Από τις δημιουργίες όλων των βούλγαρων συνθετών η μουσική του Πάντσο Βλαντιγκέροβ με βεβαιότητα είναι η πιο εκτελούμενη στην βουλγάρικη και την παγκόσμια σκηνή. Όταν βούλγαροι μουσικοί θέλουν να παρουσιάσουν την πατρίδα τους μέσω της ηχητικής της μνήμης τις περισσότερες φορές επιλέγουν έργα του Πάντσο Βλαντιγκέροβ.

Ο Βλαντιγκέροβ γεννήθηκε το 1899 στην Ζυρίχη της Ελβετίας και απεβίωσε στην Σόφια το 1978. Όπως όλες οι ιδιοφυίες από παιδί είχε συνείδηση των εξαιρετικών του ικανοτήτων και γνώριζε ότι θα έχει λαμπρό μέλλον. Αυτό φαίνεται από τα παιδικά του γραπτά στον Οίκο-Μουσείο Πάντσο Βλαντιγκέροβ στην Σόφια. Ο πατέρας του ήταν νομικός από το Σούμεν (όπου επίσης υπάρχει Οίκος-Μουσείο Βλαντιγκέροβ), η μητέρα του γυναικολόγος από την Οδησσό. Ο δίδυμος αδερφός του Πάντσο λεγόταν Λιούμπεν και έπαιζε βιολί όπως και ο γιός του Λιούμπεν, ο Βλαντιμίρ. Ο Πάντσο Βλαντιγκέροβ είχε έναν γιο, τον Αλεξάνταρ, πιανίστα, συνθέτη και μαέστρο. Ο Αλεξάνταρ έχει μια κόρη και δυο γιους. Η Εκατερίνα παίζει πιάνο, ο Αλεξάνταρ τρομπέτα και κορνέτο και ο Κονσταντίν πιάνο και κλαρινέτο. Πρόκειται για μουσική και ιδιαίτερα χαρισματική οικογένεια.

Ο Πάντσο Βλαντιγκέροβ δημιούργησε τα πρώτα βουλγάρικα μουσικά πρότυπα σε πολλά είδη μουσικής. Όσο ήταν ακόμα εν ζωή ο βούλγαρος ποιητής Νικολάι Λίλιεβ θεωρούσε ότι ο Βλαντιγκέροβ είναι από τους πιο εξέχοντες εκπροσώπους του βουλγάρικου μουσικού πολιτισμού και ήδη από τότε η φήμη του ξεπερνούσε τα σύνορα της Βουλγαρίας. «Τα τελευταία 30 χρόνια δεν υπάρχει συμφωνική ορχήστρα, ούτε διάσημος μαέστρος που να μην μπαίνει στον πειρασμό να συμπεριλάβει στο ρεπερτόριό του συνθέσεις του Πάντσο Βλαντιγκέροβ», είπε ο Λίλιεβ το 1949 στην επέτειο των 50 χρόνων του συνθέτη με το ζωηρό ταμπεραμέντο.

Εμείς σήμερα θα επικεντρωθούμε στον Κύκλο για πιάνο του Βλαντιγκέροβ με τον τίτλο «Κλασικό και ρομαντικό», που δημιουργήθηκε το 1931, στο Βερολίνο, όπου ο συνθέτης τελείωσε την Ανώτατη Κρατική Σχολή Μουσικής και την Ακαδημία Τεχνών με πιάνο και σύνθεση.

Από το 1920 έως το 1932 ο Βλαντιγκέροβ εργάστηκε στο Deutsches Theater μετά από πρόσκληση του θρυλικού σκηνοθέτη Μαξ Ράινχαρντ και συνέθεσε μουσική για πολλές θεατρικές παραστάσεις. Τότε εργάστηκε και σε άλλα θέατρα όχι μόνο στο Βερολίνο αλλά και στην Βιέννη. Η πολιτιστική ζωή στην Γερμανία αυτήν την εποχή έβριθε από πειραματισμούς και προτοπόρες ιδέες. Ο Βλαντιγκέροβ επικοινωνούσε με διανοούμενους μεταξύ των οποίων ήταν ο Ρίχαρντ Στράους και ο Τόμας Μαν. Εκεί διαμορφώθηκε το μοναδικό του στυλ και η ανεπανάληπτη αισθητική του. Στην Γερμανία ο Βλαντιγκέροβ δημιούργησε πρότυπα για την Βουλγαρία έργα – τρίο για πιάνο, κύκλο για φωνή και κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα. Εκεί γεννήθηκε και η εμβληματική για την χώρα μας «Ραψωδία Βάρνταρ».

Από το 1932 ο Πάντσο Βλαντιγκέροβ δίδασκε στην Μουσική Ακαδημία στην Σόφια.

Στον κύκλο «Κλασικό και ρομαντικό» έχει θεατρικά επεισόδια. Ο κύκλος αποτελείται από 6 κομμάτια – 3 νεοκλασικού στυλ και 3 ρομαντικά. Στο παραδοσιακό χορευτικό Ριγκοντόν του πρώτου μέρους ο Βλαντιγκέροβ χρησιμοποίησε σύνθεσή του για παράσταση έργου του Σέξπηρ ενώ στην Σαραμπάντα και το Μενουέτο, που είναι μοτίβα από την εποχή του μπαρόκ, χρησιμοποίησε  συνθέσεις του από την παράσταση Παντομίμα που έπρεπε να παρουσιαστεί στις ΗΠΑ αλλά ακυρώθηκε.

Ακούμε την αυθεντική βερσιόν για πιάνο του «Κλασικό και ρομαντικό». Παίζει η ιταλίδα πιανίστρια βουλγάρικης καταγωγής Βικτώρια Τερεκίεβ. 

Ο κύκλος «Κλασικό και ρομαντικό» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Βουλγαρία τον Ιανουάριο του 1933, στο Σούμεν, όπου ο Βλαντιγκέροβ πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Το 1940 ο Πάντσο μεταποίησε τον κύκλο για ορχήστρα και πρόσθεσε άλλο ένα νεοκλασικό κομμάτι, την Κουράντα, την οποία είχε συνθέσει για το θεατρικό έργο «Η βεντάλια» του Γκολντόνι (Εθνικό Θέατρο 1935). Το πιο δημοφιλές και πιο συχνά εκτελούμενο κομμάτι του κύκλου είναι η Σαραμπάντα.

Την ακούμε σε ηχογράφηση από το Φεστιβάλ «Χειμερινές μουσικές βραδιές «Καθ. Ιβάν Σπάσοβ». Την εκτελεί η Ορχήστρα του Συμφωνικού-Οπερετικού Συλλόγου «Μαέστρο Γκεόργκι Ατανάσοβ», υπό την διεύθυνση του Γκριγκόρ Παλικάροβ.  

Μια από τις πιο διάσημες ηχογραφήσεις της βερσιόν για ορχήστρα είναι αυτή του γιού του Βλαντιγκέροβ, Αλεξάνταρ, με την ορχήστρα της ΒΕΡ, που υλοποιήθηκε την δεκαετία του 1980. Αλλά παρά το ότι πρόκειται για αδιαμφισβήτητο πρότυπο εμείς στην σημερινή μας εκπομπή επιλέξαμε μια πιο σύγχρονη εκτέλεση. Η ηχογράφηση έγινε ξανά με την Συμφωνική Ορχήστρα της ΒΕΡ το 2009 και ερμηνεύτηκε στην Αίθουσα Βουλγαρία υπό την διεύθυνση του Εμίλ Ταμπάκοβ για τα 110 χρόνια από την γέννηση του Πάντσο Βλαντιγκέροβ. Αυτή η εκτέλεση συμπεριλαμβάνεται στο έγκυρο άλμπουμ «Tune In – The Music Of Europe», που δημοσίευσε η Εθνική Ραδιοφωνία της Πολωνίας (Polskie Radio) με την συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Ραδιόφωνο και Τηλεόραση (EBU).

Αποτίουμε φόρο τιμής στον αείμνηστο συνθέτη Πάντσο Βλαντιγκέροβ.

Κείμενο: Τσβετάνα Τόντσεβα