Η ρωμαϊκή Κολώνια Φλάβια Πάτσις Ντεουλτένσιουμ (Colonia Flavia Pacis Deultensium) ή απλά Ντέουλτουμ είναι η αρχαιότερη ρωμαϊκή αποικία στην βουλγάρικη επικράτεια. Ιδρύθηκε τη δεκαετία του ’70 του πρώτου αιώνα μ. Χ., μετά τον Ιουδαϊκό Πόλεμο, κατά μήκος του ποταμού Σρεντέτσκα στη Νοτιοανατολική Βουλγαρία, ο οποίος εκβάλει στον κόλπο του Μπουργκάς. Σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται κοντά στο χωριό Ντέμπελτ.
Η αποικία είχε στρατηγική σημασία, λέει η διευθύντρια του αρχαιολογικού χώρου, Κρασιμίρα Κόστοβα. Λειτουργούσε σαν συνδετικό λιμάνι μεταξύ των περιοχών του Δούναβη και της Μικράς Ασίας. Δημιουργήθηκε όταν συνταξιοδοτήθηκαν οι βετεράνοι της 8ης Λεγεώνας που ιδρύθηκε από τον ύπατο Γνάιο Πομπήιο τον Μεγάλο και υπηρέτησε τον δικτάτορα της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας Ιούλιο Καίσαρα και τον πρώτο ρωμαίο αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο. Αποτελούταν από Γαλάτες στους οποίους έδωσαν εδάφη, για να επιβιώνουν στα γεράματά τους όταν πια δεν ήταν σε θέση να πολεμούν.
Οι άποικοι είχαν φοροαπαλλαγές και ήταν υποτελείς κατευθείαν στον αυτοκράτορα της Ρώμης.
Οι δυο βασικοί δρόμοι της πόλης ήταν η Ντεκουμάνους Μάξιμους (Ανατολή – Δύση) και η Κάρντο Μάξιμους (Βορράς – Νότος), βάσει των οποίων επελέγησαν η θέση των πυλών και το υπόλοιπο σχέδιό της. Οι ανασκαφές δείχνουν πως η Ντέουλτουμ διέθετε ανεπτυγμένο σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης.
Η αποικία αναπτυσσόταν γρήγορα και έφτασε το απόγειό της γύρω στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ. όταν έκοβε και δικά της νομίσματα, λέει η κυρία Κόστοβα. Το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων τράβηξαν οι θέρμες. Πρόκειται για ένα τεράστιο κτίριο, το οποίο το επισκέπτονταν οι γυναίκες το πρωί και οι άντρες το απόγευμα. Ήταν χώρος καθαριότητας, αλλά και διασκέδασης, μιας και έπαιζαν επιτραπέζια ή συναντιόντουσαν για να τα πούνε.
Σε ένα από τα δημόσια κτίρια του αρχαιολογικού χώρου βρέθηκε χάλκινη κεφαλή αγάλματος του αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου, ο οποίος επισκέφτηκε την αποικία το 195 μ.Χ. Ταυτόχρονα οι ανασκαφές συνδέονται με τις έρευνες που κάνουμε στην πόλη Ντέβελτ η οποία ιδρύθηκε κατά τα πρώιμα βυζαντινά χρόνια και αποτέλεσε επισκοπή τον 4ο αιώνα.
Τα ερείπια της Ντέουλτουμ αναγνωρίστηκαν το 1881 από τους αδερφούς Κάρελ, Χέρμαν και Βλαντισλάβ Σκόρπιλ από την Τσεχία, οι οποίοι έθεσαν τα θεμέλια της βουλγάρικης Αρχαιολογίας και έλαβαν καθεστώς αρχαιολογικού χώρου το 1988.
Στην επικράτεια του αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται το διάσημο φράγμα Ερκεσία που αποτελούσε σύνορο μεταξύ του Βυζαντίου και της Βουλγαρίας το 812 μ.Χ. όταν χάνος ήταν ο Κρουμ, ο οποίος κρατούσε μέχρι και την Πέστη. Κατά τη βασιλεία του γιου του Ομουρτάγκ το σύνορο μετατέθηκε και εκεί που σήμερα βρίσκεται το εργοστάσιο «Προμέτ στήλ» χτίστηκε βυζαντινό Τελωνείο, δίπλα στο οποίο βρισκόταν εκκλησία, όπου υπάρχουν υποθέσεις πως βαφτίστηκε ο Πρίγκιπας Μπορίς Α΄, το 864 μ.Χ.
Το κάστρο της μεσαιωνικής πόλης Ντέβελτ, που χτίστηκε τον 9ο αιώνα και καταστράφηκε τον 13ο αιώνα, είναι επίσης μέρος του αρχαιολογικού χώρου. Οι κάτοικοι του οικισμού μετακόμισαν βόρεια και δημιούργησαν το χωριό Νέμπελτ, το οποίο υπάρχει και σήμερα.
Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα
Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο
