Ένα μεγάλο πρότζεκτ για τον οποίο χρειάστηκαν περισσότερα από επτά χρόνια είναι η νέα προσαρμογή του μυθιστορήματος «Υπό τον ζυγό» του Ιβάν Βάζοφ που έκανε ο ηθοποιός Ρούσι Τσάνεφ ειδικά για όλα τα βουλγαρικά παιδιά στον κόσμο ηλικίας 8-15 χρονών. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια έντυπη έκδοση που θα σταλεί σε βουλγαρικά κυριακάτικα σχολεία στο εξωτερικό και μια ηχητική σειρά έξι επεισοδίων με κεφάλαια του μυθιστορήματος. Πίσω από την υλοποίηση του «Υπό τον ζυγό» στη γλώσσα του 21ου αιώνα βρίσκονται η Βουλγαρική Εθνική Ραδιοφωνία και το Ραδιοθέατρο του προγράμματος «Χρίστο Μπότεφ», ο εκδοτικός οίκος «Ανατολή-Δύση» και ο Σύνδεσμος Βουλγαρικών Σχολείων του Εξωτερικού.

Ο Ρούσι Τσάνεφ είναι ένας από τους 12 «Βούλγαρους Πρεσβευτές Πολιτισμού» για το 2023, που επέλεξε το κοινό του προγράμματος «Χρίστο Μπότεφ» της ΒΕΡ, ενώ τον Μάιο έλαβε επίσης το μεγάλο βραβείο «Ασκέρ 2024» για την συμβολή του στην τέχνη του θεάτρου.

Στα 78 του χρόνια, ο ηθοποιός συνεχίζει να παίζει στη θεατρική σκηνή και να συμμετέχει σε κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές στη χώρα μας με τη σαφή σκέψη ότι ο πολιτισμός, η ιστορία και η γλώσσα είναι σημαντικά. Σήμερα, ωστόσο, είναι διαφορετικά από εκείνα πριν από έναν αιώνα, και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό.

«Η απόφασή μου να κάνω μια προσαρμογή του μυθιστορήματος προκλήθηκε από τις αντιδράσεις των γονιών που ζουν στο εξωτερικό για τα κλασικά βιβλία που βρίσκουν για τα παιδιά τους. Και επειδή οι εκδόσεις που διαβάζουν είναι δυσνόητα σήμερα, καθώς τα περισσότερα από τα πράγματα που μας περιβάλλουν δεν είναι τα ίδια όπως ήταν στην καθημερινή ζωή και στις έννοιες που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι πριν από εκατό χρόνια, ήταν απαραίτητο να διευκρινιστεί κάπως το νόημα των ιστοριών - όπως στο «Υπό τον ζυγό», έτσι και σε άλλα μυθιστορήματα και βιβλία που έχουν την ενέργεια να είναι ενδιαφέροντα για τους σύγχρονους αναγνώστες. Και ένας από τους τρόπους που σκέφτηκα είναι να δώσω στα παιδιά μια πιο συγκεντρωμένη, συναισθηματική και στυλιστικά καθαρή ιστορία, όσο το δυνατόν πιο κοντά στο στυλ του Ιβάν Βάζοφ. Για το σκοπό αυτό, χρησιμοποίησα το πρωτότυπο μυθιστόρημα και την παράσταση «Υπό τον ζυγό», που έγραψε ο ίδιος ο Ιβάν Βάζοφ.

Με ιδέα του επιμελητή, του συγγραφέα Ντεγιάν Ένεφ, η ομάδα στράφηκε σε παιδιά από την 10η και την 11η τάξη της Εθνικής Σχολής Καλών Τεχνών της πρωτεύουσας, που έκαναν περίπου 100 εικονογραφήσεις για το κείμενο. 60 από αυτά θα συμπεριληφθούν στη μελλοντική έκδοση του βιβλίου.

Σκηνοθέτης της ηχητικής έκδοσης, που θα μεταδοθεί στη ΒΕΡ, είναι ο ηθοποιός Βαλεντίν Γκάνεφ, ο οποίος δηλώνει κατηγορηματικά ότι δεν υπάρχει καταλληλότερος άνθρωπος από τον Ρούσι Τσάνεφ για να μεταφράσει τα κλασικά μας θεμέλια στη σύγχρονη εποχή.

«Ο Ρούσι είναι γνωστός ως ένας από τους πιο προσεκτικούς ηθοποιούς, αντιμετωπίζοντας τη λέξη με τον πιο επίπονο και ακριβή τρόπο. Σκάβει συνεχώς, συγκρίνει μεταφράσεις, λέξεις, σκιαγραφεί νοήματα, μεταφορές κ.λπ. Και το γεγονός ότι ανέλαβε αυτό το πραγματικά κολοσσιαίο έργο είναι σημαντικό και επηρεάζει το τελικό αποτέλεσμα. Μιλώντας για το νόημα αυτού του έργου για τους συμπατριώτες μας στο εξωτερικό, μου φαίνεται ότι αυτό το έργο είναι περισσότερο ένας μαγνήτης που θα ανάψει το ενδιαφέρον για ένα φωτεινό, περιπετειώδες, πολύ συναρπαστικό βιβλίο. Και όποιος θέλει να ασχοληθεί βαθύτερα με τη λογοτεχνία και ενδιαφέρεται και ελκύεται επαρκώς από αυτόν τον μαγνήτη - οι βιβλιοθήκες είναι ανοιχτές, ο Βάζοφ στέκεται άθικτος με όλες τις πολύτομες εκδόσεις του και μπορεί κανείς να στραφεί σε αυτόν τον πραγματικό πλούτο της γλώσσας μας.»

Το πρώτο μυθιστόρημα στην ιστορία μας εκδόθηκε το 1894, τυπώθηκε πρώτα στα αγγλικά και μόνο λίγους μήνες αργότερα στα βουλγαρικά. Ο λόγος της καθυστέρησης της βουλγαρικής έκδοσης είναι ότι περιέχει 24 εικονογραφήσεις που έπρεπε να εγκριθούν από τον Βάζοφ. Η διαδικασία της εικονογράφησης τότε ήταν δύσκολη – οι σκηνές αναδημιουργούνταν με τη βοήθεια ηθοποιών και μετά τα πλάνα πήγαιναν σε έναν καλλιτέχνη που τα ζωγράφιζε, κάτι που έπαιρνε χρόνο.

«Η σύγχρονη νεολαία έχει χάσει τις βασικές αναγνωστικές συνήθειες. Αυτό που κάνει ο Ρούσι Τσάνεφ είναι να ρίξει σανίδα σωτηρίας σε αυτό το βιβλίο» λέει ο επιμελητής Ντεγιάν Ένεφ.

Για πρώτη φορά, αυτή η νέα έκδοση του «Υπό τον Ζυγό» θα ακουστεί την 1η Ιουλίου, λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα στο πρόγραμμα «Χρίστο Μπότεφ», μέσω της ηχητικής εκδοχής που ηχογραφήθηκε στην Βουλγαρική Εθνική Ραδιοφωνία. Και σε λίγες εβδομάδες θα κυκλοφορήσει η έντυπη έκδοση, η οποία θα είναι διαθέσιμη σε όλα τα βουλγαρικά κυριακάτικα σχολεία του εξωτερικού.

Κείμενο: Βέσελα Κράστεβα (από συνεντεύξεις της Μιλένα Λέκοβα, ΒΕΡ Χρίστο Μπότεφ)

Μετάφραση: Άιλιν Τόπλεβα