Οι γυναίκες μοιράζονται τα ψωμιά αυτά στους φίλους και τους γείτονες, αφού μιμούνται με τις κινήσεις τους τα άλογα. Από αυτά ταΐζονται τα άλογα, για να πολλαπλασιαστούν, επίσης μοιράζονται και τα κόλλυβα – βρασμένο στάρι, καλαμπόκι, μπιζέλια.

Στις λαϊκές δοξασίες ο Άγιος Θεόδωρος θεωρείται από τους Βούλγαρους προστάτης των αλόγων και καβαλικεύει όμορφο άσπρο άλογο. Επιπλέον, έχει δαιμονικά χαρακτηριστικά – μετενσαρκωμένος, μαζί με άλλους κακούς γυρίζει στο σκοτάδι την πρώτη εβδομάδα μετά την Καθαρά Δευτέρα. Για να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τα δεινά που μπορεί να τους συμβούν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που προηγείται της γιορτής του Αγίου Θεοδώρου, οι άνθρωποι τηρούν αυστηρές απαγορεύσεις. Οι απαγορεύσεις αυτές σχετίζονται κυρίως με τις γυναίκες και τις δραστηριότητες που θεωρούνται γυναικείες εργασίες, αλλά όλοι πρέπει να τηρήσουν αυστηρή νηστεία.

Ακόμα και σήμερα στην Ημέρα του Αγίου Θεοδώρου οργανώνονται ιπποδρομίες, που ονομάζονται στα βουλγαρικά ακόμα «κουσία», «τούντοριτσα» και «ντομλέ». Νωρίς το πρωί, πριν από την ανατολή του ηλίου, τα παλικάρια πηγαίνουν το άλογό τους να πιει νερό, του δίνουν να φάει από το τελετουργικό ψωμί και το αλάτι, ενώ το άλογο τους είναι στολισμένο με γαλάζιες χάνδρες και κορδέλες. Σε ορισμένες περιοχές, οι νέοι καβάλα στο άλογο γυρίζουν πρώτα τα σπίτια του χωριού, και οι άνθρωποι τους δίνουν κουλούρια και τους κερνάνε κρασί. Την ημέρα αυτή ο πιο τυχερός είναι ο νικητής, ο οποίος λαμβάνει όχι μόνο ανταμοιβή, αλλά και κερδίζει και τον απόλυτο σεβασμό της κοινότητας, μιας και έδειξε τις δεξιότητές του.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: BGNES