Στην γκαλερί της Σόφιας «Λοράν» έως τις 18 Μαΐου παρουσιάζεται η αντιπροσωπευτική έκθεση του ζωγράφου Ιβάν Τρίτσκοφ /1892-1959/. Στις αρχές του 20^ου αιώνα ήταν δημοφιλής στη Βουλγαρία, χωρίς να είναι από τα πιο σημαντικά ονόματα, άλλα με τα χρόνια ξεχάστηκε. Η επέτειός του / 125 χρόνια από τη γέννησή του/ ήταν το 2017. Αλλά η έκθεση πραγματοποιείται τώρα, επειδή ήταν δύσκολο να συγκεντρωθούν τα έργα του – διασκορπισμένα σε πολλά μέρη, συχνά χωρίς επαρκή εκτίμηση της αξίας τους.

Ο Ιβάν Τρίτσκοφ είναι γνωστός ως καλλιτέχνης κυρίως για τα τοπία του. Τον αποκαλούν ακόμα «τον μάστορα του ορεινού τοπίου», λέει η ιστορικός τέχνης Μαριάνα Αβράμοβα. Αυτό φαίνεται καθαρά στην έκθεση, που περιλαμβάνει θέες από τη Ρίλα, το Πίριν, τον Αίμο, το ρου του ποταμού Εύρου. Και γι’ αυτό το όνομα της έκθεσης είναι «Η όμορφη φύση της Βουλγαρίας».

Η ζωή του καλλιτέχνη δεν είναι εύκολη, λέει η Μαριάνα Αβράμοβα. Ο Ιβάν Τρίτσκοφ γεννήθηκε στη Βράτσα. Σπουδάζει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Διακόπτει τις σπουδές του, συμμετέχει στον Βαλκανικό και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη συνέχεια όμως δεν κατορθώνει να τελειώσει τις σπουδές του στην Ακαδημία. Στη συνέχεια, για πολλά χρόνια εργάζεται ως υπάλληλος - σε διάφορους κρατικούς θεσμούς. Διδάσκει σε σχολείο και στη συνέχεια κερδίζει τα προς το ζην ως ανεξάρτητος καλλιτέχνης. Στα τέλη της δεκαετίας του ’30 του 20^ου αιώνα είναι δημοφιλής ζωγράφος, τα έργα του οποίου είναι περιζήτητα. Μεταξύ των λατρών του υπάρχουν άνθρωποι από την ελίτ, από το βασιλικό παλάτι, καθώς και πρέσβεις, συγγραφείς. Ήταν ένας εξαιρετικά παραγωγικός καλλιτέχνης με τουλάχιστον 22 εκθέσεις.

Μετά τις αλλαγές στη Βουλγαρία του 1944-46 /την αρχή της στροφής προς τον σοβιετικό σοσιαλισμό/ η μοίρα του καλλιτέχνη κάνει και πάλι μια απότομη στροφή – δεν αντιτάσσεται στο νέο σύστημα και τον «σοσιαλιστικό ρεαλισμό» του, αλλά ούτε προσαρμόζεται απόλυτα. «Υπάρχει διαφοροποίηση στις στάσεις και τις απόψεις του», λέει η Μαριάνα Αβράμοβα.

Μερικοί εκτιμούν τα έργα του, άλλοι – όχι, γιατί η τέχνη του δεν έχει πειθαρχικό χαρακτήρα. Υπάρχει λόγος για οποιαδήποτε κριτική - ήταν γνωστός στο βασιλικό παλάτι, αλλά συγκεκριμένα αρχειακά έγγραφα γι’ αυτό δεν υπάρχουν. Σε αντίθεση με άλλους καλλιτέχνες δεν μπαίνει στη φυλακή, ούτε καταπιέζεται, αλλά ήδη τα έργα του δεν προκαλούν ενδιαφέρον. Και αναγκάζεται να πουλά τους πίνακές του σε χαμηλότερες τιμές.

Μέχρι το τέλος της ζωής του ο Ιβάν Τρίτσκοφ συνεχίζει να ζωγραφίζει. Ταξιδεύει στη Βουλγαρία και απεικονίζει αυτό που του αρέσει. Και είναι μεταξύ των καλλιτεχνών που συνεχώς ακολουθούν την αίσθησή τους, παρουσιάζοντας τη φύση. Σχεδόν δεν υπάρχουν άλλα έργα του εκτός από τα τοπία. Καταφέρνει να τα αλλάξει κάπως, να ενσωματώσει άλλα στοιχεία, κάποια ανθρώπινη παρουσία, γιατί δέχεται κριτικές για το ότι τα έργα του είναι στατικά. Ο Τρίτσκοφ δεν κάνει συμβιβασμούς -τα τελευταία έργα του έχουν την ίδια, ακόμα πλουσιότερη, ποιητική ακτινοβολία. Η τελευταία του έκθεση είναι μόνο ένα χρόνο πριν πεθάνει.

Η παρούσα έκθεση στη Σόφια συνοδεύεται από έναν κατάλογο, ο οποίος είναι στην πραγματικότητα η πρώτη έκδοση για τον Ιβάν Τρίτσκοφ. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν άλλες εκδόσεις, αφιερωμένες αποκλειστικά στη ζωή και το έργο του. Γι’ αυτό, είμαστε ικανοποιημένοι, επειδή μαζί με την έκθεση δημοσιεύεται και κατάλογος, και έτσι μπορούμε να δώσουμε περισσότερες πληροφορίες για τον καλλιτέχνη, λέει η Μαριάνα Αβράμοβα.

«Ο Τρίτσκοφ έχει μια ακριβή αντίληψη για τη φύση. Τα έργα του προκαλούν το αίσθημα της ανέμελης πραγματικότητας», γράφει η κριτικός τέχνης σ’ αυτό το πρώτο μικρό βιβλίο για τον καλλιτέχνη.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα

Φωτογραφίες: Βενέτα Παβλόβα