Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat raporlarına göre Avrupa genelinde yaşı 16 ile 29 arasında değişen ve ne okuyan ne de çalışan gençlerin grubunda artış izlenmektedir. İngilizce “ne eğitimde ne de istihdamda bulunan” (Not in Education, Employment or Training) cümlesinden kaynaklanan NEET kısaltması ile tanımlanan bu gençlerle ilgili ülkemizdeki durum, nüfus sayısındaki düşüş ve kayıt dışı sektörün istikrarlı olmasından dolayı daha da karmaşık bir tablo arz ediyor. Yapılan araştırmalar Bulgaristan’da istihdam edilmeyen gençler oranının yüksek olduğunu gösterirken işsiz olan genç insanların bir bölümünün iş piyasası veya eğitim sistemine katılmaktan kaçınıp ebeveynlerinin yanında kalarak onların maddi desteğine bel bağlamaktan yana tercih yapmakta oldukları dikkat çekiyor. Bazıları ise kadrolu olarak çalışmayı cazip bir perpsektif olarak değerlendirmiyorlar.

Bulgaristan İstihdam Konfederasyonu temsilcisi Plamen Robov, radyomuza konuşurken “Nüfusun azalması, göç ve saire faktörlerin etkisi ile ülkede istihdam edilenlerin sayısında genel bir düşüş izleniyor” dedi ve NEET olarak anılan gençler grubu hakkkında şöyle konuştu:

" Bu somut gruba has olan spesifik hususlar da var. Onlardan biri, gençlerin kadrolu istihdama pek sıcak bakmamalarıdır. Yeni nesiller, serbest meslek, sözleşmeli olarak veya proje prensibi ile çalışma gibi esnek iş modellerine çok daha meyillidir. Gençler arasında bu şekilde çalışmak gittikçe yaygın olurken alışılagelmiş iş şartları cazibesini gitgide kabediyor.”

Söz konusu tutum değişikliği, kapris olmaktan çok yeni neslin değerlerinde ve hayata olan bakış açısındaki kökten değişikliği yansıtıyor. Günümüzde gençler sırf iş değil, kendilerine otonomi ve dengeli hayat sürme imkanını sağlayan bir yaşam tarzı ararlar. Oysa onların bu arayışları, üretim, hizmetler ve fiziki mevcudiyet gerektiren diğer sektörlerde geleneksel istihdam çeşitlerine büyük ölçüde bağlı olmaya devam eden Bulgaristan’daki iktisad modeli ciddi bir sınama oluşturmaktadır. Bununla ilgili istatistik verileri, manidardır.

" Ne eğitim gören, ne de istihdam edilen ve dolayısıyla resmi kayıtlarda gözükmeyen 29 yaş altı gençlerin sayısı, 120 ve 150 bin arasında değişiyor. Bunun böyle olmasında etkili olan diğer önemli sebep, kayıt dışı piyasa olmakta. Bu gençlerin hiç te küçük olmayan bir bölümü, bir şekilde iş yapsa da bu durum resmi değildir. Daha geniş tabloya bakacak olursak ise çalışma hakkı bulunduğu halde ne okuyan ne de çalışan 1 milyon kadar Bulgaristan vatandaşı, ekonomiye katkıda bulunmuyorlar.”

Halihazırda zanaatçı mesleği uygulamayı veya gerek fabrika, gerekse de ofis ya da şantiyede devamlı fiziki mevcudiyet gerektiren bir iş yapmayı seçen gençlerin sayısı azalıyor. Sebebi de gayet basit –sabah saat 9 ile akşam saat 6 arasında süren mesai, hiçbir esnekliğe meydan bırakmıyor. Buna karşın IT sektörü, outsoucing, dijital pazarlama, online içerikler ve saire, özgürlük ve uzaktan çalışma imkanını veren her şey, gençlerin gözünü tutuyor.

Hal böyle olunca şirketlerin duruma adapte olup daha büyük esneklik temin etmelerinde, yeni neslin ise beklentilerini “yere indirmelerinde fayda olduğunu söyleyen Plamen Robov, şöyle devam etti:

" Kanımca, sürecin daha iyi işlemeye başlaması için her iki tarafın yapabileceği çok şey var. Bir yandan işveren taraf, iç yapısını daha etkin hale getirerek yeterince cazip olan ücretler ve gençleri cezbedecek ölçüde esnek olan iş süreci teklif edebilir. Öte yandan günümüz gençlerinin beklentileri sık sık gerçekçi olmaktan epey uzak kalıyor. Online sunulan içerikler, süper kolay olup büyük para kazandıran, göz kamaştırıcı karyer hikayelerini içeriyor. Oysa fiiliyatta 20-23 yaşında olan biri için diploma sahibi ve İngilizce’ye hakim olmak, büyük maaş garantisi kesinlikle değildir. Yüksek maaş, sadece üniversitede edinilen bilgi ile değil, zamanla, çaba sarfetmek ve pratik edinmekle gelen bir şeydir. Bundan dolayı bu gençlerin ayakları yere basmalı, daha sabırlı olup kendilerine yatırım yapmaları, iş hayatı ve işverenlerle olan ilişkilerine uzun vadeli perspektiftyen bakmaları önemlidir.”

• Bulgaristan vatandaşları için emek nedir?

• Yapay zeka işverenlere ve çalışanlara yeni gerçekler yarattı

Röportaj: Veneta Nikolova

Çeviri: Tanya Blagova