Την δεκαετία του ’40 ο βούλγαρος γλύπτης, Ασέν Πέικοφ, είχε ήδη αποκτήσει κύρος στην Ρώμη και στην Αιώνια πόλη ήρθε για να μείνει μαζί του ο λίγο μικρότερος αδερφός του, Ηλία Πέικοβ (Ilia Peikov). Εκεί ο Ηλία συνάντησε την Iole Mancini με την οποία ερωτεύτηκε και μοιράστηκε την ζωή του. Η Ιόλη μας υποδέχτηκε (το 1999) στο διαμέρισμά τους σε μια ήρεμη συνοικία της Ρώμης για να μας δείξει τους πίνακες του συζύγου της που αποτελούν μια ματιά προς το διάστημα κι ας μην είχε ταξιδέψει κανένας άνθρωπος ως εκεί ακόμα, την εποχή εκείνη.

Ο Ασέν Πέικοβ γεννήθηκε στην Σόφια το 1908. Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην τάξη του έξοχου γλύπτη, Αντρέι Νικόλοβ και έπειτα έζησε και διέπρεψε στην Ρώμη. Την δεκαετία του ’40 ο Πέικοφ ήδη ήταν από τις ηγετικές φυσιογνωμίες μεταξύ των καλλιτεχνών της ιταλικής πρωτεύουσας.Το ατελιέ του βρισκόταν σε έναν από τους πιο διάσημους δρόμους της Αιώνιας πόλης, την Βία Μαργκούτα (Via Margutta), ενώ ο ίδιος ανήκε σε έναν κύκλο παγκοσμίων διασημοτήτων.Ο Πέικοφ με ιδιαίτερη τρυφερότητα σχεδίαζε και υλοποιούσε έργα που απεικόνιζαν την σύζυγό του, Αιμίλια Μποκανέρα, ευγενή γενοβέζικης καταγωγής που ένωσε την μοίρα της με την δική του.Τα έργα του βρίσκονται σε πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Λατινική Αμερική.

Το άγαλμα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, έργο του Ασέν Πέικοφ, κοντά στο αεροδρόμιο «Φιουμιτσίνο» στον δρόμο προς την Ρώμη, εγκαινιάστηκε στις 19 Αυγούστου 1960. Σήμερα στην Ρώμη υπάρχει πλατεία που φέρει το όνομα του Ασέν Πέικοφ και έργα του μπορούν να θεαθούν σε 16 ιταλικές πόλεις. Για τα 100 χρόνια από την γέννησή του, στην πόλη Σεβλίεβο όπου ο γλύπτης έζησε κατά την εφηβεία του, εγκαινιάστηκε πινακοθήκη που φέρει το όνομα του Ασέν Πέικοφ και του αδερφού του, του ζωγράφου Ηλία Πέικοφ. Στην Βουλγαρία όμως και οι δυο παραμένουν σχετικά άγνωστοι. Οι Βούλγαροι που περνάνε από το Caffé Greco στην Via Condotti της Ρώμης, στέκι ποιητών, ζωγράφων, γλυπτών και μουσικών, συνήθως με έκπληξη ανακαλύπτουν ένα μπαρελιέφ (ανάγλυφο) του Ασέν Πέικοφ και μικρό πίνακα του αδερφού του Ηλία που ζωγράφιζε το σύμπαν και έλαβε αναγνώριση από τον Γιούρι Γκαγκάριν ο οποίος είχε δει την γη από το διάστημα.

Ο Ηλία Πέικοβ γεννήθηκε το 1911 στην Σόφια. Στην Ρώμη, στο εξεζητημένο περιβάλλον στο οποίο ζούσε ο αδερφός του, βρέθηκε περίπου το 1940. Είχε πάθος να ζωγραφίζει αλλά ήταν αυτοδίδακτος. Κυρίως αποθανάτιζε τοπία και άπλωνε τα χρώματα με τα χέρια του. Τα χρώματα που προτιμούσε ήταν πολύ έντονα και δημιούργησε μια απόχρωση του κόκκινου για να αποτυπώσει το πύρινο χρώμα του ηλιοβασιλέματος. Η απόχρωση αυτή φέρει το όνομά του – «Κόκκινο Πέικοβ». Ταυτόχρονα στους πίνακές του ανακαλύπτουμε κομήτες και πλανήτες, μπορούμε να φανταστούμε την δημιουργία του κόσμου.

Η σύντροφός του συχνά πήγαινε να τον βρει στο ατελιέ του.

«Τον ρωτούσα τι ζωγραφίζει κι εκείνος μου απαντούσε ότι δεν ξέρει ακόμα. Μετά από μέρες η μορφή αποκρυσταλλωνόταν. Ξεκινούσε κάμποσα έργα ταυτόχρονα και κάθε μέρα πρόσθετε νέα επίπεδα ανάλογα με την έμπνευσή του. Μέσα στα έργα του αναγνωρίσαμε εικόνες σαν αυτές που πολύ αργότερα μεταδόθηκαν από το διάστημα όταν εκτοξεύτηκαν οι πρώτοι πύραυλοι και επέστρεψε ο πρώτος αστροναύτης που είδε την γη από τόσο ψηλά. Ο νους του Ηλία ήταν ευφυής. Δεν είχε τηλεσκόπιο αλλά πίστευε ακράδαντα ότι αυτά που φανταζόταν υπάρχουν στ’ αλήθεια στο σύμπαν».

Ο Γιούρι Γκαγκάριν όταν επέστρεψε από την αποστολή του στο διάστημα νόμιζε ότι είναι ο μόνος που μπορεί να περιγράψει αυτά που είχε δει. Στην Ρώμη όμως είδε πίνακες του Ηλία Πέικοβ και εξεπλάγη. Ο αστροναύτης αναγνώρισε στον ζωγράφο πως αυτά που φαντάζεται υπάρχουν στ’ αλήθεια. Οι σύγχρονοί του Πέικοβ άρχισαν να τον αποκαλούν «ο αστροναύτης της τέχνης» ενώ όταν βγήκε η Οδύσσεια του Διαστήματος του Στένλι Κιούμπρικ άρχισαν να τον αποκαλούν «προφήτη του διαστήματος». Σε μια από τις εκθέσεις του την πινακοθήκη επισκέφτηκε ένας καρδινάλιος. «Ο Ηλία είναι πιο κοντά στον Θεό από κάθε άλλο πιστό, είπε εκείνος. Στα έργα του αποκαλύπτει τα μυστικά του σύμπαντος».

Κάποτε ρώτησαν τον Ηλία Πέικοβ αν σκέφτεται τον θάνατο. Η απάντησή του ήταν ότι δεν φοβάται να πεθάνει αλλά θα λυπηθεί που θα εγκαταλείψει την Ρώμη. Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι στο τέλος της ζωής του ο ζωγράφος απεικόνισε το μέρος στο οποίο πίστευε ότι θα μετοικήσει η ψυχή του μετά τον θάνατό του. Φυσικά πρόκειται για το διάστημα και η ψυχή του σήμερα περιπλανιέται ανάμεσα στ’ αστέρια. Για μας μένει ο πίνακας που ζωγράφισε το 1987, ένα χρόνο πριν αποβιώσει. Ο πίνακας λέγεται «Στην κοιλάδα της σιωπής». Το χρώμα που κυριαρχεί είναι το ροζ παστέλ. Ο χρόνος σταματά.

«Ζωγράφισα τον τόπο όπου θα αναπαυθώ μια μέρα όταν δεν θα είμαι πια σ’ αυτόν τον κόσμο», είχε πει ο Ηλία Πέικοβ. Σήμερα ο πίνακας αυτός βρίσκεται στην συλλογή του θρησκευτικού τάγματος των Frati Minimi που ίδρυσε ο Άγιος Φραγκίσκος από την Πάολα το 1453. Ο Πέικοβ τους έχει χαρίσει κι άλλα έργα του. Τον ίδιο πίνακα έχει ζωγραφίσει όμως και για την αγάπη της ζωής του, την Ιόλη, η οποία τον κρατά στην κρεβατοκάμαρά της και θεωρεί ότι είναι το πολυτιμότερο δώρο που της έχει κάνει ο αγαπημένος της.

Το 2007 ο Δήμος της Ρώμης ονόμασε μια από τις πλατείες της πόλης, πλατεία Ηλία Πέικοβ. Ο ζωγράφος είχε λάβει μετάλλιο ως Ιππότης της Δημοκρατίας της Ιταλίας και μετάλλιο «Κύριλλος και Μεθόδιος» από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας. Έργα του ζωγράφου Πέικοβ υπάρχουν σε διάσημες γκαλερί και ιδιωτικές συλλογές.

Φωτογραφίες: iliapeikov.com, αρχείο

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα