Një prej fluturimeve të para në botë është realizuar nga disa bullgarë. Historia e tyre është pjesë e panteonit të lavdisë luftarake bullgare dhe i bën përshtypje tërë Evropës, sepse deri në vitin 1912 vetëm Italia, një vit më herët, kishte përdorur avionë gjatë Luftës Tripolitane kundër Turqisë në Afrikën Veriore. Fillimi i lavdishëm i aviacionit luftarak bullgar, i vënë më 16 tetor 1912, e bëri këtë datë festë të Forcave Ushtarako-Ajrore të Republikës së Bullgarisë.

Gjatë tetorit të vitit 1912, 9 vjet pas shuarjes së Kryengritjes së Ilindenit, pasi 70 000 veta mbetën pa shtëpi, ndërsa 30 000 të tjerë u vendosën në Bullgari, që t’i shmangen dhunës osmane në Maqedoni dhe Traki, filloi Lufta Ballkanike. Ajo zhvillohej për çlirimin e bullgarëve dhe të të krishterëve të tjerë, që ishin mbetur nën zgjedhën osmane në Gadishullin Ballkanik. Më 16 tetor 1912, disa ditë pas shpalljes së luftës, dy oficerë bullgarë realizuan fluturimin e parë luftarak hetues mbi Edrene. Qëllimi i Radull Millkovit dhe i Prodan Tarakçievit ishte që të grumbullonin informacion për rivalin. Fluturimi i tyre me aeroplanin “Albatros” vazhdoi 50 minuta dhe shkaktoi një tmerr të vërtetë në radhët e ushtrisë osmane. Gjatë fluturimeve të tjera luftarake mbi Kështjellën e Edrenesë u hodhën bomba.

Pas fillimit të Luftërave Ballkanike Bullgaria gjeti vendin e vet ndër liderët evropianë dhe madje ndër ata botërorë në aviacion. Atëherë ajo dispononte 12 avionë të firmave gjermane, angleze, franceze dhe ruse, ndërsa SHBA-të – vetëm me 3. Zgjedhja e Radull Millkovit dhe Prodan Tarakçievit për ta udhëhequr fluturimin e parë luftarak nuk ishte e rastit, sepse edhe të dy ishin arsimuar në shkolla në Gjermani, Francë dhe Rusi.

Në fjalimin e vet gjatë takimit me veteranë të aviacionit ushtarak, komandanti i Forcave Ushtarako-Ajrore gjeneral-majori Canko Stojkov rikujtoi rolin dhe rëndësinë e tyre për mbrojtjen e sigurisë kombëtare të vendit, por edhe faktin se kjo temë shpeshherë shfrytëzohet në shërbim të interesave të ndryshme.

“Përfytyrimi për Forcat Ushtarako-Ajrore duhet krijuar në bazë të kuptimit se cilat janë mundësitë e tyre dhe çfarë mund të bëjnë për mbrojtjen e sigurisë kombëtare. Sot në sigurinë kombëtare ka marrëdhënie të vështira kontradiktore, kundërshtime dhe konflikte. Bota përjeton ndryshime dramatike politike, demografike, ekologjike dhe teknologjike. Forcimi i procesit të globalizimit çoi në rritje të pabarazisë sociale, të pakënaqësisë dhe humbje të besimit të subjekteve politike në pushtet. Marrëdhëniet shumëvjeçare miqësore mes aleatëve u zëvendësuan nga një kundërshtim i hapur. Pohimi i përhapur se anëtarësia e Bullgarisë në BE dhe në NATO dhe rrethana se tani për tani asnjë prej shteteve fqinje nuk na konsideron si armik potencial është naiv. Ndryshimet në mjedis kërkojnë aktualizimin e kuptimit dhe të vlerësimit strategjik të rreziqeve bashkëkohore. Zhvillimi i Forcave Ushtarako-Ajrore duhet të përqendrohet te formimi i një potenciali prej aftësive mbrojtëse, i cili të jetë adekuat i rreziqeve bashkëkohore. Në fund të fundit duhet të mendohet për zhvillimin e potencialit industrial.” 

Sipas gjeneralit Stojkov provat që të imponohet mendimi se shpenzimet për aviacionin ushtarak janë tepër të mëdha për Bullgarinë dhe se ato mund të kursehen me emërimin e rrojës së hapësirës sonë ajrore nga ndonjë shtet tjetër, nuk janë në dobi të vendit tonë. Ndërsa Bullgaria, si pjesë e NATO-së, ka angazhim, të cilin ajo prapëseprapë vazhdon ta zbatojë – të krijojë, mirëmbajë dhe zhvillojë aftësitë e veta në bashkëpunim me vendet e tjera-anëtare, me qëllim kundërvënien ndaj sulmit eventual ushtarak nga vende të treta.

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva