Η αρχαιολογία συνδέεται συνήθως με θησαυρούς και χρυσάφι, αλλά η επιστήμη αυτή κυρίως μας αποκαλύπτει ενδιαφέρουσες πτυχές της ζωής των ανθρώπων που έζησαν σε άλλες εποχές – την εργασία τους, τις αρετές τους, τις χαρές και τις δυσκολίες τους. Το 2018 ήταν μια καλή χρονιά για την βουλγάρικη αρχαιολογία όπως δείχνουν τα φετινά ευρήματα.

Η ιστορικο-πολιτιστική μας κληρονομιά είναι πολύ πλούσια και η χρονιά ήταν εφάμιλλη με τις προηγούμενες, λέει σε συνέντευξή του για την Βουλγαρική Ραδιοφωνία ουφηγητής Χρίστο Ποπόφ, διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου με Μουσείο προς την Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών. Φυσικά μπορούμε να ξεχωρίσουμε κάποιες σημαντικές ανακαλύψεις και κάποιες μελέτες που αξίζουν την προσοχή μας.

Μεταξύ των σημαντικότερων και για τους ειδήμονες, και για το ευρύ κοινό ανακαλύψεων της χρονιάς ήταν ο θησαυρός που οι αρχαιολόγοι ξέθαψαν στην Καλιάκρα, την πρωτεύουσα της Δοβρουτσάς όταν ήταν μεσαιωνικό (14^ος αιώνας) βουλγαρικό δεσποτάτο στην Βόρεια Μαύρη Θάλασσα. Της ομάδας των αρχαιολόγων ηγούταν η υφηγήτρια Μπόνι Πετρούνοβα, διευθύντρια του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Ο θησαυρός αποτελείται από 957 αντικείμενα. Σε πήλινο δοχείο βρέθηκαν ασημένια και χρυσά νομίσματα, χρυσά σκουλαρίκια, πόρπες κ.ά., τα οποία εκπροσωπούν διάφορους πολιτισμούς – τον βουλγάρικο, τον βυζαντινό, τον οθωμανικό. Απ’ ό, τι φαίνεται ο θησαυρός είχε συσσωρευτεί από κάποιον τατάρο πολεμιστή που συμμετείχε στις επιδρομές σ’ αυτά τα εδάφη και έκρυψε το πλιάτσικό του, κάτω από το πάτωμα του σπιτιού, στο οποίο είχε διαμείνει, όταν τους έτρεψαν σε φυγή.

Όσον αφορά τις μελέτες, εδώ και χρόνια οι αρχαιολόγοι συνεχίζουν να ερευνούν τον προϊστορικό τύμβο «Σόλνιτσατα» (Αλυκή), στην περιοχή της Προβάντια (Βορειοανατολική Βουλγαρία), τον οποίο χρησιμοποιούσαν για να συλλέγουν αλάτι, λέει ο διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου. Ο τύμβος δημιουργήθηκε πριν πάνω από 6 500 χρόνια. Εκεί βρέθηκαν τα παλαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα από χρυσό στην Ευρώπη. Φέτος οι έρευνες επικεντρώθηκαν στο οχυρωματικό σύστημα. Οι κάτοικοι ήταν πολύ πλούσιοι, γιατί το αλάτι ήταν το αγαθό με την μεγαλύτερη ζήτηση. Αυτό που αξίζει να αναφέρουμε είναι πως από φέτος ο αρχαιολογικός χώρος άνοιξε για το κοινό.

Ο άλλος σημαντικός προϊστορικός χώρος που ξεχώρισε ο υφηγητής Ποπόφ είναι ο πρώιμος νεολιθικός οικισμός «Σλάτινα» στην Σόφια, ο οποίος ιδρύθηκε 7 000 χρόνια π. Χ. Οι τότε κάτοικοι τιμούσαν την Μητέρα Θεά όπως δείχνει ένα ζωγραφισμένο, κεραμικό, μαγειρικό σκεύος.

Όσον αφορά την αρχαιότητα, φέτος συχνά απασχόλησε την δημοσιότητα η Ηράκλεια Σιντική, κοντά στην πόλη Πέτριτς στην Νοτιοδυτική Βουλγαρία. Η Ηράκλεια ιδρύθηκε τον 4^ο αιώνα π. Χ. κατά τη βασιλεία του Φίλιππου Β΄, του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του γενάρχη της δυναστείας τους, του Ηρακλή. Στην αρχαία αγορά βρέθηκαν αρχιτεκτονικά συγκροτήματα, αγάλματα και νομίσματα, τα οποία απεικονίζουν τις παραδόσεις και το κύρος της πόλης.

Στη Νότια Μαύρη Θάλασσα, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Σωζόπολη, στην αρχαιότητα βρισκόταν η Απολλωνία Ποντική, της οποίας η νεκρόπολη επίσης εδώ και πολλά χρόνια απασχολεί τους αρχαιολόγους. Τα νέα ευρήματα παρουσιάστηκαν σε μια μεγάλη έκθεση στη Σόφια, την οποία διοργάνωσαν μια σειρά μουσείων με την συμμετοχή και του Λούβρου.

Στην περιοχή της Σωζόπολης,κοντά στο Ραβαντίνοβο, βρέθηκε και ένα κάστρο του 5ου αιώνα π. Χ.

Όσον αφορά την Ρωμαϊκή εποχή αξίζει να αναφέρουμε τις ανασκαφές στην ρωμαϊκή πόλη Νόβε (κοντά στο Σβιστόβ) που αποτελούσε έδρα της 8^ης Λεγεώνας (Legio VIII Augusta) την οποία ίδρυσε ο Ιούλιος Καίσαρ, ενώ από τον Μεσαίωνα (12^ος αιώνας) η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως στον λόφο Τραπέζιτσα, στο Βελίκο Τίρνοβο, έναν σταυρό με κομμάτι από το Τίμιο Ξύλο.

Χάρη στο διεθνές πρόγραμμα Black Sea Map (Χάρτης της Μαύρης Θάλασσας) φέτος βούλγαροι και βρετανοί αρχαιολόγοι που ασχολούνται με καταδύσεις ανακάλυψαν το καλύτερα διατηρημένο ναυάγιο αρχαίου πλοίου στον κόσμο. Πρόκειται για ελληνικό καράβι που βυθίστηκε πριν 2 400 χρόνια.

Η βουλγάρικη υποβρύχια αρχαιολογία σημείωσε άλλο ένα επίτευγμα στο νησί Άγιος Θωμάς, κοντά στη νότια ακτή της Μαύρης Θάλασσας, που είναι μέρος μιας χερσονήσου που βυθίζεται εδώ και αιώνες και στο έδαφος που έχει μείνει κάτω από το νερό ανακαλύφτηκαν τα ερείπια θρακικού οχυρού από την αρχή της 1^ης χιλιετίας π. Χ.

Τον Νοέμβριο το Αρχαιολογικό Μουσείο διοργάνωσε την έκθεση «Οι θησαυροί που σώθηκαν στην Βουλγαρία». Παρουσιάστηκαν 300 εκθέματα από τις συλλογές 19 μουσείων στην χώρα μας. Πρόκειται για το πλιάτσικο αρχαιοκάπηλων που διασώθηκε από τους υπαλλήλους του Υπουργείου Εσωτερικών και των Ειδικών Υπηρεσιών.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα