Bundan yaklaşık 40 yıl önce, kadim bir uygarlıkla ilgili gizemli bir mekanı araştırmak üzere Güneydoğu Bulgaristan’ın Stranca Dağı Gradişte mevkiine gizli bir araştırma grubu gönderilir. Mekan bir defineci haritasında saptanmış, araştırmacı ekibi ise Bulgaristan’ın sosyalist geçmişinden devlet yöneticisi Todor Jivkov’un kızı Lüdmila tarafından şahsen  yönetilir. Ünlenmiş Bulgar kâhini Baba Vanga’nın bu mekâna dokunmamaları ihtarlarına ragmen araştırmacılar 25 metre derinliğine iner. Kâhine göre oraya insanlığın sırrı gömülüymüş ancak anlaşılması için henüz erkenmiş.

Primorsko Tarih Müzesi müdürü, arkeolog Daniel Pantov 2018 yılında ilk önceki hendeğin 18 metre kadar altında metal bir nesne ortaya çıkarmayı başarmış. Müzenin Bulgaristan’da sahip olduğu tek jeoradar sayesinde ekip bulgunun, spiral şeklindeki galerilerden geçilerek yer alan bir mekânda bulunduğunu saptamış. Görülenler, arkeologların zamanın sırlarına karışan bulmacayı çözme arzusunu daha da alevlendiriyor.

Stranca Dağı bölgesinde dünyaya gelip bu mekânla ilgili efsanelerle büyüyüp yetişen Daniel Pantov şunları anlatıyor:

"Oraya girmeye çalışacağız. Bu, araştırmacı ruhuna özgü bir arayış. Tam neyin söz konusu olduğunu görmek benim için çok ilginç olacak ama şimdiki aşamada bunun nasıl gerçekleşeceğini tasavvur edemiyorum.  Bir taraftan küresel salgının yarattığı kriz var, öte yandan belediye fakirdir, devlet ise bu tür araştırmalara mali katkı sağlamıyor. Yerel yönetim bölgenin kalkındırılmasında en büyük yarar gördüğünden bu büyük  ölçüde kendisine bağlı olacak.Bu gerçekleşirse, bu yer hakkında konuşulanlardan korkmayan insanların bulunacağı ve her şeyi gereği gibi yapacağımıza eminim."

Bu yılki arkeolojik sezonun gecikmesine ragmen Malko Tırnovo kentinin doğusunda inceleme ve araştırmaların gerçekleştirilmesi öngörülüyor.

Daniel Pantov devamla şunları belirtti: "Somut nesne ile ilişkisi olmayan, ancak muhtemelen Mişkova niva ve Gradişte beldeleri sakinleri ve madencilikle ilintili  bir mezar tepesi sözkonusu. Gradişte kalesi eteklerinde Bastet’in tahmin edilen  mezar odası bulunur. O zaman yapılan kazılarda hazır bulunan tek arkeolog Prof. İlya Prokopov ile devamlı irtibat içindeyiz. Araştırmalara başlarsak onun ekibimize dahil edileceğini umuyoruz."

Efsanelere bürünmüş bir zamanlarki Stranca bölgesinde var olmuş epey kutsal beldeler şimdi bizi birçok bilinmezlikle karşılaştırıyor. Gizemli obje ile ilgili bütün belge ve bulgular araştırmacılardan saklanan  sırlarla doludur. Bunun mezar odasına çevrilmiş kadim bir tapınak yerinden bir bölüm olduğu tahmin edilse de, bu yönde güvenilir deliller yoktur. Herhalde herşey gizlilik içinde tutulmuştur ve arkeologlar somut  delillere sahip değil. Buysa araştırmalar için önem taşır. Yeraltı galerilerindeki çalışmalar sırasında bazı seramik fragman, alet edevat ve diğer arkeolojik buluntuların yapıldığı bilinir ama bilgimiz bu kadarla sınırlı.

Daniel Pantov şöyle diyor:

"Şahsen ben gerçekten bir mezar odasının söz konusu olduğunun anlaşılması ve yoklanmasında en büyük meydanokumayı görüyorum. Buluntu ile ilintili herhangi ziynet değil, daha çok, bahsedilen yazı türü ve dünya dışından getirilen bir nesne ile ilgili rivayet önemlidir. Bunların, içinde yürütülen çalışmalarla ilgili bulunan alet edevatın ortaya çıktığı maden galerileri çıkması, efsanelerce anlatılanlarla hiçbir ilişkisi olmaması muhtemeldir. Ama lliteratürde dahi, birkaç kaynakta tasvir edilen granit bloklar başka şeylerin mevcudiyetine de ipucu verebilir."

Mısır tanrıçası Bastet’e ilişkin efsaneye gelince, arkeolog Daniel Pantov, eğer topraklarımızda böylesi bir uygarlık  bulunmuşsa, bir Mısır uygarlığının  varlığının da dışlanmayacağını düşünüyor.

Çeviri: Neli Dimitrova