Një prej çudirave të mëdha të natyrës është bleta. Shtëpia e saj – kosherja, është shembull i një jete të rregulluar mirë, ku çdo një bletë i di të drejtat dhe detyrimet e veta. Hierarkia është e rreptë dhe respektohet nga të gjithë. Forma e qelizave të vogla në piten e mjaltit është gjashtëkëndëshe dhe është bërë në mënyrë të tillë, kështu qe të mblidhet sa më shumë mjaltë dhe të përdoret sa më pak dyllë në ndërtimin e tyre. Profesori gjerman Karl fon Frish (mbajtësi i Çmimit të Nobelit për fiziologji dhe mjekësi), duke studiuar komunikimin e bletëve, ka arritur në konkluzionin se bletët-hetuese u japin informacion bletëve-mbledhëse me një valle karakteristike se ku ndodhet kullota e bletëve. Sa më e ngadaltë është vallja, kaq më larg është kullota.
Inxhinieri Ljudmill Savov merret me bletari që nga viti 1984. Në fillim ai e ka studiuar teorikisht jetën dhe sjelljen e bletëve, kurse aktualisht kujdeset për mbi 200 familje bletësh. Është anëtar i Këshillit Drejtues të Lidhjes së Bashkuar të Bletarëve Bullgarë. Biseduam me të për rëndësinë e bletëve për njeriun dhe natyrën:
“Këta “farmacistë fluturues”, siç i quan studiuesi rus Jorish, na japin ushqim dhe shëndet, nëpërmjet produkteve që prodhojnë. Në profilaksinë mjekësore produktet e bletëve përdoren gjithnjë e më shumë. Në Japoni, Kinë, Spanjë bletët përdoren për apiakopunkturën - një kurim modern dhe efektiv. Në Bullgari kjo metodë kuruese fillon të zhvillohet që tani. Në qoftë se dobia e bletëve për njerëzit dhe natyrën është 100 për qind, duhet shënuar se dobia e produkteve të tyre është vetëm 1.5 për qind, përqindja tjetër është rezultat i veprimtarisë së tyre të madhe të pjalmimit. Ajo ndikon drejtpërsëdrejti mbi një të tretën e ushqimit që konsumojmë. Pjalmimi është me rëndësi si për bujqësinë, ashtu dhe për sistemet ekologjike për riprodhimin e natyrës. Prandaj bletët luajnë një rol të madh në ekuilibrin ekologjik të planetit.“
Për fat të keq popullimi i bletëve në plan global është kërcënuar. Cilat janë shkaqet kryesore, kësaj pyetjeje iu përgjigj inxhinieri Savov:
“Nga njëra anë kjo është ndotja globale e mjedisit, nga ana tjetër – pakësimi i rreptë i ushqimit kryesor të bletëve në plan botëror, si dhe ndryshimet klimatike. Po rriten sipërfaqet e kulturave bujqësore, të cilat përpunohen me pesticide dhe lëndë kimike. Ato i asgjësojnë barojat, të cilat gjithashtu janë ushqim i bletëve. Kështu bilanci ushqimor pakësohet rreptas – deri përpara 20-30 vitesh kishim katër stinë. Aktualisht dimrat bëhen gjithnjë e më të buta, me më pak reshje bore. Verat janë shumë të nxehta dhe të thata. Bletët duhet të mbijetojnë në këtë mjedis. Kohët e fundit në bujqësi janë në modë të ashtuquajturat “neonikotinoide”. Këto janë 14 lloje preparate, të cilat merren në bazë të acidit të nikotinës. Me këto preparate përpunohen farërat e kulturave bujqësore, që të dëbohen dëmtuesit. Mirëpo, përveç dëmtuesve, në këtë mënyrë dëbohen edhe bletët. Përqendrimi i lëndëve të dëmshme në produktet e bletëve është shumë i vogël. Nuk vëzhgohet helmim menjëherë, por pas disa muajsh, sidomos gjatë dimrit, kur konsumohet ky ushqim, familja e bletëve dobësohet dhe mund të vdesë."
"Ka një film të Anglisë dhe Gjermanisë, ku tregohet për shkaqet për vdekjen e bletëve. Me një teknikë moderne radari ndiqet lëvizja e tyre. 500 metra larg familjes së bletëve vendoset ushqim dhe ndiqet fluturimi i tyre. Është konstatuar se po të mos ketë neonikotinoide bletët lëvizin pothuaj në një vijë të drejtë që nga burimi i ushqimit e gjer te kosherja. Po të vendoset një sasi shumë e vogël, sa është edhe në kushtet reale, atëherë ato arrijnë vështirë në koshere. Nganjëherë humben dhe kjo çon në pakësimin e popullimit të tyre, në zhdukjen dhe vdekjen e familjeve të bletëve.”
Inxhinieri Savov na shpjegoi se si mund të përballohen problemet lidhur me këtë dukuri: “Studimet e fundit ripohojnë faktin se neonikotinoidet mund të zëvendësohen me feromone, të cilat nuk janë të rrezikshme për bletët. Përdorimi i këtyre preparateve, të cilat i dëbojnë dëmtuesit, është e ardhmja e bujqësisë moderne. Një masë tjetër efikase në dobi të mbijetesës së bletëve është mbjellja e bimëve të reja, kryesisht pemë mjaltëdhënëse. Krahas kësaj ka nevojë për forcimin e mjekësisë preventive veterinare sa i përket shëndetit të tyre. Përveç kësaj nuk duhet përdorur kimia e rëndë në luftimin e sëmundjeve të shkaktuara nga parazitët e ndryshëm. Është me rëndësi të përdoret e ashtuquajtura “metodë biologjike për mbrojtjen e shëndetit të tyre.”
Në fund bashkëbiseduesi ynë bëri përfundimin: “Njeriu, shkaktuesi kryesor i keqësimit të shëndetit të bletëve, mund t’i korrigjojë veprimet e veta dhe ta ruaj këtë lloj të vlershëm biologjik.”
Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva
Fotografi: BGNES
Tema e migracionit u përfshi sërish në axhendën evropiane në sfondin e presionit të shtuar ndaj Brukselit për të dhënë dritën jeshile për ta kufizuar atë. Thirrjet e një numri liderësh evropianë për një qasje më radikale ndaj migrantëve të paligjshëm..
8000 bullgarë janë kthyer në Bullgari dhe afro 12 000 janë larguar prej saj në vitin 2023, tha për programin “Horizont” të BNR-së Magdalena Kostova, drejtoreshë e Drejtorisë së “Statistikave Demografike dhe Sociale” në Institutin Kombëtar të..
Ekspedita e parë kërkimore bullgare në Antarktidë u zhvillua në pranverën e vitit 1988 dhe me të filluan edhe studimet e njëpasnjëshme shkencore të studiuesve vendas në Kontinentin e Akullit. "Këto janë kushtet më ekstreme në të cilat një person mund..
Rezultatet e referendumit për anëtarësimin e Moldavisë në BE, si një qëllim strategjik për t'u shkruar në kushtetutën e vendit, përforcuan pikëpamjen..
Ambasada e Francës dhe Instituti Francez në Bullgari, në partneritet me Institutin Polar Francez "Paul-Emile Victor", Institutin Antarktik Bullgar,..
Më 31 tetor festojmë Ditën Ndërkombëtare të Detit të Zi. Qëllimi i saj është të tërheqë vëmendjen e shoqërisë për problemet e detit dhe mënyrat për..