Στις 3-4 Ιανουαρίου 1878 η Βουλγαρία ήταν μέτωπο του Ρωσο-τουρκικού πολέμου που οδήγησε στην απελευθέρωσή της. Τα ρώσικα στρατεύματα ερχόμενα από το Δούναβη, μέσω του Αίμου, εκείνες τις μέρες έφτασαν στα περίχωρα της Σόφιας με επικεφαλής τον στρατηγό Γκούρκο. Οι οθωμανικές αρχές παρ’ ότι διέθεταν πολυάριθμο στράτευμα αποφάσισαν να υποχωρήσουν για να μην πέσουν στα χέρια των εχθρών. Οι άνθρωποι που ζούσαν στην πόλη ήταν τρομαγμένοι.

Ο Οθωμανός διοικητής της Σόφιας, ο Οσμάν Νουρί πασάς, διέταξε υποχώρηση των στρατευμάτων προς το Πέρνικ και προειδοποίησε τους ξένους πρέσβεις να αποχωρήσουν γιατί σκόπευε να πυρπολήσει την πόλη και να εξολοθρεύσει τους κατοίκους της. Οι πρέσβεις της Γαλλίας, κόμης Λέανδρος Φρανσουά Ρενέ λε Γκε, της Ιταλίας, Βιτόριο Ποζιτάνο και της Αυστρίας, Γιόζεφ Βάλντχαρτ, αρνήθηκαν κατηγορηματικά να φύγουν και έδειξαν αλληλεγγύη στον ντόπιο πληθυσμό. Στο πλευρό τους τάχτηκαν επίσης ο πρόξενος της Αυστρο-Ουγγαρίας και ο ραβίνος Γκαμπριέλ Αλμοσνίνο. Ο πασάς απέσυρε την εντολή του για πυρπόληση.

Οι τελευταίες μάχες δόθηκαν στην περιοχή του Ντόλνι Μπογκρόβ και στις 4 Ιανουαρίου, στις 11 το πρωί, τα ρώσικα στρατεύματα πέρασαν την αξιοθέατη σήμερα Γέφυρα των Αετών, έφτασαν στο Κονάκι και κατέβασαν την σημαία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το πλήθος βγήκε στους δρόμους γιορτάζοντας. Τα χρόνια περνούν μα οι πολίτες της Σόφιας πάντα θα θυμούνται την πράξη εκείνων των πρέσβεων που με ανθρωπιά τάχθηκαν στο πλευρό της μελλοντικής πρωτεύουσας.

Από τότε κάθε χρόνο η επέτειος σημειώνεται με καμπάνες και ευχαριστήρια λειτουργία στην εκκλησία Αγία Κυριακή δίπλα στο σημερινό Προεδρικό Μέγαρο. Στεφάνια καταθέτονται επίσης στο μνημείο του βούλγαρου εθελοντή στρατιώτη (πίσω από την Λέσχη Αξιωματικών) για το οποίο συγκέντρωσαν χρήματα οι απόγονοι των Ρώσων και των Βουλγάρων που συμμετείχαν στον Πόλεμο και το οποίο εγκαινιάστηκε το 2008 παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, του δημάρχου της Σόφιας, του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου των Βουλγάρικων Ενόπλων Δυνάμεων, του διευθυντή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και του Προέδρου της Βουλής.

Το μνημείο  είναι από γρανίτη και αναπαριστά τον σημαιοφόρο των βούλγαρων εθελοντών, Νικόλα Κόρτσεβ, όπως τον ζωγράφισε ο Γιαροσλάβ Βέσιν, να κρατά την σημαία της Σαμάρα (ΝΔ Ρωσία), με τις μορφές της Παναγίας και του Κύριλλου και του Μεθόδιου, υφασμένες από μοναχές και τιμημένη με μετάλλιο ανδρείας. Το μνημείο σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Εμίλ Τσούσεβ και το εκτέλεσε ο γλύπτης Νικολάι Σάβοβ. Αγιάστηκε από μητροπολίτη του Σλίβεν Ιωανίκιο.Στις πλευρές του στύλου απεικονίζονται η πορεία των ρωσικών στρατευμάτων και κάποιες από τις εμβληματικές μάχες. Σε ειδική κάψουλα αναγράφονται τα ονόματα των 12 000 βούλγαρων εθελοντών που συμμετείχαν στον πόλεμο.

Φωτογραφίες: ΒΕΡ - αρχείο

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα