Το 1985 ο αρχαιολόγος Βασίλ Νικόλοφ αρχίζει έρευνα στον νεολιθικό οικισμό στη συνοικία της Σόφιας Σλάτινα. Η αφορμή είναι το ότι λόγω της κατασκευής γραμμής του τραμ, πλήγηκε το νεολιθικό πολιτιστικό στρώμα. Την τρίτη μέρα βρίσκει τα ερείπια ευρύχωρου σπιτιού, που κατορθώνει να ερευνήσει κατά τη σεζόν. «Τότε αυτό το σπίτι αποδείχθηκε το μεγαλύτερο στην Ευρώπη για την έκτη χιλιετία προ Χριστού. Ήδη στην αρχή των ερευνών κατέστη σαφές, ότι ο οικισμός της Πρώιμης Νεολιθικής Εποχής στη Σλάτινα είναι πολύ ενδιαφέρων», αναφέρει σήμερα ο καθηγητής Νικόλοφ, ο οποίος και αυτή τη σεζόν δούλεψε εκεί. Κατά τη γνώμη του, σ’ αυτήν την περιοχή αναπτύχθηκε μέρος του πρώτου ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αυτό έγινε με τον ερχομό πληθυσμού από τη Νοτιοδυτική Ασία. Η αιτία να εγκατασταθούν εδώ πιθανώς είναι δυσμενείς κλιματικές αλλαγές στα τέλη της 7^ης και τις αρχές της 6^ης χιλιετίας.

«Οι ίδιοι κατευθύνονται μέσα από το Αιγαίο προς τα Βαλκάνια, προς την κοιλάδα του Στρυμόνα προ πάντων, του Νέστου, του Βαρδάρη», διηγείται ο αρχαιολόγος. – «Και έτσι διεισδύουν στα Κεντρικά Βαλκάνια, μετά στα Ανατολικά, στη Θεσσαλία της Βόρειας Ελλάδας. Σ’ αυτήν την περιοχή μετά την εγκατάστασή τους, δηλαδή κατά την 6^η και την 5^η χιλιετία, εξελίσσεται πολιτισμός, που θεωρείται ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός. Ακριβώς εδώ ο πολιτισμός αυτών των ανθρώπων αλλάζει, προσαρμόζεται στις ντόπιες συνθήκες, γίνεται πολύ πιο διαφορετικός από εκείνο, που αναπτύσσεται την ίδια περίοδο στη Μικρά Ασία.»

Έτσι, ιδιαίτερα κατά τη Χαλκολιθική Εποχή, στα σημερινά βουλγαρικά εδάφη εμφανίζονται πολύ ενδιαφέροντα κέντρα. Ένα απ’ αυτά είναι η Προβάντια – το παλιότερο κέντρο παραγωγής αλατιού στην περιοχή των λιμνών της Βάρνας. Σ’ αυτήν την περιοχή βρίσκεται και η ξακουστή χαλκολιθική νεκρόπολη με το παλιότερο τεχνολογικά επεξεργασμένο χρυσό στον κόσμο. Αποκαλύπτουμε και καλά ανεπτυγμένη κοινωνική οργάνωση. Για πρώτη φορά στην Ευρώπη εδώ παρακολουθείται τόσο ιεραρχημένη κοινωνία, σημειώνει ο καθηγητής Νικόλοφ. Έτσι, στα τέλη της 7^ης και τις αρχές της 6^ης χιλιετίας βαθμιαία αρχίζει να αναπτύσσεται ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός. Τα σημερινά βουλγαρικά εδάφη αποτελούν μέρος απ’ αυτόν.

Για ποιες ικανότητες του αρχαίου πολιτισμού μαρτυρούν τα αντικείμενα, που ανακαλύφθηκαν στη Σλάτινα;

«Οι άνθρωποι αυτοί είναι γεωργοί και κτηνοτρόφοι, αλλά αυτό, που ανακαλύπτουμε και που μας σάστισε, είναι η υψηλά ανεπτυγμένη αρχιτεκτονική. Ήταν εκπληκτικό, όταν το 1985 ανακάλυψα εκείνο το κτήριο, για το οποίο έγινε λόγος, εμβαδόν 117 τετραγωνικών μέτρων. Αυτό έκανε μεγάλη εντύπωση στους ερευνητές και το κτήριο μελετάται στα μαθήματα προϊστορίας σε πολλές ευρωπαϊκές και μη ευρωπαϊκές χώρες. Φέτος, όμως, μέσα στα ερείπια του παλιότερου οικισμού σ’ αυτό το μέρος βρήκαμε δύο κτήρια, τα οποία είναι μεγαλύτερα από εκείνο, για το οποίο γίνεται λόγος. Είναι εκπληκτικό το γεγονός, ότι στα τέλη της 7^ης χιλιετίας αυτοί οι άνθρωποι είχαν τέτοιες επιδεξιότητες. Ένα απ’ αυτά τα κτήρια, που ερευνήσαμε φέτος, είναι με τρία δωμάτια, κάθε ένα από τα οποία έχει θολωτό φούρνο, χώρο για την προετοιμασία τροφής, πέτρινο μύλο και πολλές σιταποθήκες. Είναι γεμάτες απανθρακωμένο σιτάρι. Αυτό είναι ως αποτέλεσμα της πυρκαγιάς, στο οποίο κάηκε το σπίτι.»

Όπως αναφέρει ο καθηγητής Νικόλοφ, υπάρχει ιδέα που μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη βοήθεια του Δήμου Σόφιας και της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Δηλαδή, από τα διασωθέντα τμήματα του παλιού οικισμού να κατασκευαστεί προϊστορικό πάρκο. «Θα ήθελα εδώ να έρχονται παιδιά, να μπαίνουν μέσα στα σπίτια, να βλέπουν τον θολωτό φούρνο, τον πέτρινο μύλο, τις σιταποθήκες. Να πιάνουν στα χέρια τους τα πέτρινα εργαλεία. Να αποκτήσουν ιδέα για την αρχιτεκτονική και τον υλικό πολιτισμό της προϊστορίας, να ξέρουν, ότι τα βουλγαρικά εδάφη ήταν στο κέντρο του ευρωπαϊκού πολιτισμού…», λέει ο αρχαιολόγος.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα

Φωτογραφίες: Wikipedia