Το 2025, η Βουλγαρία τιμά τα 1170 χρόνια από τη δημιουργία της γλαγολιτικής γραφής – του πρώτου σλαβικού αλφαβήτου, που προηγήθηκε του κυριλλικού. Με αυτή την αφορμή, η Εθνική Βιβλιοθήκη διοργανώνει ειδικά εργαστήρια με τίτλο «Γράφω με γλαγολιτικά», στα οποία παιδιά από την Α΄ έως τη Δ΄ Δημοτικού, με τη βοήθεια ειδικών και καλλιτεχνών, γνωρίζουν τα μοναδικά γλαγολιτικά γράμματα.

«Ακολουθώντας την επικρατούσα άποψη των επιστημόνων, αποδεχόμαστε ότι η αναφερόμενη από τον μεσαιωνικό μοναχό και συγγραφέα Τσερνορίζετς Χράμπαρ χρονιά 6363 από τη Δημιουργία, σύμφωνα με το βυζαντινό ημερολόγιο, αντιστοιχεί στο 855 μ.Χ., δηλαδή πριν από 1170 χρόνια», δήλωσε στηΒουλγαρική Ραδιοφωνία η δρ Ιβέτα Ράσεβα, αρχισυντάκτρια του περιοδικού «Βιβλιοθήκη» της Εθνικής Βιβλιοθήκης στη Σόφια, και πρόσθεσε:

«Γι’ αυτό πρότεινα να ανακηρυχθεί η χρονιά ως Έτος της Γλαγολιτικής γραφής και να δημιουργηθεί μια σειρά εργαστηρίων με τίτλο "Γράφω με γλαγολιτικά", τα οποία να απευθύνονται στους μικρότερους μαθητές, δηλαδή στα παιδιά του Δημοτικού. Στην αρχή της σχολικής πορείας τους, τα παιδιά μαθαίνουν πότε δημιουργήθηκε το αλφάβητο, πότε οι μαθητές του Κύριλλου και του Μεθοδίου ήρθαν στη Βουλγαρία, πότε η χώρα υιοθέτησε τον Χριστιανισμό. Όμως ακόμη και σήμερα, αν ρωτήσετε έναν ενήλικα στον δρόμο, υπάρχει σύγχυση: ποιο είναι το πρώτο – η γλαγολιτική ή η κυριλλική; Η γλαγολιτική ήταν η πρώτη».

Μέχρι το τέλος του έτους, η Εθνική Βιβλιοθήκη θα πραγματοποιήσει συνολικά τέσσερα εργαστήρια «Γράφω με γλαγολιτικά». Η πρωτοβουλία δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά όχι μόνο να γνωρίσουν τα αρχαία γράμματα, αλλά και να δοκιμάσουν να τα γράψουν με καλλιγραφικό τρόπο. Μέσα από το παιχνίδι και τη δημιουργία, οι μικροί συμμετέχοντες μαθαίνουν και σημαντικές στιγμές από την ιστορία της σλαβικής γραφής.

«Η γλαγολιτική δημιουργήθηκε κατόπιν αιτήματος του πρίγκιπα της Μεγάλης Μοραβίας, Ροστισλάβ, για τη Μεγάλη Μοραβία. Σκοπός ήταν η χριστιανική πίστη, αυτή η μοναδική μονοθεϊστική θρησκεία, να γίνει κατανοητή από τους ειδωλολάτρες», αναφέρει η δρ Ιβέτα Ράσεβα. Και συνεχίζει:

«Τον 9ο αιώνα υπήρχε η τριγλωσσική δογματική αρχή, δηλαδή ιερές θεωρούνταν μόνο τρεις γλώσσες: τα λατινικά, τα αρχαία ελληνικά και τα εβραϊκά. Γι’ αυτό ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος χρησιμοποίησαν τρία ιερά σύμβολα στη δημιουργία της γλαγολιτικής – τον σταυρό, το τρίγωνο και τον κύκλο. Ο σταυρός είναι το σύμβολο του Χριστιανισμού, το τρίγωνο συμβολίζει την Αγία Τριάδα – τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα – και ο κύκλος συμβολίζει το σύμπαν στο σύνολό του. Όταν τα γράμματα δημιουργούνται από τέτοια ιερά σχήματα, είναι πολύ πιο δύσκολο να απορριφθούν. Αντίθετα, μπορούν να ανταγωνιστούν τα άλλα αλφάβητα που είχαν "δικαίωμα" να υμνούν τον Θεό. Έτσι και έγινε!».

Η δρ Ράσεβα υπενθυμίζει ότι μετά τους διωγμούς, οι μαθητές του Κύριλλου και του Μεθοδίου βρήκαν καταφύγιο στη Βουλγαρία, όπου η γλαγολιτική απέκτησε τη «δεύτερη πατρίδα» της – εδώ ξεκίνησαν οι μεταφράσεις λειτουργικών βιβλίων και οι αντιγραφές αρχαίων κειμένων.

«Αλλά η γλαγολιτική είναι πολύ δύσκολη στη γραφή. Κάθε γράφημα απαιτεί τον συνδυασμό των ιερών συμβόλων – του κύκλου, του τριγώνου και του σταυρού – μέσα σε ένα τετράγωνο. Αυτό είναι καλλιγραφία», τονίζει η δρ Ράσεβα.

Αργότερα, ο Κλήμης της Αχρίδας, ένας από τους καλύτερους μαθητές του Κύριλλου και του Μεθοδίου, πιθανότατα βελτίωσε τα γράμματα και έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονου κυριλλικού αλφαβήτου.

«Τα παιδιά ενθουσιάζονται! Για εκείνα, η γλαγολιτική μοιάζει με "μυστική γραφή", γιατί δεν είχαν ξαναγράψει ποτέ με γλαγολιτικά γράμματα. Δεν υπάρχει στο σχολικό τους πρόγραμμα. Το αλφαβητάρι ξεκινά με την κυριλλική, αλλά ίσως αυτό είναι μια παράλειψη. Ίσως πρέπει πράγματι να συμπεριληφθεί η γραφή μερικών γλαγολιτικών γραμμάτων. Τα παιδιά θέλουν πολύ να γράψουν τα ονόματά τους και να χρησιμοποιήσουν τις αριθμητικές αξίες των γλαγολιτικών χαρακτήρων, δηλαδή να γράψουν χρονολογίες. Γιατί τους φαίνεται πιο μυστηριώδες, πιο μαγικό», καταλήγει η δρ Ιβέτα Ράσεβα.

Φωτογραφίες: Βενέτα Νικόλοβα