Arkeologji në qendër të kryeqytetit

botuar më 11-03-07 1.19.MD

Disa nga artefaktet e zbuluara gjatë gërmimeve shpëtimtare në qendrën e Sofjes

Foto: Veneta Pavllova

Një nga objektet arkeologjike, ku punohet në mënyrë intensive kohët e fundit, ndodhet në zemrën e kryeqytetit – në fillim të bulevardit qendror “Maria Luiza”. Gërmimet atje janë shpëtimtare – nën tokë do të ndërtohet një stacion i ri i metrosë. Gjatë gërmimeve u zbulua një pjesë e madhe e qendrës së qytetit antik Serdika – paraardhësi i Sofjes së sotme. Kjo u dha mundësi arkeologëve të mësojnë më shumë për planifikimin e dikurshëm të vendbanimit. Dhe siç theksoi udhëheqësi i studimeve d-r Mario Ivanov, të konstatojnë se qendra bashkëkohore e qytetit koincidon me atë antike.

Gjatë studimeve u zbuluan trasetë e katër rrugëve dhe disa ndërtesa antike. Një rezultat i rëndësishëm është përcaktimi i kronologjisë së zhvillimit të Serdikës. Ndërtimi i kësaj pjese të qytetit filloi në mes të shekullit I, kur Perandoria Romake u zgjerua në drejtim të lindjes. Banuesit e tij të parë ishin veteranë romakë – për këtë dëshmojnë monedhat dhe sendet e zbuluara. Në fund të shekullit III, për shkak të vendosjes së qytetit në trasenë e rrugës Via Militaris, e cila lidhte provincat perëndimore dhe lindore romake, Serdika u bë qyteti kryesor i provincës Dakia e Brendshme. Lulëzimin e vërtetë qyteti e përjetoi gjatë shekullit IV. “Serdika është Roma ime”, tha perandori Konstantin i Madh, i cili kishte rezidencë në të. Pikërisht nga shekulli IV janë zbulimet arkitekturore të ekipit të Mario Ivanovit. Në fund të shekullit VI një kataklizëm natyror – ndoshta një tërmet, shkaktoi shkatërrime të mëdha në qytet. Gjatë shekujve që vijojnë gjurmët e banimit në qytet janë pak – deri në shekullin XI, kur u zhvilluan zanatet. E pasur me zbulime është periudha e robërisë osmane – nga viti 1396 deri në vitin 1878. Në këtë pjesë vitin e kaluar arkeologët zbuluan dy kisha të vogla.

“Ne qendër të Sofjes ka një kompleks tempujsh të vegjël të krishterë – shpjegon arkeologia Snezhana Gorjanova. – Disa prej tyre janë ndërtuar qysh në kohën e Mbretërisë së Dytë Bullgare (1185-1396) dhe pastaj janë rinovuar gjatë periudhës osmane. Të tjerë janë ndërtuar nga shekulli XVI deri në shekullin XVIII. Gjatë kësaj periudhe, sipas kërkesave të autoriteteve osmane, një kishë mund të ndërtohej vetëm po të kishte pasur atje një tempull më të vjetër. Për një nga tempujt që zbuluam, konstatuam se paraardhësi i tij ka qenë në afërsi, sepse nekropoli i madh është prekur nga ndërtimi i kishës së re. Në të zbuluam 6 shtresa piktura në mur. Duke marrë parasysh stilin e pikturave, kisha është ndërtuar pas shekullit XVI. Tani do t’i ndajmë shtresat dhe do t’i studiojmë hollësisht. Kisha tjetër që zbuluam ka dy shtresa piktura në mur dhe është më e hershme.”

Afër terrenit të studiuar nga arkeologët ndodhet xhamia Banja Bashi. Ajo është ndërtuar gjatës shekullit XVI. Nën të arkeologët zbuluan një bezistan, i cili ka ekzistuar deri në shekullin XIX. “Një godinë afër bezistanit ka pësuar disa etapa rindërtimi gjatë shekujve XVIII-XIX dhe mund të identifikohet si një nga karvansarajet vendëse – vazhdon arkeologia Snezhana Gorjanova. – Kjo ende është një hipotezë, por arsyeja për të janë vatrat e shumta në mure, në saje të të cilave mysafirët mund të ngroheshin dhe të përgatitnin ushqim.”

Gjatë gërmimeve arkeologët zbuluan se gjatë shekujve XVIII dhe XIX në këtë pjesë të qytetit kishte urbanizim dhe kanalizim. U zbuluan shumë monedha, qeramikë, enë prej qelqi. Disa prej tyre janë ruajtur mirë, sepse ishin vendosur në pajisje si puse. Këto pajisje shërbenin për depo ushqimesh dhe ndoshta ishin paraardhësit e frigoriferëve të sotëm. Më vonë në to grumbulloheshin mbeturinat. Dhe siç ndodh shpeshherë në gërmimet arkeologjike, pikërisht ndër mbeturinat zbulohen sendet më interesante për studiuesit.

Përgatiti në shqip: Ekaterina Tarpomanova

По публикацията работи: Veneta Pavllova

Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Ndaje

Arkeologji në qendër të kryeqytetit

Më shumë nga rubrika

Patriarku i ri theksoi se thirrja e kishës është të bashkojë të përçarët

Strukturat e lashta të Harman Kaja dhe Asara në Rodopet Lindore "flasin" me ndihmën e lidar

Hiri i Frymës së Shenjtë është në unitetin, pastërtinë e besimit dhe devotshmërinë

Patriarku i ri theksoi se thirrja e kishës është të bashkojë të përçarët