Μέχρι τα τέλη Μαΐου στο Εθνικό Μέγαρο Πολιτισμού της Σόφιας παρουσιάζεται η μεγάλη έκθεση «Η δύναμη της αφίσας με κοινωνικά μηνύματα» - μια παρουσίαση της τέχνης αυτής στη χώρα μας και το εξωτερικό. Μεταξύ των διοργανωτών είναι δύο θεσμοί με επίδραση στον κόσμο της αφίσας – η Τριενάλε της Πολιτικής Αφίσας στη Μονς του Βελγίου και η Τριενάλε της Θεατρικής Αφίσας στη Σόφια. Συμμετέχει και ο φωτογραφικός σύλλογος The Frisko Collective.

Η έκθεση περιλαμβάνει βραβευμένες αφίσες από συλλογές στη Μονς, αριστουργήματα από την ιστορία της βουλγαρικής αφίσας, τη σύγχρονη βουλγαρική συλλογή με κοινωνικά μηνύματα Plakat – APEL, έργα του σχεδίου «BG Plakat– άφησες με κοινωνικά μηνύματα», φωτογραφίες του Frisco και άλλα.

Ένας συνάδελφος έλεγε: «αυτή η εικόνα, αν δεν μιλά από μόνη της, βγάλτε την».Το θέμα είναι ότι σε αυτή την περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε «βγάλτε την», γιατί η αφίσα φωνάζει απίστευτα δυνατά – είπε κατά την έναρξη της έκθεσης ο καθηγητής Μποζιντάρ Γιόνοφ, σύγχρονος δημιουργός της βουλγαρικής αφίσας.

Η τέχνη της αφίσας είναι ίσως η πιο συγκεντρωμένη, η καλύτερη τέχνη που μπορεί μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα να γοητεύσει, να προκαλέσει τον θεατή. Και μάλιστα η θέση της αφίσας δε βρίσκεται στις αίθουσες εκθέσεων, όπου είμαστε σήμερα, αλλά είναι στον δρόμο. Ο δρόμος είναι η γκαλερί που θα δεχόταν καλύτερα τις αφίσες. Μια αφίσα, για να επιτύχει τον σκοπό της, πρέπει να είναι ευανάγνωστη. Το κοινό δεν έχει χρόνο να τη διαβάσει, γι’ αυτό πρέπει να παρέχει λιγότερα στοιχεία και να περιορίζεται στα απαραίτητα.

Είναι αλήθεια ότι σήμερα στον δρόμο κυριαρχεί η διαφημιστική αφίσα. Ενώ η αφίσα με κοινωνικά μηνύματα είναι πολύ κοντά σε θέματα που γίνονται όλο και πιο σημαντικά στον κόσμο και εδώ στη Βουλγαρία. Η διεθνής κατάσταση είναι ανησυχητική. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει και πάλι προβλήματα όπως η έλλειψη ανεκτικότητας, η επιθετικότητα, το μίσος. Και τα προβλήματα της Ευρώπης έχουν απήχηση και στη χώρα μας. Κατά πόσον μοιάζουν τα θέματα της αφίσας στη Βουλγαρία και το εξωτερικό;

Νομίζω ότι σε κάποιο βαθμό θα έπρεπε να είναι σχεδόν όμοια. Αλλά δεν μπορούμε να πούμε, για παράδειγμα, ότι η δίψα στην Αφρική, που φαίνεται σε μια αφίσα πίσω μου, ή ο φασισμός σε ορισμένες χώρες είναι το ίδιο - λέει ο Μποζιντάρ Γιόνοφ. Είναι ενδεικτικό - κάθε χώρα έχει τα δικά της κοινωνικά προβλήματα, που είναι αρκετά καλό θέμα για τα έργα των καλλιτεχνών στον τομέα αυτό.

Η αφίσα είναι μια πρόκληση για τη συνείδηση και την αίσθηση του θεατή. Οι εικαστικές εκφράσεις της αφίσας αντανακλούν τις πολιτικές αναζητήσεις και αισθητικές αντιλήψεις, που συνδυάζουν διάφορες ιστορίες. Βλέπετε, υπάρχουν αφίσες από πριν από 20 χρόνια, τα θέματα των οποίων προκαλούν ακόμα ενδιαφέρον», λέει η Αλμπένα Σπάσοβα, μια από τους διοργανωτές της έκθεσης. Μεταξύ των καλλιτεχνών που παρουσιάζονται είναι ο Μπορίς  Αγκελούσεφ και ο Ασέν Σταρέισινσκι, δημοφιλή ονόματα στη Βουλγαρία. Και ανάμεσα στις σημαντικές βουλγαρικές αφίσες του παρελθόντος είναι η «Ανασυγκρότηση» (Perestroika) του Ασέν Σταρέισινσκι. Η περίοδος αυτή, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν εμφανίστηκε η αφίσα, χαρακτηριζόταν από τις αμυδρές ιδέες των κυβερνώντων για αλλαγές στα σοσιαλιστικά κράτη του σοβιετικού μπλοκ. Το έργο του Σταρέισινσκι παρουσιάζει αφηνιασμένο άλογο που καλπάζει στο άγνωστο και ο αναβάτης του κοιτάζει προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Προσκεκλημένοι της έκθεσης ήταν ο Patrick Tombelle και ο Eric Sluis, ιδρυτές του φωτογραφικού συλλόγου The Frisco Collective με έδρα το Βέλγιο και την Ολλανδία. Για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία οι δύο διηγήθηκαν πώς γεννήθηκαν μερικές από τις ιδέες της φωτογραφίας σε αφίσα. Ένα από τα έργα του Eric Sluis είναι μια γυναίκα που κάθεται σε άγαλμα ενός ταύρου στην Κοπεγχάγη. Η ερμηνεία του Eric είναι ότι, κάθε κράτος είναι δημιουργημένο από μεγάλους ανθρώπους και μεγάλες πολιτικές ιδέες», λέει ο Patrick Tombelle. Ίσως η ιδέα της γυναίκας πάνω στον ταύρο κρύβει ειρωνεία, ή ίσως τη θέλησή της να μοιάζει με τους μεγάλους ηγέτες.

Η έκθεση υποστηρίζεται από το πρόγραμμα του Δήμου Σόφιας «Πολιτισμός» και το Εθνικό Ταμείο «Πολιτισμός». Το σχέδιο «BG Plakat – άφησες με κοινωνικά μηνύματα» αποτελεί μέρος του πολιτιστικού προγράμματος της Βουλγαρικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ.

Φωτογραφίες: αρχείο των διοργανωτών

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα