Πριν 40 χρόνια μια ομάδα διανοούμενων αγκάλιασε την πρωτοβουλία ενός Εβραίου από την Βουλγαρία να δημιουργηθεί ένας λογοτεχνικός σύλλογος στην Γιάφα του Τελ Αβίβ. Ο ιδεολόγος λέγεται Σολομών Λέων Πάπο και είναι συγγραφέας που έχει λάβει βουλγάρικο κρατικό βραβείο για τα βιβλία του στα βουλγάρικα ενώ ο σύλλογος φέρει το βουλγάρικο όνομα «Λατς σβετλινά» (Αχτίδα φωτός).

«Τα πρώτα χρόνια ο Μόνι βοηθούσε και έδινε συμβουλές, λέει η σύζυγος του Σολομών Πάπο, Ντένι. Όλοι σεβόντουσαν ο ένας τον άλλον. Τα μέλη έγραφαν και εξέδιδαν τα βιβλία τους στα βουλγάρικα. Ερχόντουσαν να μας επισκεφτούν μεγάλοι βούλγαροι συγγραφείς και ποιητές όπως ο Λιουμπομίρ Λέβτσεβ, ο Μπορίς Χρίστοβ, ο Κόλιο Κόλεβ. Όλες οι κοινότητες σαν αυτήν έχουν τα εσωτερικά τους προβλήματα αλλά είναι σημαντικό να υπάρχουν».

Μετά το 1989 στο Ισραήλ έφτασαν πολλοί Βούλγαροι και Εβραίοι που είχαν ζήσει μεγάλο μέρος της ζωής τους στην Βουλγαρία. Μεταξύ τους είναι και η Μέντι Μπενάντο η οποία άρχισε να διοργανώνει μηνιαίες λογοτεχνικές βραδιές.

«Τότε πρόεδρος ήταν ο Νάταν Ελαζάρ, θυμάται η κυρία Μπενάντο που έχει 4 παιδιά και 10 εγγόνια. Οι λογοτέχνες για τους οποίους συζητούσαμε ήταν η Μπέτυ Λεόν, ο Γιόνα Σβαρτς, ο Γιάκοβ Εσκενάζι που έγραφαν και στα βουλγάρικα και στα εβραϊκά. Τραγουδούσαμε, διηγούμασταν ιστορίες και απαγγέλναμε ποιήματα. Μια φορά ήρθε μια ηλικιωμένη γυναίκα η οποία δυσκολευόταν να περπατήσει. Με μεγάλη προσπάθεια ανέβηκε στην σκηνή και συγκινημένη μοιράστηκε πως στον σύλλογο βρίσκει φίλους, πως της είναι σημαντικό να μιλάει στα βουλγάρικα, να θυμάται. Δάκρυσα γιατί ήταν θαυμάσιο. Αυτό με ενέπνευσε για την μετέπειτα δραστηριότητά μου στο διοικητικό συμβούλιο του συλλόγου».

Όταν τα παιδιά της μεγάλωσαν η Μέντι Μπενάτο βρήκε την ευκαιρία να έρθει ξανά στην Βουλγαρία όπου γενήθηκε μάλιστα μαζί με τον πατέρα της.

«Συναντηθήκαμε με πολλούς γνωστούς, θυμάται εκείνη. Κάποια στιγμή ζήτησα να πάμε να δούμε το σπίτι στο οποιο μεγάλωσα. Πήραμε το τραμ από το κέντρο της Σόφιας και φτάσαμε μέχρι το «Ποντούγιανε» (σταθμός φορτηγών τραίνων). Έκανε ζέστη αλλά δεν με ενοχλούσε ο συνωστισμός στο τραμ. Ένιωθα όμορφα να με αγγίζουν Βούλγαροι. Όταν είδα το σπίτι με πλημμύρισαν αναμνήσεις για επισκέψεις κι εμένα ανεβασμένη στο τραπέζι να απαγγέλω ποιήματα μεταξύ των οποίων και την Προσευχή για παιδιά του Ιβάν Βάζοβ».

Μετά από αυτήν την εκδρομή η κυρία Μπενάντο αποφάσισε να γράψει βιβλίο.

«Έγραφα 3 χρόνια, λέει εκείνη. Έπειτα αποφάσισα πως πρέπει να ταξιδέψω ξανά στην Βουλγαρία για να δω αν αυτά που έγραφα ήταν αληθινά. Για την λίμνη με τα νούφαρα στο Πάρκο του βασιλιά Μπορίς και για το σπίτι στην λεωφόρο «Γιάνκο Σακάζοβ». Όλα ήταν στην θέση τους όπως και το σπίτι της γιαγιάς μου κοντά στην Εβραϊκή συναγωγή στο κέντρο της Σόφιας και το σανατόριο στο Σβόγκε όπου έκανα θεραπεία όταν ήμουν μικρή».

Όταν το βιβλίο εκδόθηκε τράβηξε την προσοχή ενός από τους υπεύθυνους για τα σχολικά εγχειρήδια της 4^ης δημοτικού στην Βουλγαρία ο οποίος αποφάσισε να συμπεριλάβει το κείμενό της για την πρώτη φορά που είδε το Ισραήλ και να φέρει τους μαθητές σε επαφή με το θέμα για την νοσταλγία και τις πρώτες εντυπώσεις από την «Γη της Επαγγελίας».

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα