Ο άνθρωπος αφήνει ολοένα και περισσότερο χώρο στις τεχνολογίες, τις οποίες διαχειρίζεται επιδέξια και κρατά υπό τον έλεγχό του. Σε αυτόν τον κοινό χώρο εγκαθίσταται με ταχύ βήμα η τεχνητή νοημοσύνη – σαν πιστός φίλος, πάντα έτοιμος να ακούσει, να δώσει συμβουλές και να απαντήσει ακόμα και στην πιο πολύπλοκη υπαρξιακή ερώτηση. Η AI, όπως τη λέμε συντομογραφικά, τα τελευταία χρόνια έχει εισέλθει και στις σχολικές αίθουσες, φέρνοντας τη μαθησιακή διαδικασία πιο κοντά στις γενιές που ζουν σε έναν κοινό τεχνολογικό κόσμο.

Στο βουλγαρικό εκπαιδευτικό σύστημα, η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί εδώ και περίπου τέσσερα χρόνια – λέει ο Μπορίς Μιχάϊλοβ, ειδικός στην εκπαίδευση στο εκπαιδευτικό κέντρο "Δημιουργικότητα" και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πλόβντιβ "Παΐσιος Χιλεντάρσκι". Σύμφωνα με τον ίδιο, τα παιδιά τη χρησιμοποιούν κυρίως για να μαθαίνουν, αλλά και μερικές φορές για να γράψει στις εργασίες και τις εκθέσεις τους, ενώ οι εκπαιδευτικοί την αξιοποιούν για τη δημιουργία μαθημάτων. "Ένα ενδιαφέρον σημείο είναι ότι μπορούμε να εισάγουμε δεδομένα για τους μαθητές και να δημιουργήσουμε εξατομικευμένο υλικό, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και το επίπεδό τους", προσθέτει ο ειδικός στην AI.

Το εκπαιδευτικό κέντρο αναπτύσσει δικά του συστήματα με τη βοήθεια του ChatGPT, καθώς και μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης ειδικά για την εκπαίδευση στη Βουλγαρία.

"Διαθέτουμε ένα μοντέλο – έναν δημιουργικό βοηθό για νηπιαγωγεία, που δημιουργεί παραμύθια, ιστορίες, τραγούδια και τα προσαρμόζει σε κάθε παιδί", λέει ο Μπορίς Μιχάϊλοβ. Με αυτά τα μοντέλα μπορούμε να δημιουργήσουμε πολύ διαφορετικές ιστορίες από τις παραδοσιακές και να τις χρησιμοποιήσουμε για την καλλιέργεια συγκεκριμένων δεξιοτήτων στα παιδιά, βοηθώντας τα να σκεφτούν έξω από τα καθιερωμένα πρότυπα."

Παρόμοια μοντέλα έχουν δημιουργηθεί για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και για μεγαλύτερους μαθητές και έχουν προσαρμοστεί ώστε να υποστηρίζουν μαθήματα όπως η βουλγαρική γλώσσα και λογοτεχνία, η ιστορία, η οικονομία και άλλα ειδικευμένα μαθήματα.

"Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το τρέχον σύστημα δεν είναι αποτελεσματικό για τις γενιές που μεγάλωσαν στον ψηφιακό κόσμο, λέει ο Μπορίς Μιχάϊλοβ. Συχνά η γνώση που αποκτούν στο σχολείο δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην πραγματική ζωή. Γι’ αυτό και τα επόμενα χρόνια θα μιλάμε όλο και περισσότερο για τη λεγόμενη πλαισιωμένη μάθηση, η οποία εισάγεται με την τεχνητή νοημοσύνη. Μέσω αυτής, μπορούμε να δημιουργήσουμε πραγματικές καταστάσεις στις οποίες τα παιδιά θα νιώθουν ότι ζουν στον πραγματικό κόσμο. Η Βουλγαρία είναι μεταξύ των πρωτοπόρων που υιοθετούν αυτό το εκπαιδευτικό μοντέλο."

Ο Μπορίς Μιχάϊλοβ επισημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί στα βουλγαρικά σχολεία στο εξωτερικό χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη από το 2021. Σε ειδικό συνέδριο στο Λονδίνο στις 4 και 5 Απριλίου, ο ειδικός θα παρουσιάσει καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας .

Και που πρέπει να προσέχουν εκείνοι, που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη στην εκπαίδευση:

"Η πρώτη ανησυχία είναι η μείωση της κριτικής σκέψης", προειδοποιεί ο Μπορίς Μιχάϊλοβ. "Τα παιδιά αρχίζουν να βλέπουν την AI ως αλάθητη, ενώ συχνά αναπτύσσουν μια συναισθηματική εξάρτηση από αυτήν. Επομένως, είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση στην ψηφιακή ψυχολογία και τα παιιδά να έχουν σαφή εικόνα, ότι δεν επικοινωνούν με πραγματικό άνθρωπο".

Ποιος όμως πρέπει να παρέμβει για να διασφαλίσει ότι τα παιδιά θα διατηρήσουν τις ικανότητές τους για κριτική σκέψη και δημιουργικότητα, τις δεξιότητές τους για την αντιμετώπιση προκλήσεων ή καταστάσεων;

"Πολύ θα ήθελα να πω «Οι καθηγητές», αλλά στην πραγματικότητα ο κύριος ρόλος ανήκει στην κοινωνία, στους δημοσιογράφους, στο σύστημα γενικότερα και, κυρίως, στους γονείς", είναι η σύντομη απάντηση του Μπόρις Μιχάϊλοβ. Είναι κατηγορηματικός ότι το ζήτημα του τι θέλουμε από την τεχνητή νοημοσύνη, πώς πρέπει να την ενσωματώσουμε στη ζωή μας και πώς να την εντάξουμε στα σχολεία πρέπει να τεθεί σε δημόσια συζήτηση.Πρέπει να τονίσουμε κάτι σημαντικό, συνεχίζει ο ειδικός, σχολιάζοντας το γεγονός ότι οι μαθητές συχνά γράφουν τις εργασίες τους με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. "Τα παιδιά μας προέρχονται από τη γενιά Άλφα και Ζ, έχουν γεννηθεί με τις τεχνολογίες, για αυτά δεν είναι απλώς ένα εργαλείο, αλλά τρόπος ζωής. Το πρόβλημα είναι πώς να ενσωματώσουμε τις νέες τεχνολογίες στη διαδικασία της εκπαίδευσης.

Όλες αυτές τις ερωτήσεις ο Μπόρις Μιχάϊλοβ απευθύνει στην τεχνητή νοημοσύνη, και το αποτέλεσμα, όπως φαίνεται, είναι σχεδόν πλήρης σύμπτωση απόψεων. "Το πιο σημαντικό που ανέφερε η AI ως σύνοψη είναι ότι είναι καλό να τη χρησιμοποιούμε ως εργαλείο, αλλά όχι ως υποκατάστατο της εκπαίδευσης". Σύμφωνα με τον ειδικό, η καλύτερη λύση είναι η συνδυασμένη χρήση των παραδοσιακών μεθόδων και των νέων τεχνολογιών – και το κύριο είναι να ενθαρρύνουμε την κριτική σκέψη και τη δημιουργική επίλυση προβλημάτων.