Στις 22 Σεπτεμβρίου 1908 με μανιφέστο ο πρίγκιπας Φερδινάνδος Α΄ ανακήρυξε την Ανεξαρτησία της Βουλγαρίας και έτσι έθεσε την αρχή του Τρίτου Βουλγαρικού Βασιλείου. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η πράξη έγινε στην Εκκλησία των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων στην παλαιά μας πρωτεύουσα Βελίκο Τάρνοβο και εκεί ο ίδιος ο πρίγκιπας ανακήρυξε τον εαυτό του ως βασιλιά. Γιατί αυτή η πράξη της 22ης Σεπτεμβρίου 1908 είναι τόσο σημαντική; Με αυτήν απορρίπτονται και οι τελευταίες σχέσεις υποτελείας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Εξάλλου, η ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας είναι σε άμεση σχέση με άλλα δύο πολύ σημαντικά γεγονότα της βουλγαρικής ιστορίας – την Απελευθέρωση του 1878 και την Ένωση του Πριγκιπάτου της Βουλγαρίας με την Ανατολική Ρωμυλία το 1885.

Ο Ρωσοτουρικικός Πόλεμος του 1877-1878 αποκατέστησε τη Βουλγαρία στον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης, αλλά το Συνέδριο του Βερολίνου διάσπασε το έδαφος της χώρας και μ’ αυτόν τον τρόπο επιβεβαίωσε το καθεστώς υποτέλειάς της. Ακόμη και μετά την Ένωση του 1885 η χώρα μας εξακολουθούσε να είναι υποτελής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και δεν είχε δικαίωμα να συνάπτει εμπορικές, στρατιωτικές και πολιτικές συμφωνίες με άλλα κράτη, να εισάγει δασμούς. Επίσης έπρεπε να αναλάβει την εξόφληση του μεγάλου εξωτερικού χρέους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να πληρώνει ετήσιο φόρο στον σουλτάνο. Δεν μπορούσε να έχει διπλωματική αντιπροσωπεία σε ούτε ένα άλλο κράτος και να έχει στρατό. 

Αυτή την περίοδο όμως εμφανίστηκαν ευνοϊκές συνθήκες για ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας του νεαρού κράτους.

«Εκφράζεται στο ότι η χώρα μας να έχει διπλωματικές αντιπροσωπείες στο εξωτερικό, να κόβει νομίσματα, να διεξάγει ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική. Ο πρίγκιπας Φερδινάνδος, έστω και δεν ήταν ακόμη τόσο αποφασιστικός, υπό την επιρροή των προσκειμένων του αποφάσισε να ανακηρύξει την Ανεξαρτησία. Μέχρι τότε, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βερολίνου, η Βουλγαρία ήταν ανεξάρτητο υποτελές στο σουλτάνο πριγκιπάτο και ο τίτλος του ηγεμόνα δεν ήταν βασιλιάς, ο οποίος ισοδυναμεί με αυτοκράτορα, αλλά ήταν πρίγκιπας, που εξισώνεται με διάδοχο του θρόνου. Αυτή ήταν η νομική άποψη. Από οικονομική άποψη η ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας δεν ήταν καλή ενέργεια, γιατί η Βουλγαρία έχασε τις αγορές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που αυτή τη στιγμή εξαπλωνόταν τόσο στη Μέση Ανατολή, όσο στη Βόρεια Αφρική. Δηλαδή, έγιναν απρόσιτες, ή εάν ήταν προσιτές, έπρεπε να πληρώνονται οι σχετικοί δασμοί, που δεν ήταν καθόλου μικροί. Για την αυτοπεποίθηση του λαού, για την πεποίθηση του ηγεμόνα και των πολιτών όμως αυτή ήταν μια πολύ σημαντική πράξη», λέει ο Ιβάν Τσάροφ.

Πώς ήταν οι διαθέσεις στην παλαιά βουλγαρική πρωτεύουσα Τάρνοβο κατά τη διάρκεια της ανακήρυξης της Ανεξαρτησίας; Η διήγηση του διδάκτορα Ιβάν Τσάροφ είναι εύγλωττη. Η ευφορία και η χαρά μετέτρεψαν αυτή την ημέρα σε γιορτή για τους κατοίκους της πόλης, το οποίο μαρτυρούν διηγήσεις συγχρόνων των γεγονότων, που έφτασαν στις μέρες μας. Ακριβώς σε διήγηση μάρτυρα βασίζεται ως ιστορικός και ο διδάκτωρ Τσάροφ στην περιγραφή της ημέρας της 22^ης Σεπτεμβρίου πριν από 117 χρόνια:

«Ο πρίγκιπας Φερδινάνδος ήταν αυτή τη στιγμή στη Βιέννη, απ’ όπου με τη φρεγάδα του έφτασε στο λιμάνι του Ρουστσούκ, όπου πήρε το τρένο για το Τάρνοβο. Οι κάτοικοι ήξεραν τι θα συμβεί στην πόλη τους, γιατί την προηγούμενη ημέρα πέρασε ντελάλης. Δεν είναι σαφές γιατί το τρένο γύρισε πίσω και έκανε στάση στον σταθμό «Τραπέζιτσα». Ο πρίγκιπας κατέβηκε και κατευθύνθηκε με τη μικρή ακολουθία του προς την Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, που αυτή την περίοδο ήταν σε ερείπια. Εκεί σταμάτησε και πέρασε 15-20 λεπτά, ίσως την τελευταία στιγμή σκεπτόμενος όλες τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις, που θα είχε μια τέτοια πράξη. Μετά συνεχίστηκε, γιατί είχε ανακοινωθεί ότι το Μανιφέστο θα διαβαστεί στον λόφο Χισάρ (σήμερα Τσάρεβετς). 

Η οργάνωση δεν ήταν καλή, αλλά ας μην παραλείπουμε μια σημαντική λεπτομέρεια: όταν ο πρίγκιπας κατέβηκε στον σταθμό «Τραπέζιτσα», εκεί τον περίμενε ο δήμαρχος του Τάρνοβο με τη γραφομηχανή του δημαρχείου στα χέρια του. Από εδώ καθίσταται σαφές ότι αυτή η επιστροφή του τρένου δεν ήταν τυχαία. Αμέσως ο Μαλίνοφ του έδωσε από το παράθυρο το μανιφέστο, ο δήμαρχος Ιβάν Βιτέλοφ το έγραψε σε τέσσερα αντίγραφα και στο μουσείο του Τάρνοβο έφτασε το δεύτερο αντίγραφο από αυτά τα τέσσερα, στα οποία γράφτηκε το Μανιφέστο Ανακήρυξης της Ανεξαρτησίας.»

Δείτε επίσης:

• Η δημιουργία του Τρίτου Βουλγάρικου Βασιλείου

• Το 1908 κατακτήθηκε η πλήρης ελευθερία της χώρας μας

• Ημέρα της Ανεξαρτησίας και της Ένωσης

Μετάφραση και δημοσίευση: Ντενίτσα Σοκόλοβα

Φωτογραφίες: eurochicago.com, BTA, wikipedia. org, plovdiv-press.bg