Αν θέλετε να νιώσετε το πνεύμα της Σόφιας μέσα από τους αιώνες, που φέρει τα σημάδια διάφορων πολιτισμών, μπορείτε να επισκεφτείτε το ιστορικό κέντρο της πόλης. Ένα από τα κτίρια που έχει ενδιαφέρουσα ιστορία είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο που επί Τουρκοκρατίας ήταν τζαμί.

«Αυτός ο ναός λεγόταν Μπουγιούκ Τζαμί και είναι χτισμένος τον 15^ο αιώνα», λέει ο διδάκτωρ Κάμεν Μπογιατζίεφ από τη Βουλγάρικη Ακαδημία Επιστημών, στην οποία υπάγεται το Εθνικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και το Μουσείο. – «Πρόκειται για ένα από τα παλαιότερα διατηρημένα κτίρια της πρωτεύουσας που χτίστηκε με  πρωτοβουλία του Μαχμούτ Πασά, ο οποίος ήταν Μεγάλος Βεζίρης του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή. Το χτίσιμο του τζαμιού διήρκεσε 40 χρόνια και ολοκληρώθηκε το 1494 μετά τον θάνατο του Μαχμούτ Πασά.»

Ο Μαχμούτ γεννήθηκε στο Κρούσεβατς της Σερβίας στις αρχές του 15^ου αιώνα. Η μητέρα του ήταν σέρβα αριστοκράτισσα, ενώ ο πατέρας του ανήκε στην δυναστεία των Αγγέλων, των τελευταίων χριστιανών ηγεμόνων της Θεσσαλίας. Μικρός γίνεται όμηρος των Τούρκων και μεγαλώνει στην αυλή του Μουράτ Β΄ στην Αδριανούπολη, όπου λαμβάνει καλή μόρφωση.

«Από το χτίσιμό του ως τον 19^ο αιώνα το Μπουγιούκ Τζαμί ήταν ένα από τα σημαντικότερα δημόσια κτίρια της Σόφιας που και τότε έφερε αυτό το όνομα», συνεχίζει ο διδάκτωρ Μπογιατζίεφ. – «Τον 19^ο αιώνα όμως το κτίριο παθαίνει σοβαρές ζημιές λόγω δυο αλλεπάλληλων σεισμών. Πέφτει ο μιναρές και οι προύχοντες το βλέπουν σαν σημάδι. Το τζαμί εγκαταλείπεται και ερημώνει. Κατά τον Ρωσοτουρκικό Απελευθερωτικό Πόλεμο του 1877-78 το κτίριο χρησιμοποιείται σαν νοσοκομείο.»

Μετά την Απελευθέρωση, λόγω της κεντρικής του θέσης και του μεγέθους του, το κτίριο αρχίζει να χρησιμοποιείται σαν αποθήκη αρχαιοτήτων και το 1892 ο βασιλιάς Φερδινάνδος εκδίδει Διάταγμα, με το οποίο το παραθέτει στο νεοϊδρυθέν Εθνικό Μουσείο. Τη δεκαετία του ’30 διεξάγονται ανασκαφές γύρω από το Αρχαιολογικό Μουσείο και στο φώς έρχονται στοιχεία για την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου ή από την 1^η χιλιετία π.Χ., όταν στην πόλη ζούσαν Θράκες και Ρωμαίοι. Πλησίον του Μουσείου οι επισκέπτες της Σόφιας μπορούν να δουν τα ερείπια της ανατολικής πύλης της Αρχαίας Σερδικής, όπως και τη ροτόντα του Αγίου Γεωργίου, αφιερωμένη σε έναν χριστιανό μάρτυρα από τη Σόφια. Το πρώην τζαμί παθαίνει πολλές ζημιές κατά τους βομβαρδισμούς στο πλαίσιο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και χάνεται μέρος του Εθνικού Αρχείου, αλλά στο μουσείο φυλάσσονται εκθέματα υψηλής πολιτιστικής αξίας που το καθιστούν ένα από τα πλουσιότερα μουσεία του κόσμου.

«Εδώ φυλάσσονται μερικές από τις πρώτες ανακαλυφθείσες μαρτυρίες για την ανθρώπινη παρουσία στα Βαλκάνια και την Ευρώπη που χρονολογούνται σε πάνω από 1,5 εκατ. χρόνια», σημειώνει ο κύριος Μπογιατζίεφ.

Κεφαλή από κεραμική ανθρωπόμορφη φιγούρα. Χαλκολιθική περίοδος, δεύτερο μισό της 5ης χιλιετηρίδας π.Χ. και κεραμικό ζωόμορφο σκεύος από τον τύμβο του Καράνοβο. Χαλκολιθική περίοδος, δεύτερο μισό της 5ης χιλιετηρίδας π.Χ.

Ο χρυσός θησαυρός του Βαλτσιτράν και η κεφαλή του θράκα ηγεμόνα Σεύθη Γ΄, τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.

Από την Ισλαμική περίοδο της πρωτεύουσας στο ιστορικό κέντρο της πόλης υπάρχουν και άλλα κτίρια που έχουν διατηρήσει την ομορφιά τους, εκτελώντας νέους σκοπούς όπως το Χαμάμ, στο οποίο σήμερα φιλοξενείται το Μουσείο της Ιστορίας της Σόφιας, ενώ ένα από τα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα των αρχών του 20ού αιώνα, το εμπορικό κέντρο Χάλιτε, χτίστηκε στο μέρος, όπου ήταν η κεντρική αγορά της πόλης επί Τουρκοκρατίας.

Κεραμική εικόνα του Αγίου Θεοδώρου, Βελίκι Πρεσλάβ, 10ος αιώνας, και εικόνα της Παναγίας Ελεούσας, Νεσέμπαρ, 14ος αιώνας

Φωτογραφίες: Μιγκλένα Ιβανόβα και αρχείο του μουσείου