Την 26η Οκτωβρίου, η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος γεννήθηκε τον 3ο αιώνα στην Θεσσαλονίκη και πέθανε για την πίστη του Χριστού. Εδώ και αιώνες, η γιορτή του Αγίου Δημητρίου είναι μια από τις πιο τιμούμενες στη Βουλγαρία. Σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές, το όνομα Ντιμίταρ εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ονόματα της Βουλγαρίας, μετά το Ιβάν και το Γκεόργκι. Στις 26 Οκτωβρίου γιορτάζουν όλοι όσοι φέρουν το όνομα του Ντιμίταρ, Ντιμιτρίνα, Ντραγκάν, Ντίμο, Ντίμκα, Μίτκο, Μίτρα και άλλοι. Μαζί με τα παραδοσιακά φαγητά από αρνίσιο κρέας, όσοι τηρούν τα έθιμα μαγειρεύουν στιφάδο με κοτόπουλο. Στο τραπέζι πρέπει επίσης να υπάρχει βρασμένο καλαμπόκι, πεστίλι, ψητά μήλα, μελάσα και κολοκύθα.

Στη Βουλγαρία πάρα πολλοί ναοί είναι αφιερωμένοι στον Άγιο Δημήτριο. Μεταξύ αυτών είναι η παλαιότερη μεσαιωνική εκκλησία της Βουλγαρίας στην παλιά της πρωτεύουσα- την πόλη Βελίκο Τύρνοβο, στην οποία στέφθηκαν οι πρώτοι βούλγαροι ηγεμόνες της Δυναστείας Ασέν- οι Πέταρ, Ασέν και Καλογιάν. Από την εκκλησία αυτή, στις 26 Οκτωβρίου του 1185, την ημέρα της γιορτής του Αγίου, κηρύχτηκε η εξέγερση ενάντια στη βυζαντινή κυριαρχία.

Στο βουλγαρικό φολκλόρ ο Άγιος Δημήτριος παρουσιάζεται σαν ένας γενναίος άνδρας με υπερφυσικές δυνάμεις. Στη γιορτή του καταφτάνει καβάλα σε άλογο, φέρνοντας το χειμώνα και το κρύο, και από τα γένια του πέφτει το χιόνι. Ο Άγιος συνδέεται με την τιμή προς τους νεκρούς. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Δημήτριος είναι αδελφός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ο οποίος παίρνει τις ψυχές των νεκρών. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο το Σάββατο πριν από την γιορτή, γίνεται το «Ψυχοσάββατο του Δημητρίου». Την 26η Οκτωβρίου τα αφεντικά απέλυαν όσους είχαν πάρει στη δούλεψή τους την ημέρα της γιορτής του Αγίου Γεωργίου. Στήνονταν μεγάλα τραπέζια και όλοι γιόρταζαν.

Οι στίχοι ενός παλιού δημοτικού τραγουδιού, σύμφωνα με τον βούλγαρο λαογράφο Ντιμίταρ Μαρίνοφ, αφηγούνται ότι ο άγιος μαζί με τον αδελφό του, τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, έβαλαν φωτιά στο Άγιον Όρος και τα μοναστήριά του. Τους καταδίκασαν και τους φυλάκισαν στον βυθό της θάλασσας για τρία χρόνια. «Τρία χρόνια ήταν στη φυλακή, τρία χρόνια οι εργάτες δεν ήξεραν τη μέρα, οι βοσκοί το χρόνο, σταγόνα βροχής δεν έπεφτε». Η Αγία Παρασκευή και η Αγία Κυριακή (οι οποίες, σύμφωνα με το ίδιο τραγούδι, είναι θείες του Αγίου Δημητρίου), πήγαν στον Θεό και του ζήτησε να απελευθερώσει τους φυλακισμένους, αλλά εκείνος αρνήθηκε. Τότε πήγαν στην Παναγία η οποία βοήθησε στην απελευθέρωση του Αγίου Δημητρίου.

Μια άλλη λαϊκή παράδοση παρουσιάζει τον Άγιο Δημήτριο σαν τον δίδυμο αδελφό του Αγίου Γεωργίου. Τα δυο αδέρφια χώρισαν στη μέση το χρόνο. Ο Άγιος Γεώργιος πήρε το καλοκαίρι και ο Άγιος Δημήτριος - το χειμώνα. Έτσι χωρίζεται και η αγροτική χρονιά - από του Αγίου Γεωργίου μέχρι του Αγίου Δημητρίου είναι ο ανοιξιάτικος-καλοκαιρινός κύκλος και από του Αγίου Δημητρίου μέχρι του Αγίου Γεώργιου, ο φθινοπωρινός και ο χειμερινός.

Τα παλιά χρόνια, η οικοδόμηση των νέων σπιτιών ολοκληρωνόταν στις μέρες γύρω στη γιορτή του Αγίου Δημητρίου. Σύμφωνα με το έθιμο, οι αγρότες έπρεπε να σφάξουν ένα κριάρι και να καλέσουν για τον αγιασμό του σπιτιού. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο οι οικοδόμοι γιορτάζουν αυτήν την ημέρα την επαγγελματική τους γιορτή.

Την ημέρα της γιορτής γινόταν το μάντεμα για τον επόμενο χρόνο: αν το φεγγάρι είναι γεμάτο, τότε θα είναι γεμάτα και τα μελίσσια με μέλισσες και με μέλι. Τη νύχτα πριν τη γιορτή, οι βοσκοί πετούσαν στο μαντρί ένα ραβδί. Αν το πρωί τα πρόβατα ήταν ξαπλωμένα πάνω στο ραβδί, τότε ο χειμώνας θα είναι μακρύς, βαρύς και κρύος.

Για το μέλλον, μάντευαν από τον πρώτο επισκέπτη που έμπαινε στα σπίτια τους. Αν ήταν καλός και πλούσιος ιδιοκτήτης, η χρονιά θα ήταν καλή και πλούσια κι αυτή.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης