Η Τραπέζιτσα είναι ένας από τους τρεις λόφους με τους οποίους είναι γνωστή η παλιά βουλγαρική πρωτεύουσα Τάρνοβγκραντ, όπως ήταν το μεσαιωνικό όνομα του σημερινού Βελίκο Τάρνοβο. Βρίσκεται στα βορειοδυτικά της πόλης και στέκεται απέναντι από τον γειτονικό λόφο Τσάρεβετς – το μέρος όπου κατά τον Μεσαίωνα υψωνόταν το βασιλικό παλάτι και το Πατριαρχείο.

Η Τραπέζιτσα είναι γνωστή επειδή κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου (1185–1396) εκεί βρισκόταν η οχυρωμένη συνοικία της πρωτεύουσας. Τα τείχη είχαν ύψος περίπου 8 μέτρα και οι αμυντικοί πύργοι έφταναν τα 12 μέτρα. Υπολογίζεται ότι στον Μεσαίωνα ο πληθυσμός του λόφου έφτανε αρκετές χιλιάδες κατοίκους.

«Αν ο απέναντι λόφος Τσάρεβετς έχει πυραμιδοειδές σχήμα, η Τραπέζιτσα έχει το σχήμα τραπεζιού, δηλαδή ενός πλατιού, επίπεδου οροπεδίου. Κάποιοι ιστορικοί υποθέτουν ότι το όνομα σχετίζεται με τους “τραπεζίτες” – τους πολεμιστές που φύλαγαν τα περάσματα στον Μεσαίωνα» – διηγείται η Σβετλάνα Πеτκόβα, ξεναγός από το Ιστορικό Μουσείο του Βελίκο Τάρνοβο.

«Η Τραπέζιτσα είναι ο δεύτερος σε σημασία λόφος μετά τον Τσάρεβετς. Εκεί έχουν διατηρηθεί ερείπια εκκλησιών από την εποχή του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου.»

Οι εκκλησίες της Τραπέζιτσας ξεχώριζαν για την πλούσια αρχιτεκτονική τους διακόσμηση – τοιχογραφίες, πολύχρωμα μωσαϊκά και κεραμικά στολίδια. Η μεγαλύτερη είναι η Εκκλησία Νο 8, γνωστή ως «Άγιος Ιωάννης της Ρίλα». Πριν από αυτό, μέχρι το 1170, στον λόφο υπήρχε στρατιωτική μονάδα με βυζαντινό διοικητή. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι η Τραπέζιτσα κατοικήθηκε από πολίτες μόλις τον 13ο αιώνα, την εποχή του Ιβάν Ασέν Β΄, όταν είχε πλέον εδραιωθεί η ειρήνη με το Βυζάντιο. «Τότε έρχονται οι μπογιάροι, εμφανίζονται πολλά εργαστήρια τεχνιτών και πολλές αριστοκρατικές εκκλησίες» – συνεχίζει η Σβετλάνα Πετκόβα.
«Αν ο Τσάρεβετς είναι περίπου 120 στρέμματα, η Τραπέζιτσα είναι 80. Περίπου στην ίδια αναλογία ήταν και ο πληθυσμός, αλλά ο αριθμός του άλλαζε με τον καιρό. Συνολικά, με τα προάστιά της, η πρωτεύουσα Τάρνοβγκραντ είχε περίπου 20 χιλιάδες κατοίκους. Για σύγκριση, η Κωνσταντινούπολη εκείνη την εποχή είχε περίπου 40–45 χιλιάδες κατοίκους. Με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, το Τάρνοβο ήταν μια μεσαίου μεγέθους πόλη.»

Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, κατά τις πρώτες ανασκαφές, αποκαλύφθηκαν τα κύρια σημεία – τα τείχη του φρουρίου, τα ερείπια εκκλησιών και έξι πύλες προς τον οχυρωμένο λόφο.
Σήμερα ο αρχιτεκτονικός και μουσειακός χώρος «Τραπέζιτσα» προσελκύει πλήθος τουριστών. Στον ιστορικό λόφο οδηγεί ένα τελεφερίκ, ενώ εκεί έχει δημιουργηθεί κέντρο παρουσίασης της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπου εκτίθενται ευρήματα από αρχαιολογικές έρευνες – από την προϊστορία και την εποχή των Θρακών, που ήταν από τους πρώτους κατοίκους του λόφου, μέχρι τον Μεσαίωνα, όταν η Τραπέζιτσα ήταν μέρος της πρωτεύουσας του Δεύτερου Βουλγαρικού Βασιλείου. «Παρά τις πολλές έρευνες, ο λόφος εξακολουθεί να κρύβει ανεξερεύνητα μυστικά και οι νέες ανασκαφές συνεχίζουν να αποκαλύπτουν άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία» – λέει η ξεναγός Σβετλάνα Πετκόβα στο Ράδιο Βουλγαρία της ΒΕΡ.

Μετάφραση και δημοσίευση: Σβέτλα Τόντροβα

Φωτογραφιες: museumvt.com, ΠΙΜ-Βελίκο Τάρνοβο, BTA