Το Υπουργείο Οικονομικών ενέκρινε αντίληψη νομοσχεδίου για τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2023, σύμφωνα με την οποία έλλειμμα του 3% θα επιτευχθεί μέσω αύξησης μερικών φορολογικών συντελεστών, κατάργησης του προνομιακού ΦΠΑ από τα μέσα του έτους και αύξησης των τελών οδικής κυκλοφορίας. Προβλέπεται και αύξηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα ηλεκτρονικά τσιγάρα, καθώς και ενίσχυση του δημοσιονομικού ελέγχου και προκαταβολική κατάθεση ΦΠΑ για ορισμένα εμπορεύματα. Προβλέπεται και ένα «εξωτικό», σύμφωνα με τα λόγια κάποιων αναλυτών μέτρο – ο λεγόμενος «φόρος στα υπερκέρδη» ως εφάπαξ εισφορά για το δεύτερο εξάμηνο του 2023. Όλα αυτά θα συμβούν υπό τον όρο ότι η Βουλή, που οι Βούλγαροι θα εκλέξουν στις 2 Απριλίου, ψηφίσει το σχέδιο προϋπολογισμού της υπηρεσιακής κυβέρνησης. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν οι μελλοντικοί βουλευτές αυξήσουν το έλλειμμα, η χώρα θα μπει σε διαδικασία υπερ-ελλείμματος, η ένταξη στην Ευρωζώνη θα αμφισβητηθεί και είναι δυνατό το κράτος να προσφύγει σε δάνεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Η συζήτηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης του κράτους και των πιθανών σεναρίων για εξέλιξη των δημόσιων οικονομικών προκάλεσε ενδοιασμούς για «πτώχευση του κράτους» και ανάγκη για αλλαγή της ισοτιμίας ευρώ/λεβ, που αμέσως διαψεύστηκαν ως ασύστατοι από τον υπηρεσιακού πρωθυπουργό Γκάλαμπ Ντόνεφ και την υπουργό Οικονομικών Ροσίτσα Βέλκοβα, καθώς και από πλευράς της Εθνικής Τράπεζας Βουλγαρίας. 

«Θα ήθελα να διαβεβαιώσω τους βουλγάρους πολίτες ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για χρεοκοπία», δήλωσε η κα Βέλκοβα σε συνέντευξη για τη ΒΕΤ. – Δεν υπάρχει κίνδυνος για το Νομισματικό Συμβούλιο.»

„Η μείωση του ελλείμματος είναι δυνατό, εάν καταργηθούν οι φορολογικές ελαφρύνσεις για τις επιχειρήσεις» - είναι πεπεισμένος ο οικονομολόγος Κράσεν Στάντσεφ. Κατά τη γνώμη του, εάν καταργηθούν, το έλλειμμα θα ήταν με περίπου μισό δισεκατομμύριο λέβα χαμηλότερο απ’ ό, τι είναι τώρα.

Ως τρόπο για κάλυψη των κενών στον προϋπολογισμό η υπηρεσιακή κυβέρνηση προώθησε και την ιδέα για φόρο στα υπερκέρδη. Η ιδέα αυτή όμως δεν υποστηρίζεται τόσο από τις επιχειρήσεις, όσο και από τους αναλυτές. Ο Κράσεν Στάντσεφ τη χαρακτήρισε ως δύσκολα εφαρμόσιμη. «Ο φόρος στα υπερκέρδη είναι αρκετά σοκαριστικό μέτρο», θεωρεί και η Λίντια Σούλεβα, πρώην υπουργός Οικονομίας και Κοινωνικής Πολιτικής. Σύμφωνα με τα λόγια της, καλύτερα θα ήταν να καταργηθούν οι αποζημιώσεις για τις επιχειρήσεις, που εισάχθηκαν λόγω της πανδημίας και της αύξησης της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας.

Αυτός ο φόρος είναι εξωτική ιδέα, δήλωσε σε συνέντευξη για το Ράδιο Βουλγαρία ο οικονομολόγος Στογιάν Πάντσεφ και εξήγησε:

«Το κριτήριο, που προτάθηκε από την κα Βέλκοβα, είναι αυτό που χρησιμοποιείται για τις εταιρείες στον ενεργειακό κλάδο. Η φόρμουλα είναι τα μέσα κέρδη από τα τελευταία 3 χρόνια + 20%» - εξήγησε ο Πάντσεφ. – Εάν τα κέρδη οποιασδήποτε εταιρείας ξεπερνούν αυτό το αποτέλεσμα, αυτό σημαίνει ότι έχει υπερκέρδη και στη διαφορά επιβάλλεται φόρος ύψους 33%.»

Η κατάργηση του συντελεστή του ΦΠΑ για τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια, καθώς και οι ελαφρύνσεις στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος ανησυχούν τους εκπροσώπους του κλάδου. Κατά τη γνώμη τους, ένα τέτοιο βήμα θα έφερε 200-250 εκατομμύρια λέβα περίπου στον προϋπολογισμό, αλλά δε θα είναι επαρκές για την κάλυψη των ελλειμμάτων στο σχέδιο προϋπολογισμού.

Πώς θα επηρεάσει αυτό τις τιμές για τον τελικό καταναλωτή;

«Η επιστροφή του ΦΠΑ στο επίπεδο του 20% κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών –είναι κατηγορηματικός ο Στογιάν Πάντσεφ. – Ασφαλώς αυτό δε θα είναι επαρκές για την κάλυψη του κενού στον προϋπολογισμό, αλλά η ιδέα του υπουργείου είναι οι απαραίτητοι πόροι να συγκεντρωθούν από διάφορες πηγές.»

Ο Πάντσεφ παραμένει σκεπτικός και για την ετοιμότητα της Βουλγαρίας για ένταξη στην Ευρωζώνη το 2025:

«Ξέρουμε ότι ένα από τα κριτήρια για προσχώρηση στην Ευρωζώνη είναι έλλειμμα κάτω από 3%. Εάν δεν εκπληρώσουμε το κριτήριο αυτό μαζί με διάφορες άλλες απαιτήσεις, θα γίνει ακόμη πιο δύσκολο. Ο πληθωρισμός είναι το άλλο πρόβλημα. Με τους συναδέλφους μου έχουμε κάνει προγνωστικούς υπολογισμούς, που δείχνουν ότι μέχρι τα τέλη του έτους πιθανόν δε θα ανταποκριθούμε στο κριτήριο αυτό και ο πληθωρισμός στη χώρα μας θα εξακολουθήσει να είναι αισθητά πιο υψηλός από τον πληθωρισμό των τριών χωρών με τον πιο χαμηλό πληθωρισμό στην Ευρωζώνη, ανάλογα με τον οποίο υπολογίζεται εάν ανταποκρινόμαστε στο κριτήριο αυτό.»

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα