Ανήμερα της πρωτοχρονιάς στα περισσότερα βουλγάρικα σπίτια ετοιμάζουν παραδοσιακή τυρόπιτα στην οποία βάζουν χαρτάκια με ευχές και την τρώνε μετά τα μεσάνυχτα όταν μπει ο νέος χρόνος. Τα παλιά χρόνια βάζανε μέσα στην τυρόπιτα κλαράκια από κρανιά με μπουμπούκια κι ανάλογα από τον αριθμό των μπουμπουκιών και το σχήμα κάθε κλωναριού αποφάσιζαν τι θα συμβολίζει. Αργότερα οι ευχές ήταν απλά χαρτάκια με γραμμένες ευχές ενώ στις μέρες μας φτιάχνονται και πουλιούνται πολλά στυλιζαρισμένα σχέδια, με διάφορες μορφές και υλικά  τα οποία καρφώνονται πάνω στην τυρόπιτα και την διακοσμούν. Οι ευχές όμως μένουν οι ίδιες και εκφράζουν τις πιο μύχιες ελπίδες. Γάμο, παιδιά, σπιτικό, αυτοκίνητο, ταξίδι, διακοπές, επιτυχία στις σπουδές, εργασία, υγεία, λεφτά, ευτυχία κ.ά. Με τον χρόνο παρουσιάστηκαν και κάποιες ευχές σε ρίμα και με αστεία. Η παραδοσιακή τυρόπιτα είναι με φύλλο κρούστας και γέμιση από τυρί, αυγά και βούτυρο. Αργότερα οι νοικοκυρές πρόσθεσαν κι άλλες παραλλαγές – με σπανάκι, πράσο, κρέας και κιμά ακόμα και γλυκές με κολοκύθα. Αυτό που μένει όμως ίδιο και σ’ αυτήν την περίπτωση είναι ότι οι ευχές αντιμετωπίζονται σαν πρόβλεψη για το νέο έτος.

Εμείς σας παρουσιάζουμε ένα πολύ ενδιαφέρον σετ πρωτοχρονιάτικων ευχών το οποίο θα κάνει λαχταριστή κάθε τυρόπιτα.

Η Ντιάνα Μίχοβα είναι από το Καζανλάκ. Έχει τελειώσει το σχολείο Πλαστικών Τεχνών και Σχεδιασμού «Ντέτσκο Ουζούνοβ» στην γεννέτειρά της με ειδίκευση στην Διαφήμιση. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Βελίκο Τάρνοβο, έχει μια μικρή κόρη και τώρα πια ζει στην Στάρα Ζαγκόρα. Η θεία της χορεύει παραδοσιακούς χορούς σε ένα ανσάμπλ που χρησιμοποιεί αυθεντικές παλιές φορεσιές και έδωσε την ιδέα να αρχίσουν να φτιάχνουν ευχές για τυρόπιτες με την μορφή αγοριών και κοριτσιών με αυθεντικές παραδοσιακές φορεσιές.

Της Ντιάνα της άρεσε πολύ η ιδέα και άρχισε να μελετά ειδική λογοτεχνία για την λαογραφία και αυθεντικά δείγματα φορεσιών και μοτίβων κεντημάτων. Ήρθε επίσης σε επαφή με συλλέκτες φορεσιών. Μάζεψε φωτογραφίες από τις οποίες εμπνεύστηκε, ζωγράφισε τα μοντέλα της σε χαρτί, έπειτα τα πέρασε από πρόγραμμα σε κομπιούτερ και τελειοποίησε τις λεπτομέρειες. Κάθε σετ αποτελείτα από 12 φιγούρες αγοριών και κοριτσιών ύψους 9.5 εκατοστών. Για τις ευχές χρησιμοποίησε γραμματοσειρά που είναι δική της εφεύρεση και την υλοποίησε ως μέρος της διπλωματικής της εργασίας.

Στόχος των δυο γυναικών ήταν να διαφυλάξουν το βουλγάρικο πνεύμα. Οι φιγούρες έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα και οι άνθρωποι που τις βάζουν στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι τους μπορούν να μάθουν περισσότερα για κάθε φορεσιά, για την περιοχή από την οποία προέρχεται, για την σημασία των κεντημάτων της.

 Αυτό που κάνει μοναδικές τις εικόνες είναι ότι δείχνουν κάθε φορεσιά και από την πίσω πλευρά. Επίσης οι γυναικείες φορεσιές έχουν και μαντήλες για το κεφάλι. Οι λαογραφικές περιοχές της Βουλγαρίας είναι 6 – Δοβρουτζά, Μακεδονία, Ροδόπη, Βόρεια Βουλγαρία ή Μυσία, Θράκη με την Στράντσα και η περιοχή των Σόπων γύρω από την Σόφια. Από κάθε περιοχή οι φιγούρες είναι δυο, μια αντρική και μια γυναικεία.

«Συχνά άνθρωποι φορούν ένα ρούχο με κέντημα και το ονομάζουν παραδοσιακή φορεσιά αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, λέει η Ντιάνα για το Ράδιο Βουλγαρία. Σε άλλες περιπτώσεις συνδυάζουν κομμάτια από φορεσιές γιατί ταιριάζουν χρωματικά και το ονομάζουν παραδοσιακή φορεσιά αλλά κι αυτό δεν είναι σωστό. Οι φορεσιές που χρησιμοποίησα σαν δείγματα είναι διαφυλαγμένες εδώ και κάμποσους αιώνες. Αναζήτησα πληροφορίες και σε μουσεία για να πετύχω μεγαλύτερη ακρίβεια. Έχει σημασία το ύφασμα, το είδος του κεντήματος, όλα τα στοιχεία που συνθέτουν μια φορεσιά από συγκεκριμένη λαογραφική περιοχή. Χάρη στην ιδέα για τις ευχές εγώ εμπλούτισα τις γνώσεις μου και είμαι πολύ χαρούμενη γι’ αυτό. Είμαι σίγουρη ότι οι άνθρωποι που θα τις πάρουν στα χέρια τους επίσης θα αισθανθούν περίεργοι να μάθουν περισσότερα».

Για την Ντιάνα η ωραιότερη πρωτοχρονιάτικη τυρόπιτα στην οποία να τοποθετηθούν οι ευχές της είναι αυτή που φτιάχνει η γιαγιά της με σπιτικό φύλλο. Η συνταγή είναι κληρονομιά από την προγιαγιά της. Αυτές οι γιορτές είναι πολύ ειδικές για την γραφίστρια γιατί είναι οι πρώτες για την κόρη της την Καλίνα. Η παράδοση συνεχίζεται.

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: Ιβελίνα Τσολάκοβα (Ivelina Cholakova)