Οι αναμνήσεις των συμμετεχόντων στο μοιραίο για τη Βουλγαρία έτος 1876 είναι πολλές, συχνά αντιφατικές, αλλά οι επιστολές και τα έγγραφα για την εξέγερση του Απριλίου, που έθεσαν στην ημερήσια διάταξη το ζήτημα της Απελευθέρωσης της Βουλγαρίας, σχεδιάζουν μια ευρύτερη εικόνα των γεγονότων.

Γνωρίζατε ότι μόνο τα εισιτήρια της πρώτης ομάδας - περίπου 40 άτομα, που επιβιβάστηκαν στο πλοίο Ραντέτσκι στο Γκιούργκεβο στις 16 Μαΐου 1876, μαζί με τον ποιητή και επαναστάτη Χρίστο Μπότεφ, κόστιζαν σύμφωνα με τις αναμνήσεις του Ντιμίταρ Γκόροφ, 650 χρυσά φράγκα. Το ποσό επαρκούσε για το κεφάλαιο μιας μικρής επιχείρησης τότε. Τα χρήματα για τα όπλα που επίσης δεν ήταν λίγα, προέρχονταν από το «Βουλγαρικό Φιλανθρωπικό Συμβούλιο» που λειτούργησε στο Βουκουρέστι από τον Αύγουστο του 1875 έως τον Ιούλιο του 1876. Ιδρύθηκε επίσημα για να συγκεντρώσει κεφάλαια για την εξέγερση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Το κληρονόμησε η «Βουλγαρική Κεντρική Φιλανθρωπική Εταιρεία».

Αυτών, όπως θα τις αποκαλούσαμε σήμερα «μη κυβερνητικών οργανώσεων», επισήμως ηγήθηκε ο Κιριάκ Τσανκόφ - μέλος της Βουλγαρικής Κεντρικής Επαναστατικής Επιτροπής στο Βουκουρέστι. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, και των δύο οργανώσεων ηγήθηκε ο Ρώσος διπλωμάτης Βλαντιμίρ Γιόνιν. Στην πράξη, οι «Σλαβικές Επιτροπές» διαδραματίστηκαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη ρωσική εξωτερική πολιτική στη Σερβία και Βουλγαρία στο Ανατολικό Ζήτημα - πώς θα χωριστεί η κληρονομιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια.

Το ενδιαφέρον ερώτημα είναι γιατί το 1875 οι «Σλαβικές Επιτροπές» αρνήθηκαν να παράσχουν στον Χρίστο Μπότεφ και στην Κεντρική Επαναστατική Επιτροπή χρήματα και όπλα για να οργανώσουν Εξέγερση στη Στάρα Ζαγκόρα, αλλά μήνες αργότερα στάθηκαν πίσω από την Εξέγερση του Απρίλη;

Οι επιτροπές και οι θυγατρικές τους στη Βλαχία έλεγχαν τις δραστηριότητες της Επιτροπής του Γκιούργκεβο, η οποία προετοίμασε την Απριλιανή Εξέγερση και διαλύθηκε μόνη της στα τέλη του 1875.

Τι συνέβη; Το 1875, η Ρωσία και η Αυστροουγγαρία βοήθησαν ενεργά στο ξέσπασμα της εξέγερσης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η Βιέννη και η Αγία Πετρούπολη συμφώνησαν ότι η εξέγερση θα γίνει αφορμή για τη σύγκληση διεθνούς διάσκεψης, στην οποία θα κριθεί το ανατολικό ζήτημα. Αν διαβάσετε τα φλογερά πολιτικά άρθρα του Χρίστο Μπότεφ στον επαναστατικό τύπο, θα δείτε πώς οι συμμετέχοντες στην Βουλγαρική Επαναστατική Επιτροπή φοβόντουσαν ότι η Βουλγαρία θα χάσει τη στιγμή για εξέγερση και να θέσει το ζήτημα της απελευθέρωσής της. Η Επαναστατική Επιτροπή αποφάσισε να οργανώσει μια τέτοια εξέγερση. Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1875, ο Μπότεφ πήγε στο Κισινάου και την Οδησσό για να αναζητήσει χρήματα και όπλα. Όμως οι «Σλαβικές Επιτροπές» και οι βουλγαρικοί μετανάστες στη Ρωσία που ελεγχόταν από αυτές δεν του έδωσαν τίποτα. Τότε η Ρωσία σεβάστηκε τις συμφωνίες με την Αυστροουγγαρία και ήθελε οι Βούλγαροι να μην επαναστατήσουν. Όμως η εξέγερση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη πέρασε χωρίς αποτέλεσμα.

Η υποστηριζόμενη από τη Βρετανία Οθωμανική Αυτοκρατορία αρνήθηκε να συγκαλέσει διάσκεψη για να αλλάξει το καθεστώς στα βαλκανικά εδάφη. Τότε η Αγία Πετρούπολη ένιωσε με λυμένα χέρια και πόνταρε στους Βούλγαρους. Για διάφορους λόγους, ο Χρίστο Μπότεφ δεν συμμετείχε στις εργασίες της Επιτροπής του Γκιούργκεβο, αλλά ετοιμάστηκε να συμμετάσχει στην τσέτα που περνάει τον Δούναβη. Στα τέλη Απριλίου με αρχές Μαΐου 1876 ο Μπότεφ πήγε ξανά στο Κισινάου και στην Οδησσό. Τον περίμεναν θερμή υποδοχή και χρήματα.

Στην ιστορία μας, οι Βούλγαροι έχουν και τέτοιες ευτυχισμένες στιγμές, όταν τα εθνικά μας συμφέροντα συμπίπτουν με επιτυχία στη μεγάλη διεθνή πολιτική και αναδεικνύονται πάνω από τις αντιθέσεις των μεγάλων δυνάμεων. Η πιο θεαματική τέτοια επιτυχία είναι το κατόρθωμα της εξέγερσης του Απριλίου, που πληρώθηκε με τη θυσία επαναστατών όπως ο Χρίστο Μπότεφ και όλων των συμμετεχόντων στην εξέγερση. Τα γεγονότα του 1876 οδήγησαν τη βουλγαρική απελευθέρωση και στην ανάσταση του βουλγαρικού κράτους.

Κείμενο: Ίβο Ιβανόφ

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα