Internet konsumatorët nga e gjithë bota tanimë kanë një prani të lirë deri tek disa nga filmat më kureshtarë bullgarë nga arkiva, të cilat do t’i kthejnë pothuajse në agimin e kinemasë. Kohët e fundit në portalin e filmave European Film Gateaway, u vendosën 43 video materiale bullgare, spote rekalme, si dhe 33 pasqyra të filmave, të cilat përfshijnë periudhën e viteve 1913-1943. Por ky është vetëm fillimi. Filmoteka kombëtare bullgare po përgatit akoma arkiva. Shumë shpejt ato do të bëhen një pjesë e portalit evropian të filmave, i cili bashkon mbi 53 000 tituj filmash dhe mbi 600 000 imazhe nga kujtesa arkivore e Kontinentit të Vjetër.

Platforma është e lidhur me Europeana - portalin e Bashkimit Evropian, i cili jep prani deri tek mbi 58 milionë vepra të digjitalizuara të artit, libra, artefakte, audio dhe video nga e gjithë Evropa.

Koleksioni i filmave bullgarë propozon një udhëtim virtual në historinë e shekullit të 20, kurse hollësira jep Rosen Spasov, një ekspert filmash në Filmotekën Kombëtare Bullgare.

“Seleksionimi ynë përfshin filmin më të hershëm të ruajtur artistik bullgar “Dashuria është një marrëzi”/1917/ të pionierit të kinemasë vendase Vasill Gendov. Mund të shikoni  po kështu realitetin ogurzi të xhiruar nga kamera pas atentatit në kishën “Shën e Diela” gjatë vitit 1925 ose shkatërrimet nga bombardimet mbi Sofjen gjatë kohës së Luftës së Dytë Botërore. Por, kemi dhe gjëra më të gëzueshme! Si për shembull filmin dokumentar “Deti ynë” i cili na kthen gjatë vitit 1929 dhe na tregon sesi janë dukur qytetet si Sozopoll, Nesebër, Pomorie lumi Ropotamo”.

Në monitorë, si një jehonë nga e kaluara, gjallërojnë demonstratat e komandës së zjarrfikëses të Sofjes, të kryesuar nga Jurij Zaharçuk, ose reklama artistike e birrës ”Shumensko pivo” e njohur akoma gjatë viteve 30 të shekullit të 20.

Kurse një nga filmat tanë arkivorë më të shquar në online portalin është filmi dokumentar i Aleksandër Zhekovit “Lufta ballkanike”/ 1912-1913/, i cili jep një vështrim paprecedent drejt veprimeve ushtarake dhe për jetën në prapavijë. Autori afrohet me kamerën e vet jashtëzakonisht shumë deri tek vija e frontit - diçka absolutisht e ndaluar sipas rregulloreve të atëhershme ushtarake.

Pasqyrat e filmave nga periudha 1941-1944 dokumentojnë  realitetin militarizues të luftës së filluar botërore dhe jetesën ndryshuese të njerëzve. Kronikat zyrtare na tregojnë akoma mbretin Boris i III, Bogdan Fillovin dhe politikanë të tjerë bullgarë dhe të huaj.

Këto pasqyra dhe komente të filmave janë shfaqur nëpër kinematë e vjetra, përpara transmetimit të filmit bazë dhe kanë pasur rolin e lajmeve të sotme -  disa video të shkurtra prej 8-10 minuta me një informacion aktual për atë që ndodh në vend dhe nëpër botë, pikërisht siç janë tani emisionet e shkurtra të lajmeve” - tregon Rosen.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva

Foto: kuadro nga Arkivi i Filmotekës Kombëtare Bullgare