Σπάσοβντεν είναι το λαϊκό όνομα της γιορτής της Αναλήψεως του Κυρίου, που η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την τεσσαρακοστή ημέρα μετά το Πάσχα. Στη βουλγαρική φολκλορική παράδοση η γιορτή αυτή σχετίζεται κυρίως με τη δοξασία ότι την Πέμπτη πριν το Πάσχα στη Γη κατεβαίνουν οι ψυχές των νεκρών και την ημέρα του Σπάσοβντεν γυρίζουν πίσω.

Ράντομιρ 1936 - Πανηγύρι στη μονή

Αυτή την ημέρα εκτελούνται διάφορες τελετουργίες, που αφορούν την εξασφάλιση υγείας, καρποφορίας, προστασία της συγκομιδής από ξηρασία και χαλάζι, καθώς και έθιμα με γαμήλια κατεύθυνση.

Αυτή την ημέρα έρχονται οι νεράιδες – μυθολογικά πλάσματα, που μπορούν να βλάπτουν τον άνθρωπο, αλλά ταυτόχρονα μπορούν και να τον θεραπεύσουν από ανίατες ασθένειες. Αρχίζουν να ετοιμάζονται για την Εβδομάδα των Νεράιδων, όταν θα σκορπίσουν τη δροσιά τους πάνω στα χωράφια. Το κάνουν και στο Σπάσοβντεν – ντυμένες και στολισμένες με δίκταμο, το αγαπημένο λουλούδι τους, που μαζεύουν τη μαγική νύχτα πριν από την γιορτή. Σύμφωνα με τη δοξασία, οι νεράιδες μαζεύουν μόνο την κορυφή του θεραπευτικού βοτάνου.

Μέχρι και σήμερα σε κάποια μέρη, πριν την ανατολή του Ηλίου, οι άνθρωποι κυλιόνται στην πρωινή δροσιά «για υγεία».

Την εβδομάδα των Νεράιδων γυρίζουν και οι «Ρουσάλιι» - ανδρικές ομάδες, πάντα με μονό αριθμό συμμετεχόντων. Ο αρχηγός τους λέγεται «βατάφιν» ή «γιουζμπασία». Τα καλπάκιά τους στολίζουν με διάφορα βότανα. Έχουν μαζί τους ραβδί από φουντουκιά, σφένδαμο ή κρανιά – θεραπευτικά δέντρα με μαγική δύναμη. Οι ομάδες γυρίζουν όλη την εβδομάδα και θεραπεύουν την ασθένεια, που προκαλείται από την κακή επιρροή των νεράιδων. Το κάνουν με ειδικό τελετουργικό χορό γύρω από τον ασθενή. Σχηματίζοντας κύκλο, οι «ρουσάλιι» χορεύουν με μουσική συνοδεία και σταδιακά επιταχύνουν τον ρυθμό, φτάνοντας σε εκστατική κατάσταση.

Όταν βρίσκεται σε έκσταση, ο «βατάφιν» σπάει ένα αγγείο με θεραπευτικό υγρό και ο ασθενής σηκώνεται και φεύγει. Τη θέση του αναλαμβάνει κάποιος από την ομάδα ανδρών και έτσι διώχνεται η ασθένεια. Μετά το τέλος των θεραπευτικών τελετών, οι άνδρες επισκέπτονται την εκκλησία, για να καθαριστούν και τότε γυρίζουν στον συνηθισμένο τρόπο ζωής τους. Θεωρείται ότι τα παιχνίδια αυτά είναι κληρονομιά από τη βαθιά αρχαιότητα.

Στο Σπάσοβντεν ονομαστική γιορτή έχουν όσοι ονομάζονται Σπας, Σπάσκα, Σπασιμίρα, Σωτήρ κ. ά..

Περισσότερα για τις παραδόσεις του Σπάσοβντεν δείτε ΕΔΩ.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα