Το 2021 «Ο Δρόμος του Κύριλλου και του Μεθόδιου» έγινε ένας από τους 48 Πολιτιστικούς Διαδρόμους της Ευρώπης. Τα γράμματα, ο πολιτισμός και οι θρησκευτικές παραδόσεις που εισήγαγαν οι δυο αδερφοί μοναχοί από την Βυζαντινή αυτοκρατορία αναγνωρίζονται ως αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Γηραιάς ηπείρου. Στην πολιτιστική διαδρομή έχουν δυνατότητα να συμπεριληφθούν 21 κράτη.

Η ιδέα για την δημιουργία του Πολιτιστικού Διαδρόμου «Κύριλλος και Μεθόδιος» γεννήθηκε σαν πρωτοβουλία συνεργασίας μεταξύ κάμποσων δήμων στην διασυνοριακή περιοχή της Τσεχίας με την Σλοβακία, εκεί όπου τον Μεσαίωνα βρίσκονταν τα εδάφη της Μεγάλης Μοραβίας.

«Η αποστολή του Κύριλλου και του Μεθόδιου στην Μεγάλη Μοραβία είχε και στόχο την δημιουργία του πρώτου σλάβικου αλφάβητου – της γκλαγκόλιτσας, λέει η Έλκα Ζλάτεβα, βοηθός καθηγητή στο Επιστημονικό Κέντρο «Κύριλλος και μεθόδιος» της ΒΑΕ. Το 2019 κάμποσες οργανώσεις από την Τσεχία και την Σλοβακία έστειλαν Δήλωση στο Συμβούλιο της Ευρώπης για την διαπίστευση του Πολιτιστικού Διαδρόμου «Κύριλλος και Μεθόδιος». Τότε η απάντηση ήταν αρνητική με το επιχείρημα ότι η κληρονομιά των δυο αδερφών μοναχών από την Θεσσαλονίκη συμπεριλαμβάνει μια πολύ μεγαλύτερη έκταση που ξεπερνά ακόμα και την επικράτεια της Ευρώπης. Έτσι 1 χρόνο αργότερα η Βουλγαρία έλαβε πρόσκληση να συμμετάσχει στην πρωτοβουλία. Οι θρησκευτικές παραδόσεις που έχουμε από τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο συμπεριλαμβάνουν εκκλησιαστικές και κοσμικές γιορτές, επιστημονικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, καλλιτεχνικά φεστιβάλ, προσκυνηματικές εκδρομές, πανηγύρια. Πρόκειται για μια κληρονομιά με πολλά στρώματα, για έναν χαρακτήρα που εδώ και πάνω από 11 αιώνες έχει γίνει μέρος της ταυτότητας πολλών σλάβικων λαών. Και έχει μεγάλη σημασία για την βουλγάρικη εθνική ταυτότητα». 

Ποια ίχνη από το έργο του Κύριλλου και του Μεθοδίου αλλά και των μαθητών τους στα βουλγάρικα εδάφη είναι αντικείμενο αυτού του ευρωπαϊκού πολιτιστικού διαδρόμου;

«Υπάρχουν πολλά σημεία – ναοί, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, αρχιτεκτονικά συγκροτήματα αλλά και η άυλη πολιτιστική κληρονομιά επίσης παίζει σημαντικό ρόλο, λέει η Ζλάτεβα. Γίνεται λόγος για 115 εκκλησίες αφιερωμένες στους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο, οι οποίοι μαζί με τους μαθητές τους τιμώνται στην Βουλγαρία ως οι Άγιοι Εφτάριθμοι. Υπάρχουν 2 μοναστήρια που φέρουν το όνομα του Κύριλλου και του Μεθόδιου – το μοναστήρι της Γκόρνα Μπάνια στην Σόφια και της Κλεισούραςστο Βίντιν. Υπάρχουν 11 παρεκκλήσια, 100 χώροι για τάματα και άλλα τόσα Πολιτιστικά Κέντρα με το όνομα των δυο αγίων, 4 πανεπιστήμια που φέρουν το όνομά τους και φυσικά η Εθνική Βιβλιοθήκη της Βουλγαρίας στην Σόφια. Η βουλγάρικη διασπορά στο εξωτερικό επίσης κρατά ζωντανή την μνήμη για τους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο και το όνομά τους φέρει το 37% των βουλγάρικων σχολείων εκτός συνόρων».

Κάθε ξένος που αποφασίζει να επισκεφτεί την Βουλγαρία ως μέρος του Πολιτιστικού Διαδρόμου «Κύριλλος και Μεθόδιος»  λαμβάνει «πακέτο γνώσεων».

«Είναι σημαντικός ο ρόλος της Βουλγαρίας για την διατήρηση και την ανάπτυξη της σλάβικης γραμματείας και των λογοτεχνικών παραδόσεων σε μια ευρεία γεωγραφική περιοχή, λέει η επιστήμονας. Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος δημιούργησαν το πρώτο σλάβικο αλφάβητο, την γκλαγκόλιτσα, αλλά οι μαθητές τους την επεξεργάστηκαν και την προσάρμοσαν για τις ανάγκες του βουλγάρικου κράτους δημιουργώντας ένα διαφορετικό αλφάβητο, το κυριλλικό, που είναι αφιερωμένο στον δημιουργό της γκλαγκόλιτσας, τον Άγιο Κύρλλο. Το κυριλλικό αλφάβητο είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα γραφικά συστήματα στον κόσμο και σήμερα το χρησιμοποιούν πάνω από 300 εκ. άτομα. Όταν η Βουλγαρία εντάχθηκε στην ΕΕ το κυριλλικό αλφάβητο αναγνωρίστηκε σαν ευρωπαϊκό αλφάβητο και τα πρώτα κυριλλικά γράμματα που απεικονίστηκαν στο ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα ήταν στο χαρτονόμισμα των 5 €. Μετά την ένταξή μας στην Ευρωζώνη και την κοπή βουλγάρικων ευρώ τα σύμβολα της πολιτιστικής μας ταυτότητας θα γίνουν ακόμα πιο αναγνωρίσιμα στην ευρωπαϊκή ήπειρο».

Οι ξένοι τουρίστες που περνούν από την Βουλγαρία στον δρόμο του διασυνοριακού πολιτιστικού διαδρόμου αφιερωμένου στον Κύριλλο και τον Μεθόδιο επισκέπτονται μοναστήρια όπου φυλάσσονται οι αρχαιότερες κυριλλικές επιγραφές, όπως είναι το μοναστήρι στον βράχο στην Κρέπτσα (ΒΑ Βουλγαρία, κοντά στο Ταργκόνιστε). Επισκέπτονται μουσεία και βιβλιοθήκες όπου φυλάσσονται χειρόγραφα από τον 10^ο αιώνα. Παίρνουν μέρος σε εργαστήρια καλλιγραφίας και ξεναγούνται σε ενδιαφέροντα αξιοθέατα.

«Ο Πολιτιστικός Διάδρομος «Κύριλλος και Μεθόδιος» δεν είναι μόνο προσκυνηματικός, λέει η Έλκα Ζλάτεβα. Υπάρχει ένα επιστημονικό δίκτυο που συμπεριλαμβάνει θεσμούς και πανεπιστήμια που ερευνούν σχετικά ζητήματα, υπάρχουν εκπαιδευτικές οργανώσεις που εργάζονται με παιδιά και νέους. Αποδεικνύεται ότι η χώρα μας προσελκύει πολλούς ποδηλάτες και η Βουλγαρία πρέπει να βελτιώσει τις υποδομές της και να εξασφαλίσει πρόσβαση στα αξιοθέατά της. Παρά τις δυσκολίες όμως ο Πολιτιστικός αυτός Διάδρομος συνεχίζει να εξελίσσεται και το δίκτυό του μεγαλώνει. Οι Πολιτιστικοί Διάδρομοι είναι εργαλείο που με διάφορες προσεγγίσεις παρουσιάζουν την πολιτιστική κληρονομιά στους σύγχρονους ανθρώπους και έχουν προοπτική και μέλλον».

Επιμέλεια: Ντιάνα Τσανκόβα

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα