Την παραμονή της 24^ης Μαΐου που είναι η πιο βουλγάρικη γιορτή στρέφουμε το βλέμμα στα παραδοσιακά βουλγάρικα τραγούδια αφιερωμένα στα βιβλία και τους δασκάλους, τα οποία διασώζουν την αγάπη των Βουλγάρων για τη γνώση και την πνευματικότητα όπως και τον σεβασμό τους προς τους μορφωμένους ανθρώπους.

Η ημέρα αφιερωμένη στη μνήμη των Αγίων Αδελφών Κύριλλου και Μεθόδιου τιμάται ως εκκλησιαστική γιορτή από τον 11^ο αιώνα, ενώ από το 1851 γιορτάζεται σαν Ημέρα του Διαφωτισμού, πρώτα στην πόλη Πλόβντιβ, όπου στο επαρχιακό σχολείο που φέρει το όνομα των δυο αγίων διοργανώνεται παρέλαση και τελετή, και έπειτα σε εθνικό επίπεδο. Δεν υπάρχει άλλος λαός που με τόσο ζήλο να τιμά τη δημιουργία της γραφής του και της συγγραφής των βιβλίων του. Το βιβλίο είναι σύμβολο της γνώσης, της μόρφωσης και της διάνοιας και η αξία της γραφής για τη βουλγάρικη κοινωνία διαφυλάσσεται στις λαϊκές παροιμίες που την παρομοιάζουν με μαύρο σπόρο που τον σπέρνεις με το χέρι και το θερίζεις με τα μάτια.

Το τραγούδι «Αγάπησε τα βιβλία ο Ντίμο» διηγείται για έναν νεαρό που αποφάσισε να μάθει να διαβάζει και να γράφει:

Κάποτε αποκαλούσαν τους δασκάλους γραμματικούς και λόγιους και είναι αρκετοί οι δάσκαλοι που έμειναν στην ιστορία με το επάγγελμά τους σαν μικρό όνομα ή επώνυμο – ο Ντάσκαλ Μανόλ, ο Ιωάν και ο Ματέι Γκραματίκ κ.ά. Τα πρώτα μαθήματα γίνονται σε κελιά μοναστηριών και οι πρώτοι δάσκαλοι ήταν μοναχοί και τεχνίτες. Το κομμάτι «Να τον κάνουμε δάσκαλο» διηγείται την ιστορία του Μιλέν που ήξερε εκτός από τη μητρική του γλώσσα τα βουλγάρικα, ελληνικά και τούρκικα – γλώσσες σημαντικές για τη διπλωματία τον καιρό της Τουρκοκρατίας.

Το επόμενο κομμάτι είναι αφιερωμένο στον συγγραφέα, γλωσσολόγο, λαογράφο και κοινωνικό παράγοντα Νάιντεν Γκέροφ που ίδρυσε ένα από τα πρώτα βουλγάρικα σχολεία και με δική του πρωτοβουλία αρχίζει να γιορτάζεται η 24^η Μαΐου.

Συχνά οι δάσκαλοι ήταν νεαροί άντρες σαν τον ήρωα του τραγουδιού του Γκεόργκι Γκέρμανοφ, που διηγείται την ιστορία ενός δασκάλου που ερωτεύτηκε την όμορφη Ζλάτκα και σταμάτησε να πηγαίνει για δουλειά στο σχολείο. Αντ’ αυτού τριγύρναγε γύρω από το σπίτι της εκλεκτής της καρδιάς του και της έφερνε δώρα – λεμόνια και πορτοκάλια.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα