Στις αρχές του 20ού αιώνα κάμποσα κύματα αρμενίων μεταναστών φτάνουν στην Βουλγαρία στην προσπάθειά τους να διαφύγουν από σφαγές και βασανιστήρια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και από την γενοκτονία στην οποία τους υπέβαλαν οι οθωμανικές αρχές μετά τον Ελληνο-Τουρκικό πόλεμο 1919-1922. Μαζί τους αυτοί οι άνθρωποι έφεραν τα τιμαλφή τους, που κυρίως ήταν η ίδια τους η ζωή ή τα παιδιά τους. Κάποια από τα προσωπικά αντικείμενα αυτών των τυραννισμένων ψυχών μπορούν να ειδωθούν ως τις 30 Νοεμβρίου στην έκθεση «Μνήμη», στο Περιφερειακό Ιστορικό Μουσείο της Σόφιας, η οποία είναι αφιερωμένη στα 100 χρόνια από την εγκατάσταση των αρμένιων προσφύγων στην Βουλγαρία.

«Αυτοί οι πρόσφυγες, που μπορούμε να τους αποκαλούμε «οι επιζήσαντες», βρήκαν στην Βουλγαρία ζεστή φιλοξενία και συμπόνοια, είπε ο πρέσβης της Αρμενίας στην Σόφια, Αρμέν Εντιγκαριάν, στα εγκαίνια της έκθεσης που διοργανώνεται υπό την αιγίδα του. Εδώ βρήκαν νέο σπίτι και ασφαλές μέρος για να ζήσουν, να οργανώσουν την ζωή τους, εντάχθηκαν στην βουλγάρικη κοινωνία, εξελίχτηκαν αλλά διατήρησαν και την εθνική τους ταυτότητα».

Η έκθεση διοργανώνεται μετά από πρωτοβουλία του Συντονιστικού Συμβουλίου Αρμενικών Οργανώσεων στην Σόφια σε συνεργασία με την αρμένικη εκκλησία στο Πλόβντιβ «Σουρπ Κεβόρκ».

«Με αυτήν την έκθεση οι εκπρόσωποι της αρμενικής κοινότητας θέλουν να τιμήσουν του προγόνους τους και να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους προς το βουλγάρικο κράτος και προς τους Βουλγάρους που δέχτηκαν τις οικογένειές τους, λέει η Κατελίνα Πάβλοβα, επιμελήτρια της έκθεσης. Η ανάμνηση για την δύσκολη πορεία τους, για την ζεστή υποδοχή και για την καθημερινότητα εδώ είναι ζωντανή μέσα από τα εκθέματα που συνόδευσαν τους πρόσφυγες στις δοκιμασίες τους και κληροδοτήθηκαν στις επόμενες γενιές».

• Οι εθνότητες στη Βουλγαρία: Αρμένιοι

Οι επισκέπτες θα δουν πάνω από 70 αντικείμενα, από ρούχα και φωτογραφίες έως έγγραφα και εκκλησιαστικά κειμήλια.

«Όταν αποφασίσαμε να κάνουμε αυτήν την έκθεση ήμασταν επιφυλακτικοί γιατί γινόταν λόγος για αντικείμενα τουλάχιστον 100 χρονών και οι άνθρωποι δύσκολα αποχωρίζονται τις αναμνήσεις τους, είπε ο Βαρτανούς Τομπακμπασιάν, αρχισυντάκτης της εφημερίδας Ερεβάν. Ευχαριστώ τους συμπατριώτες μου που μας εμπιστεύτηκαν».

Τα αντικείμενα συνοδεύονται όπως πάντα με πραγματικές ανθρώπινες ιστορίες. Τις ιστορίες 18 οικογενειών που άφησαν πίσω τους πατρίδα, περιουσία και μια ολόκληρη ζωή.

«Οι ιστορίες μας βοηθούν να γνωριστούμε με την μοίρα των ιδιοκτητών αυτών των αντικειμένων και με τα βιώματά τους, λέει η κυρία Πάβλοβα. Τα εκθέματα είναι σύμβολο της ευγνωμοσύνης της σύγχρονης γενιάς για τον άθλο των προγόνων της χάρη στον οποίο υπάρχει η αρμένικη κοινότητα στην Βουλγαρία».

• Η καθημερινότητα και οι γιορτές των Αρμενίων μέσα από το φακό του φωτογράφου Γιουλιάν Άγγελοφ

«Η έκθεση αυτή μας θυμίζει δύσκολες εποχές όταν η επιβίωση τιθόταν υπό αμφισβήτηση αλλά μας μιλά και για σωτηρία, λέει η διευθύντρια του ιστορικού μουσείου, Βενέτα Χατζήισκα. Η έκθεση μας μεταφέρει στο παρελθόν έτσι ώστε να μην το ξεχάσουμε».

Επίτιμος καλεσμένος στην έκθεση ήταν ο διάσημος συνθέτης, οργανοπαίχτης, τραγουδιστής και ποιητής, Χαϊγκαντός Αγκασιάν, ο οποίος ερμήνευσε μερικά έργα του και οι παρευρισκόμενοι δάκρυσαν.

Φωτογραφίες:  Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Ντεσισλάβα Σέμκοβσκα

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα