Μετά από δύο νυχτερινές, σκανδαλώδεις και έντονες συνεδριάσεις, η Βουλή ενέκρινε τον προϋπολογισμό της Βουλγαρίας για το 2018. Στην πραγματικότητα, ενέκρινε τρεις προϋπολογισμούς - της κοινωνικής ασφάλισης, του ταμείου υγείας και της Δημοκρατίας, οι οποίοι θεωρούνται ως το αποκορύφωμα της ετήσιας κοινοβουλευτικής νομοθετικής δραστηριότητας.

Το νέο και πιο σημαντικό είναι ότι μετά από σχεδόν μια δεκαετία λιτότητας, η χώρα ξέσφιξε λίγο το ζωνάρι και αύξησε, αν και ελάχιστα, τη χρηματοδότηση ορισμένων εξαιρετικά σημαντικών τομέων - της κοινωνικής ασφάλισης και των συντάξεων, της εκπαίδευσης, της ασφάλειας και της άμυνας καθώς και της υγειονομικής περίθαλψης. Από το σύνολο των δημόσιων δαπανών, περίπου 20 δισεκατομμυρίων ευρώ, στους τομείς αυτούς χορηγούνται κονδύλια κατά 1,7 δισ. μεγαλύτερα από αυτά που δόθηκαν κατά το τρέχον έτος.

Λίγα είναι ή πολλά; Θα μπορούσαν να είναι περισσότερα; Πώς θα δαπανηθούν αυτά τα χρήματα; Τι αποτελέσματα αναμένονται από την αύξηση των δαπανών; Τα ερωτήματα πολλά και οι απαντήσεις πολυσήμαντες, γεγονός αναμενόμενο σε μια χώρα φειδωλή στα έξοδα, όπου όλοι παραπονιούνται ότι δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα.

Το πρώτο και πιο σημαντικό πράγμα που θα πρέπει να πούμε, είναι ότι οι περισσότερες δημόσιες δαπάνες προκύπτουν από την αύξηση των εσόδων των κρατικών ταμείων, από την είσπραξη φόρων και τελών. Μεγαλύτερα έσοδα, επειδή η οικονομία αναπτύσσεται με έντονους ρυθμούς, η κατανάλωση αυξήθηκε σημαντικά, οι εξαγωγές κρατούν καλά και όλα αυτά ωθούν τους μακροοικονομικούς δείκτες.

Όλα αυτά ακούγονται καλά - αυξάνονται τα κοινωνικά επιδόματα για τις ευπαθείς ομάδες, οι συντάξεις των ηλικιωμένων, τα κονδύλια για την υγεία, για την, σοβαρά άρρωστη, παιδεία, για τα σώματα ασφάλειας και τις ένοπλες δυνάμεις. Τα χρήματα, φυσικά, δε θα μπορέσουν να καλύψουν όλες τις ανάγκες και να λύσουν όλα τα προβλήματα του κράτους. Οι επιστήμονες από τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών κρέμασαν μαύρες σημαίες στην πρόσοψη του Ιδρύματος, σε ένδειξη πένθους για τον «θάνατο της έρευνας στη χώρα», λόγω της έλλειψης κονδυλίων.

Ανακύπτει το ερώτημα πώς και πού, θα δαπανηθούν περισσότερα χρήματα και τι μπορεί να αναμένεται από αυτές τις «ισχυρές οικονομικές ενέσεις». Ο μη μεταρρυθμισμένος, μη ανταγωνιστικός και μη βιώσιμος επιστημονικός τομέας, είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα, το οποίο θέτει υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα των κρατικών επιχορηγήσεων. Και αυτό συμβαίνει γιατί δεν τηρείται ο χρυσός κανόνας, ο οποίος απαιτεί, η αύξηση των κονδυλίων να εξαρτάται από την εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Στην περίπτωση του βουλγαρικού προϋπολογισμού του 2018, θα πρέπει να πούμε, ότι ελάχιστα και αόριστα γίνεται λόγος για τις κοινωνικά σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Μάλιστα, οι πιο αμετανόητοι και πιο ανεπαρκείς τομείς, με βάση τις σύγχρονες απαιτήσεις για αποτελεσματικότητα, απόδοση και επιτεύγματα, είναι αυτοί, οι οποίοι λαμβάνουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις στις κρατικές επιδοτήσεις. Αυτό ισχύει τόσο για τον κοινωνικό τομέα, όσο και για την εκπαίδευση, την ασφάλεια, την υγεία και τη δικαιοσύνη.

Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους εξαναγκασμού των δημόσιων ιδρυμάτων να συγχρονιστούν με τις νέες απαιτήσεις και τις ανάγκες της κοινωνίας, είναι το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης. Όποιος πληρώνει, αυτός παραγγέλνει τη μουσική, λέει μια βουλγαρική παροιμία. Οι μεταρρυθμίσεις, ωστόσο, είναι οδυνηρές, έχουν υψηλό εκλογικό κόστος και προκαλούν την κοινωνική δυσαρέσκεια. Επί του παρόντος οι κυβερνώντες απολαμβάνουν την υποστήριξη και τη συμπάθεια της πλειοψηφίας των βουλγάρων πολιτών, υπάρχει κοινωνική ειρήνη, τα εισοδήματα αυξάνονται, δεν υπάρχουν πραγματικές απειλές από το εξωτερικό. Κι αν κάτι δεν είναι όπως θα έπρεπε, η αντίδραση είναι άμεση και η δυσαρέσκεια γρήγορα σβήνεται με ανακοινώσεις, χρήματα και λαϊκίστικα ημίμετρα. Ο οικονομικός κύκλος είναι στο αποκορύφωμά του και αυτό επιτρέπει τη μεγαλύτερη γενναιοδωρία. Οι ειδικοί, ωστόσο, προειδοποιούν ότι η φούσκα είναι έτοιμη να σκάσει και ότι η προσγείωση θα είναι σκληρή.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης