Μόλις πριν από ενάμιση μήνα οι προσδοκίες κορυφαίων αναλυτών στα παγκόσμια χρηματιστήρια εμπορευμάτων ήταν για αυξημένη με πάνω από 2 εκατομμύρια τόνους εξαγωγή ηλιέλαιου από τις χώρες της Περιοχής της Μαύρης Θάλασσας, που να ανέλθει στα 13,5 εκατομμύρια τόνους. Τώρα όμως το ζήτημα είναι πόσα θα χαθούν λόγω της σύρραξης στην Ουκρανία – λένε οι ειδικοί. Είναι κατηγορηματικοί ότι η κάλυψη του ελλείμματος μέσω της εύρεσης επιπρόσθετων ποσοτήτων εναλλακτικών φυτικών ελαίων θα είναι πραγματική πρόκληση για την αγορά, που αντιμετώπισε περιορισμένη προσφορά ήδη πριν από τα γεγονότα στην Ουκρανία. 

«Η ζήτηση στον κόσμο είναι τεράστια, και η Βουλγαρία είναι μεγάλος παραγωγός ηλίανθου, ισχυρός επεξεργαστής, έχουμε εξαιρετικά ανεπτυγμένο κλάδο και στην πρακτική έχουμε ποσότητες ηλιέλαιου, με τις οποίες να κατακλύσουμε τη χώρα. Αλλά με την ελεύθερη αγορά, με την εξαγωγή γίνεται αυτή η διακύμανση των τιμών», εξήγησε πριν δύο ημέρες σε συνέντευξη για τη ΒΕΡ-Βάρνα ο Βαλεντίν Ιβανόφ, πρόεδρος της Κρατικής Επιτροπής Χρηματιστηρίων Εμπορευμάτων και Αγορών. Και παρόλο που στη χώρα υπάρχουν επαρκείς ποσότητες ηλίανθου για παραγωγή ηλιέλαιου για φέτος και του χρόνου, η ζήτηση αυξήθηκε, οι άνθρωποι άρχισαν μαζικά να αγοράζουν, και αυτό επηρέασε αμέσως τη τιμή, που έφτασε πρωτόγνωρες κορυφές ύψους άνω των 7 λέβα ανά λίτρο. Γι’ αυτό πριν από μια εβδομάδα η αναπληρώτρια πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομίας Κορνέλια Νίνοβα απηύθυνε έκκληση προς τους βουλγάρους πολίτες να μην αγοράζουν υπερβολικές ποσότητες, γιατί έτσι μόνοι τους ζημιώνονται ως καταναλωτές. «Έχουμε αποφασίσει κατηγορηματικά το κράτος να καταπολεμά την κερδοσκοπία», τόνισε η Νίνοβα. «Έχουμε μέση τιμή 4,70 ανά λίτρο ηλιέλαιου, ενώ στα καταστήματα πωλείται για 5 έως 7 λέβα. Τώρα δεν επιβάλλεται διακοπή ή περιορισμός της εξαγωγής, εάν όμως πρέπει να εξασφαλιστούν τα συμφέρονται της κοινωνίας, ίσως θα ληφθούν και τέτοια μέτρα», διευκρίνισε ο πρόεδρος της Κρατικής Επιτροπής Χρηματιστηρίων Εμπορευμάτων και Αγορών Βαλεντίν Ιβανόφ.

«Τώρα έχουμε ομαλή αγορά ηλιέλαιου. Σ’ αυτό το ισχυρό ανταγωνιστικό περιβάλλον η ζήτηση υστερεί από τις ποσότητες που προσφέρονται. Στην πρακτική έστω και να θέλετε, δεν μπορείτε να πουλάτε σε μεγάλα όρια λόγω της αφερεγγυότητας των καταναλωτών. Υπάρχουν έμποροι που προσπαθούν να πουλούν σε μεγαλύτερες τιμές, αλλά τελικά δε γίνεται. Γι’ αυτό παρατηρούμε τέτοια επίπεδα των τιμών και με αυτή την τιμή του ηλίανθου – κυρίως λόγω των προσδοκιών ότι το επόμενο χρόνο θα υπάρχουν πολύ πιο μικρές ποσότητες ηλίανθου, επειδή ό, τι και αν γίνει με τον πόλεμο στην Ουκρανία, από εκεί δε θα έχουμε ανοιξιάτικη σοδειά, και τίποτε δεν είναι γνωστό και για τη συμπεριφορά της Ρωσίας, επειδή και εκείνη είναι πολύ μεγάλος παραγωγής – ο μεγαλύτερος παραγωγός σιτηρών και ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ηλίανθου. Όλα εξαρτώνται από τον πόλεμο. Εάν υποθέσουμε ότι ο πόλεμος τελειώσει σε έναν μήνα, τον Σεπτέμβριο μπορεί να παρατηρούμε εντελώς διαφορετικές τάσεις στην αγορά σιτηρών και ηλίανθου. Η κατάσταση είναι απρόβλεπτη και δεν πρέπει να κάνουμε βιαστικές προβλέψεις.»

Όσα συνέβησαν με τις τιμές του ηλιέλαιου στα καταστήματα στη Βουλγαρία μοιάζει πολύ με αυτό που συνέβη με τις τιμές του τυριού στην αρχή της κρίσης το 2020, σχολίασε ο Πρύτανης του Πολυτεχνείου Βάρνας Εβγκένι Στοΐμενοφ. Κατά τη γνώμη του, η σχέση είναι στην επιθυμία για κερδοσκοπική αύξηση των τιμών, που κρύβεται πίσω από το επιχείρημα για αύξηση των εξόδων για την πρώτη ύλη.

«Το πρόβλημα με το τυρί λύθηκε κυριολεκτικά για μια μέρα, με την απαλλαγή ενός μέρους των κρατικών αποθεμάτων. Οι τιμές έπεσαν μέσα σε μια ημέρα, ανανεώθηκαν τα κρατικά αποθέματα και αγοράστηκε νέας παραγωγή σε δύο φορές πιο χαμηλή τιμή και έτσι εξουδετερώθηκε η κερδοσκοπία.»

Επιμέλεια: Γκεργκάνα Μάντσεβα

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα