«Ενώ δεν αισθανθώ να τρεμοπαίζει η ψυχή μου ξέρω ότι, δεν θα δημιουργήσω καλό τοπίο και δεν πιάνω το πινέλο » - αυτά είναι τα λόγια ενός από τους μεγάλους καλλιτέχνες της Βουλγαρίας - Μπόρις Ντένεφ. Τα έργα του παρουσιάζονται μέχρι τις 26 Μαΐου, στην γκαλερί της Σόφιας «Λοράν». Η έκθεση ονομάζεται «Ταξιδεύοντας με τον Μπόρις Ντένεφ. Τοπία που δεν έχουν εκτεθεί».

Πριν μερικά χρόνια , η κριτικός τέχνης Βέσελα Χρίστοβα Ραντόεβα είχε την δυνατότητα να απολαμβάνει μερικές μέρες τα έργα – σαν θαυμάσια κληρονομιά για την κόρη του Σλαβκα Ντένεβα, που τα έκανε δώρο στην Ένωση των Βούλγαρων καλλιτεχνών. Αυτό συμβαίνει στις παραμονές μιας μεγάλης επετειακής έκθεσης. Και τότε κατάλαβε γιατί μερικοί κριτικοί τέχνης από την μέσα της δεκαετίας του 20 μέχρι το τέλος της ζωής του , έλεγαν ότι σε ορισμένα σημεία υπάρχουν και καλύτεροι απ αυτόν, αλλά ως ζωγράφος τοπίων, είναι αξεπέραστος. Αρκεί να εξετάσετε προσεχτικά τα έργα του, για να αισθανθείτε, πως η μαγεία της φύσης ζωντανεύει στους πίνακές του.

«Ο Μπορίς Ντένεφ είναι ερωτευμένος με τη φύση - σημειώνει η κα Ραντόεβα. -Αυτό είναι το πιστεύω του όχι μόνο ως καλλιτέχνης. Ακόμη νέος, όταν αρχίζει τα πρώτα βήματα του ως καθηγητής εικαστικών τεχνών σε ένα χωριό περιοχής Βελικο Τιρνοβο, έγραψε μια έκθεση, που παρουσίασε σε συνέδριο εκπαιδευτικών. Και λέει ότι το τοπίο και η φύση δίνει έμπνευση, ο καλλιτέχνης, ζωγραφίζοντας τους μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση του ανθρώπου , κάτι που δεν μπορεί να κάνει κανένας άλλος. Τους καλλιτέχνες συγκρίνει με τους φιλοσόφους οι οποίοι, αναπτύσσοντας τις ιδέες τους, επιτρέπουν επίσης πτήση του πνεύματος. Εκείνη την εποχή, ο ίδιος δεν έχει καλλιτεχνική εκπαίδευση. Πολύ αργότερα, δείχνοντας τους πίνακες του , σχεδόν τσέπης, σε έκθεση του συλλόγου «Σύγχρονη Τέχνη» το 1908 στη Σόφια, γνώστες και καλλιτέχνες τον διάκριναν και έτσι μάζεψε κουράγιο το επόμενο χρόνο να κάνει την πρώτη του ατομική έκθεση. Με τα χρήματα από την έκθεση αναχωρεί για την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου. Δυστυχώς, παραμένει ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα εκεί, αλλά, όπως αργότερα οι κριτικοί επισημάνουν - η παραμονή του στο Μόναχο δεν θα ήταν αποφασιστική για την ανάπτυξη του ως καλλιτέχνης. Απλώς συσσωρεύει περισσότερη γνώση, αλλά αυτό δεν είναι το πιο σημαντικό πράγμα στην πορεία του καλλιτέχνη.

Ωστόσο, όταν αρχίζει ο Βαλκανικός πόλεμος /1912-13g./, διέκοψε τις σπουδές του και πήγε στο μέτωπο ως εθελοντής νοσηλευτής. Στη συνέχεια ο ίδιος παραμένει 10 χρόνια ως στρατιωτικός καλλιτέχνης στο επιτελείο του στρατού. Παράλληλα με τα στρατιωτικά θέματα ζωγραφίζει και εκατοντάδες τοπία, προσωπογραφίες, πίνακες με ιστορικά και βιβλικά θέματα.

Μετά την καθιέρωση της φίλο-σοβιετικής κυβέρνησης στη Βουλγαρία, όμως, έπεσε σε δυσμένεια, συνελήφθη. Έμεινε στην φυλακή της Σόφια και στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ντούπνιτσα για δέκα μήνες. Ο λόγος για αυτό είναι οι επιφυλλίδες τους στις εφημερίδες του «Λόγος» και «Αυγή». Όταν βγαίνει από την φυλακή του απαγορεύουν να ζωγραφίζει σε ύπαιθρο, καθώς τον απομάκρυναν από την Ένωση βουλγάρων Καλλιτεχνών για 10 χρόνια το 1945.
Σε τελική ανάλυση εφόσον ζούσε ο Μπορις Ντένεφ έχει 25 ατομικές εκθέσεις. Οι περισσότεροι από αυτές είναι κυρίως κατά την περίοδο από τα τέλη του 20 έως τα μέσα της δεκαετίας του 40 του περασμένου αιώνα.

«Όχι τυχαία ο ίδιος, ακόμα και ως πολεμικός καλλιτέχνης, ζωγραφίζει τη φρίκη του πολέμου, τις στρατιωτικές πορείες, αναδημιουργεί πορτρέτα των στρατηγών και των συνταγματαρχών. Τα πορτρέτα αυτά είναι ο λόγος να πει- δεν μπορώ πλέον να είμαι ένας πολεμικός καλλιτέχνης. Θέλω να ζωγραφίζω τοπία, θέλω να ζωγραφίζω κάθε άλλο παρά το εθιμοτυπικό».

Όπως αναφέρεται η Βέσελα Ραντόεβα για να αισθανθεί το σχήμα μιας ζωγραφικής εργασίας, ο Μπόρις Ντένεφ βλέπει πάντα , πανοραμικά. Το πανόραμα μπορεί να έχει το μέγεθος ενός καρτ ποστάλ, αλλά μπορεί να είναι ενάμιση ή δύο μέτρα . «Δηλαδή έμφυτη είναι η αίσθηση του μεγαλείου. Λίγοι είναι που το πετυχαίνουν , και μεταξύ των καλλιτεχνών τοπίων ακόμη λιγότεροι», συνοψίζει η κα Ραντόεβα.

Φωτογραφίες από την έκθεση: Βενέτα Παβλόβα

Μετάφραση Πένκα Βέλεβα