Το σημερινό μας τραγούδι είναι το διάσημο «Πριτούρι σε πλανινάτα» (Έπεσε το βουνό και πλάκωσε 2 βοσκούς), σε εκτέλεση της αείμνηστης παραδοσιακής τραγουδίστριας, Στέφκα Σαμποτίνοβα (1930-2010), η οποία είναι από τους βούλγαρους μουσικούς που κέρδισαν παγκόσμια φήμη για την πατρίδα μας.

Η μελωδία του τραγουδιού είναι θαυμάσια, η φωνή της Στέφκα είναι μοναδική αλλά εντύπωση κάνουν και οι στίχοι. Το τραγούδι διηγείται την ιστορία δυο βοσκών που πέφτουν θύμα κατολίσθησης. Το κείμενο είναι λακωνικό αλλά συνάμα και τραγικό. Η φυσική καταστροφή κάνει τους βοσκούς ανίκανους να αντιδράσουν, γίνονται έρμαια της μοίρας, είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν. Οι βοσκοί αρχίζουν να παρακαλούν το βουνό να τους χαρίσει την ζωή και να τους ελευθερώσει. Ο πρώτος για να κερδίσει την εύνοια του βουνού χρησιμοποιεί το επιχείρημα ότι τον περιμένει η πρώτη του αγάπη. Το επιχείρημα του δεύτερου είναι ότι τον περιμένει η ηλικιωμένη μητέρα του. Το βουνό είναι ανελέητο – και οι δυο βοσκοί θα πεθάνουν. Αλλά το βουνό ξέρει ότι η αγαπημένη του πρώτου μετά από καιρό θα τον ξεχάσει και μάλλον θα ξαναφτιάξει την ζωή της ενώ η μητέρα του δεύτερου θα τον κλαίει όσο ζει.

Ας ακούσουμε την πρώτη διάσημη εκτέλεσή του «Πριτούρι σε πλανινάτα», που σε επεξεργασία του Φίλιπ Κούτεβ συμπεριλήφθηκε στο πρώτο άλμπουμ από την σειρά, «Το μυστήριο των βουλγάρικων φωνών», του ελβετού παραγωγού, Μαρσέλ Σελιέ. Το άλμπουμ αυτό κυκλοφόρησε το 1975 και κέρδισε το έγκριτο βραβείο για «καλύτερο άλμπιυμ» της Ακαδημίας «Σαρλ Κρος». Αυτο το τραγούδι, με την φωνή της Σαμποτίνοβα έγινε το πολιτιστικό σύμβολο της Βουλγαρίας μπροστά σε όλο τον κόσμο επί 2 δεκαετίες. Την ζεστή συγκινητική σόλο φωνή της Σαμποτίνοβα συνοδεύει η Ορχήστρα του Ανσάμπλ Φίλιπ Κούτεβ υπό την διεύθυνση του ίδιου του ιδρυτή του. Η ηχογράφηση έγινε στην ΒΕΡ.

Από το 1973 έως το 1985 η Στέφκα Σαμποτίνοβα εργάστηκε στο Ανσάμπλ για Παραδοσιακά Τραγούδια της ΒΕΡ, το οποίο στα τέλη του 20ού αιώνα έλαβε επίσημα το όνομα «Το μυστήριο των βουλγάιρκων φωνών». Επί χρόνια το τραγούδι «Πριτούρι σε πλανινάτα» έμεινε στην φωνωθήκη της ΒΕΡ απ’ όπου χρησιμοποιήθηκε ως μουσική υπόκρουση σε αρκετές ταινίες, μεταξύ των οποίων ήταν και το γαλλοκαναδέζικο χιτ «Ο Ιησούς από το Μόνρεαλ» (1989), του σκηνοθέτη, Ντενί Αρκάν, το οποίο κέρδισε μια σειρά βραβεία και έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ. Το 1994 ο Μαρσέλ Σελιέ ανέθεσε στο Γάλλο Ζακί Ανονά (Jacky Anona) να δημιουργήσει μια νέα παραλλαγή και αυτή η εκδοχή έλαβε παγκόσμια αναγνώριση.

H Στέφκα Σαμποτίνοβα γεννήθηκε σε ένα χωριό της Θράκης όπου έμαθε να τραγουδά από τους συγγενείς της. Η οικογένειά της αναγκάστηκε να μεταναστεύσει γύρω στο 1920μέσα στα όρια του Τρίτου Βασιλείου της Βουλγαρίας, μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Νεϊγύ. Το ταλέντο της το αντιλήφθηκε πρώτος ο παραδοσιακός τραγουδιστής και λαογράφος, Ζέτσο Ντολτσίνκοβ, που την ανακάλυψε στο σχολείο που πήγαινε στο Πλόβντιβ και την έπεισε να ηχογραφήσει 3 τραγούδια στην ΒΕΡ με το συγκρότημα του Τσβιάτκο Μπλαγκόεβ. Το 1951 η Στέφκα μετακόμισε στην Σόφια και άρχισε να εργάζεται στο Κρατικό Φολκλορικό Ανσάμπλ «Φίλιπ Κούτεβ» στο οποίο έμεινε 14 χρόνια. Η Στέφκα τότε ήταν πολύ όμορφη, ήξερε πολλά τραγούδια και η φωνή της ήταν εκπληκτική. Ο Κούτεβ ήταν ο πρώτος που πρόσεξε ότι το «Πριτούρι σε πλανινάτα» είναι το καλύτερο τραγούδι από το ρεπερτόριο της Στέφκα. Η ερμηνεία της ήταν βιρτουόζικη. Η Στέφκα έχει τραγουδήσει πολλά σόλο τραγούδια και πολύ διάσημα είναι και τα ντουέτα της με την Τίνκα Πέσεβα. Η Σαμποτίνοβα έλεγε ότι έλαβε πολλή αγάπη από το κοινό, ότι είχε δόξα και ήταν διάσημη αλλά με πίκρα κατέληγε ότι δυστυχώς στην Βουλγαρία, όπως σε όλες τις μικρές χώρες, υπάρχει ένα ελάττωμα – πρέπει πρώτα να σε αναγνωρίσουν στο εξωτερικό και μετά συνηδοποιούν κι εδώ πόσο είσαι ικανός. Μακάρι αυτό να αλλάξει.

• Το πρώτο κομμάτι της χορωδίας "Το μυστήριο των βουλγάρικων φωνών"

Κείμενο: Τσβετάνα Τόντσεβα

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα