Το ένα τέταρτο των 100 μεγαλύτερων εταιρειών στην Ευρώπη είναι οικογενειακές επιχειρήσεις και περισσότερα από 100 χιλιάδες άτομα στη Γηραιά ήπειρο εργάζονται σε τέτοιες επιχειρήσεις που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στις σκανδιναβικές χώρες. Στη Φινλανδία, για παράδειγμα, αποτελούν μάλιστα το 90% όλων των εταιρειών στη χώρα. Ένα από τα προβλήματα των ιδιοκτητών οικογενειακών επιχειρήσεων είναι το πώς να παραδώσουν τη σκυτάλη για τη συνέχιση του επιχειρηματικού τους έργου στην επόμενη γενιά και όχι σε ξένους μάνατζερ.

Το ζήτημα της διαδοχικότητας είναι σημαντικό όχι μόνο για τις οικογενειακές εταιρείες, αλλά και για την οικονομία όλης της Ευρώπης. Πώς έχουν τα πράγματα στη Βουλγαρία;

Στη χώρα μας το 43% των επιχειρήσεων είναι οικογενειακές, ενώ το ποσοστό των οικογενειακών επιχειρήσεων στην Ευρώπη ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 74%. Παρά την κρίση, οι επιχειρήσεις αυτές επιβιώνουν και μάλιστα παράγουν το ένα πέμπτο των προϊόντων στη χώρα. Και όχι μόνο αυτό.

Περίπου το 30% των εργατικών θέσεων στον ιδιωτικό τομέα αναλογεί στις οικογενειακές επιχειρήσεις. Αυτό δείχνει η έρευνα της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας που πραγματοποιήθηκε με εντολή της Ένωσης Οικογενειακών Επιχειρήσεων. "Αυτές οι επιχειρήσεις έχουν σοβαρή παρουσία στη βουλγαρική οικονομία, γιατί είναι πιο σταθερές σε περίοδο κρίσης, επενδύουν πάντα ίδιο κεφάλαιο που εγγυάται τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη κάθε επιχείρησης", σχολιάζει το θέμα ο πρόεδρος της Ένωσης Οικογενειακών Επιχειρήσεων, Χρήστο Ηλίεφ.

Γιατί οι επιχειρηματίες υπολογίζουν περισσότερο στην οικογένεια, στους συγγενείς, στους απογόνους;
"Διότι οι οικογενειακές επιχειρήσεις είναι πιο σταθερές και από ιστορική άποψη, από την ίδια την εμφάνισή τους, οι επιχειρήσεις είναι οικογενειακές", είπε στη συνέντευξη προς τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία ο Χρήστο Ηλίεφ. "Τώρα, στην εποχή κρίσης, οι οικογενειακές επιχειρήσεις είναι εκείνες που εξακολουθούν να αναπτύσσονται. Επενδύουν ίδιο κεφάλαιο, σπάνια λαμβάνουν πιστώσεις και γι’ αυτό είναι πιο ανθεκτικές στους οικονομικούς κλονισμούς. Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις, όταν εταιρείες εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο κατά την περίοδο αιχμής για την αγορά, όμως τώρα τελευταία άλλαξαν πορεία και πάλι έγιναν οικογενειακές ιδιωτικές εταιρείες. Μπορώ να πω ότι τα επόμενα χρόνια οι μπίζνες της Ασίας και της Νότιας Αμερικής ολοένα και περισσότερο θα επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία. Πρόκειται κυρίως για οικογενειακές εταιρείες. Είναι το παρελθόν, είναι και το μέλλον".

Οι Βούλγαροι έχουν παλιές παραδόσεις στις οικογενειακές επιχειρήσεις που περιγράφονται μάλιστα από τους μεγαλύτερους πεζογράφους μας. Αναγεννιούνται σήμερα οι οικογενειακές εταιρείες;
"Ναι, κατηγορηματικά", επιβεβαιώνει τις τάσεις ο συνομιλητής μας. "Οι περισσότερες εταιρείες που ιδρύθηκαν αμέσως μετά τις δημοκρατικές μεταβολές κατά την περίοδο 1990-1995 και  διευθύνονται από πρώτη γενιά επιχειρηματιών, όμως τα αρχικά βήματα λήψης της σκυτάλης από τη δεύτερη γενιά – τους απογόνους, ήδη γίνονται. Για την Ένωση Οικογενειακών Επιχειρήσεων η διαδοχικότητα αποτελεί τεράστια πρόκληση, γιατί πρέπει να καταρτιστούν οι νέοι επιχειρηματίες και όταν αναλάβουν την ευθύνη για τη διεύθυνση των επιχειρήσεων, να μην επιτρέψουν χρεοκοπίες, να αναπτύξουν τις κληρονομημένες εταιρείες και να μην επαναλαμβάνουν τα λάθη μας", επισημαίνει ο Χρήστο Ηλίεφ.

Σε ποιους τομείς της οικονομίας δραστηριοποιούνται οι περισσότερες οικογενειακές επιχειρήσεις;
"Η στατιστική δείχνει ότι οι οικογενειακές επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα δραστήριες στο εμπόριο, τις υπηρεσίες, την παραγωγή, την αγροτική οικονομία", διευκρινίζει ο Χρήστο Ηλίεφ. "Κυρίως δραστηριοποιούνται στο εμπόριο, τις υπηρεσίες και τον τουρισμό. Αυτοί είναι οι τρεις τομείς, με ευρύτατη παρουσία οικογενειακών επιχειρήσεων στη Βουλγαρία. Οι οικογενειακές επιχειρήσεις στη χώρα είναι τόσο μικρές εταιρείες, όσο και χόλντινγκ με επιρροή στους διάφορους κλάδους της οικονομίας".

Προβλήματα με τους διαδόχους των μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων δυναστειών αντιμετωπίζουν και οι Βούλγαροι επιχειρηματίες. Η δημιουργία εμπιστοσύνης μεταξύ των γενιών αποτελεί σημαντικό όρο για την παράδοση της σκυτάλης της οικογενειακής επιχείρησης. Και τη μετάβαση αυτή επίκειται να πραγματοποιήσουν οι βουλγαρικές οικογενειακές εταιρείες, να καταρτίσουν τους διαδόχους τους έτσι ώστε το έργο των παππούδων να το αναπτύξουν οι γιοι και οι εγγονοί.

Μετάφραση: Έλλη Γκέκοβα