«Τα περισσότερα από τα τρόφιμα που καταναλώνουμε σήμερα έχουν αρχίσει να καλλιεργούνται στην Βουλγαρία τον 19^ο αιώνα, λέει η πολιτισμιολόγος, Πέτια Κρούσεβα, που μελετά την διατροφή των μεσαιωνικών Βουλγάρων. Ο άνθρωπος μέσα από τα τρόφιμα αντιλαμβάνεται τον κόσμο».

Σήμερα τρώμε πιπεριές, πατάτες, φασόλια, κρέας μαγειρεμένο στην γάστρα αλλά ο μεσαιωνικός άνθρωπος δεν ήξερε καν πως υπάρχουν πολλά από τα υλικά με τα οποία σήμερα μαγειρεύουμε τα «παραδοσιακά βουλγάρικα φαγητά», όπως ο μουσακάς. Τον μεσαίωνα οι άνθρωποι εξαρτιόταν πολύ περισσότερο από την φύση και ακολουθούσαν τους ρυθμούς της. Τον χειμώνα τρώγανε περισσότερο κρέας ενώ την άνοιξη λαχανικά.

Δεν έχουμε βρει κάποιο ανθολόγιο με συνταγές από εκείνη την εποχή αλλά υπάρχουν κάμποσες ιστορικές πηγές και πιο συγκεκριμένα τρία χειρόγραφα του 16^ου αιώνα για την διατροφή κατά την διάρκεια του χρόνου με στόχο οι άνθρωποι να είναι υγιείς αν και τότε δεν υπήρχε η σημερινή μανία με την υγιεινή διατροφή. Πρόκειται για θεολογικά κείμενα ή για περιγραφές ταξιδιωτών και ιπποτών.

«Ο μεσαιωνικός Βούλγαρος ξεκινούσε και τελείωνε το φαγητό του με προσευχή, λέει η Πέτια. Δεν γινόταν τίποτα τυχαίο. Όλοι ήταν ευγνώμονες για τον επιούσιο. Το τι είχε πάνω στο τραπέζι εξαρτιόταν από την κοινωνική θέση των ανθρώπων, από το ποια ήταν τα φρούτα και τα λαχανικά της εποχής του χρόνου αλλά και από το ποια μέρα ήταν από το θρησκευτικό ημερολόγιο. Όλα είχαν σημασία, όλοι είχαν την θέση τους, δεν μπορούσες να καθίσεις όπου θέλεις. Το φαγητό ήταν τελετουργία με πάρα πολλούς συμβολισμούς, ειδικά αν στο τραπέζι καθόταν επισκέπτης».

Το κύριο συστατικό της διατροφής του μεσαιωνικού Βούλγαρου ήταν το ψωμί το οποίο δεν ήταν απλά τροφή αλλά φάρμακο, γιατί είναι η σάρκα του Θεού. Το σιτάρι ήταν σύμβολο γονιμότητας και το πέταγαν στους γάμους όπως τώρα πετάμε ρύζι. Οι άνθρωποι από τις διαφορετικές τάξεις έτρωγαν διαφορετικό ψωμί αλλά όλοι το τύλιγαν πολύ προσεκτικά σε μαντήλι για να μην ξεραθεί γρήγορα. Οι άνθρωποι απέφευγαν να προσφέρουν μήλα γιατί τα συνέδεαν με το μήλο της Έριδος και με το προπατορικό αμάρτημα αλλά θεωρούσαν ευλογία να λάβουν σαν δώρο ψάρι ή κρασί  γιατί το συνδύαζαν με τον Χριστό. 

«Όταν ερχόντουσαν ξένοι που δεν ήξεραν ποιες ήταν οι προθέσεις τους οι γυναίκες ζύμωναν ψωμί και τους προϋπαντούσαν στην πόρτα, λέει η Πέτια. Γιατί το ψωμί ειρηνεύει. Ειδικά αν είναι ζεστό και το προσφέρεις με μέλι ή με αλάτι γαληνεύει την ψυχή και προκαλεί ακόμα και τους πιο σκληρούς ανθρώπους να ξεστομίζουν μόνο ευχές και ευλογίες. Σ’ αυτό οφείλουμε τις ιστορίες για την παροιμιώδη φιλοξενία των λαών της περιοχής μας».

Το φαγητό μας μαζεύει όλους γύρω από το τραπέζι, μας ενώνει και μας κάνει ομόψυχους και ομόφωνους. Δεν είναι τυχαίο ότι τα Συμβόλαια Ειρήνης υπογράφονται σε τραπέζι.

Φωτογραφίες: αρχείο

Επιμέλεια: Ντιάνα Τσανκόβα /από συνέντευξη της Λιουντμίλα Σουγκάρεβα από την ΒΕΡ Πλόβντιβ

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα