Yılın başından bu yana Bulgaristan’ı vuran doğal afetler, birbirini izledi. Yaz mevsiminde rekor derecesinde yüksek hava sıcaklıklarının ardından felaket boyutuna ulaşan yangınlar yaşandı, bundan sayılı günler önce meydana gelen taşkınlar ise can kaybına yol açtı. İklim değişikliğinin beraberinde getirdiği zarar geçen her yıl artıyor.

Avrupa Merkez Bankası (ECB) ile Mannheim Üniversitesi’nin yeni analizine göre, sadece 2025 iklim değişikliğinin Avrupa’ya maliyeti yaklaşık 43 milyar avro tutarındadır. Bununla birlikte söz konusu analiz, ön verilere dayandığı için kıtamızda yaşanan son doğal afetleri ve yılın sonuna kadar yaşanabilecek olanları hesaba katmıyor.

Avrupa Birliği genelinde uğranılan zararlar ekonominin yaklaşık yüzde 0,25’ine tekabül ederken, Bulgaristan’ın aldığı darbe dört kat büyüktür. Ülkemizde zarar tutarı, GSYİH’nın yüzde 1’i kadar olup 1 milyar avro, yani ortalama büyüklükte olan bir şehrin bütçesi kadardır.

Karadeniz Enerji Araştırmaları Merkezi uzmanı Genadi Kondarev, radyomuza konuşurken, bu durumun aslında her Bulgaristan vatandaşının kuraklık ve sıcaklıktan dolayı 140 avro “zarara uğradığı” anlamına geldiğini belirtti.

" Komşu Yunanistan’daki durum da buna benzer. En çok etkilenen diğer ülkeler ise Kıbrıs ve Malta olmakta. Neden mi? Çünkü onlar küçük ekonomiler olarak büyük ölçüde iklimle ilgili risklere maruz kalmaktadır. Bulgaristan artan iklim risklerine yeterince hazırlıklı değildir. Altyapı eski olurken, yenisi sık sık iklim değişikliği göz önünde bulundurmadan kurulmaktadır. Karadeniz’de oluşan büyük hasarın ve can kaybının sebepleri arasında inşaatların olmaması, gereken yerlerde inşaatların yapılmış olması da muhtemelen yer almaktadır. Oysa eskiden “yüzyılda bir” meydana gelen olaylar, artık artan sıklıkla tekerrür eder” diyen Genadi Kondarev, bu yılda yaşanan sıcaklık derecesi değişikliğine işaret ederek sıcak geçen kış sonunu izleyen soğuk bahar mevsiminin tarımı vurarak meyve fiyatlarında zam getirmesini, sıcak geçen Eylül ayının ardından Ekim ayının henüz başında kar yağışı ve tipinin etkili olmasını örnek vererek aşırı hava şartlarını göz önünde bulundurarak planlama ve inşaat yapmanın zamanının geldiğini öne sürdü.

Uzmanlar, tarıma ve su kaynaklarına olan bağımlılığı ve sınırlı adaptasyon imkanlarından dolayı Bulgaristan’ın Avrupa’da en hassas durumda olan devletler arasında yer aldığı ve dolayısıyla acil önlemlere ihtiyaç olduğuna dair uyarıyorlar.

" Ortada birçok imkan var ve her şey adaptasyon bağlamında yapılmalı, diyen Kondarev, şöyle devam etti: Yaz mevsimi boyunca, özellikle de yangınların yaşandığı dönemde her şeyin gönüllüler tarafından ve el altında bulunan teknik araçları ile yapılması yerine yangın söndürme tekniğinin temin edilmesi ihtiyacı gündemdeydi. Ancak aynı zamanda uzun vadeli çözümleri de düşünmek lazım. Barajlar ve su sitemleri gibi altyapımız, yeni iklim olaylarına hazır mı? Şu anda bunlar boş olsa da sağnak yağışlar kısa sürede taşkınlara yol açabilir. Hava sıcaklığındaki artışla fırtınalar daha şiddetli, kuraklıklar ise daha ağır hale geliyor. Arkada kalan yaz mevsimi, Bulgaristan’ın sandığımız kadar bol olmayan su kaynaklarının altyapı bakımsızlığı ve yönetimsizlikten dolayı israf edildiğini ve neticede su rejiminin kaçınılmaz hale geldiğini gösterdi.

• Devlet su kaynaklarını doğru yönetmiyor

Daha fazlası yapılabilir, gıda üretme imkanlarını zedelememek için topraklara sahip çıkabilir, suyu makul bir şekilde kullanıp dönüştürebiliriz. Ancak bunun için önce problemi tespit etmek ve planlamak yapmak şart.

Genadi Kondarev, 2030 yılına ilişkin tahminlerin endişe verici olduğu ve iklim değişikliğinin getirdiği zararın ekonominin yüzde 3 ila 5 arasına tekabül edebileceğine dikkat çekti.

" Her çeşit ekonomik ilerlemeyi silebilecek değişiklikler söz konusu. Bulgaristan, yıllık ekonominin katma değerinden yüzde 3 ila 5 arasında değişen bölümünü kaybederse, ekonomik büyümeden söz bile edilemez! Tarım gibi sektörler doğrudan etkileniyor. İnsanlar tatil planlarını yaparken artık tahmin edilemez dönemler de olduğu için turizm de kötü yönde etkileniyor. Bir doğa afetinin farklı sektörlerdeki varlıkları yokedebilmesi, durumu son derece karmaşık hale getiriyor.”

• Bürokrasi ve iklim değişiklikleri Bulgaristan’daki organik üretiminin küçülmesine yol açtı

• Yangınlar ve kuraklığın ardından seller geliyor- önlemler alındı mı?

Yazı  : Veneta Nikolova

Çeviri: Tanya Blagova

Fotoğraflar: Savunma Bakanlığı, BGNES, BNR, BTA