Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2024 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Fate të shënuara ose tatuazhe për shpëtim

Foto: Istoriavshevitsi

Ato datojnë që nga parahistoria. Më vonë trakët i përdorin si një element i detyrueshëm nga pamja e vet e jashtme. Tatuazhet, me të cilat kanë mbuluar trupin e tyre, kanë përbërë një gërshetim të ndërlikuar prej figurave gjeometrike dhe figurave zoomorfe, të ngarkuar me shumë simbolikë. Kurse paracaktimi i tyre kryesor ka qenë për t’u mbrojtur nga “forcat e papastra”.

Mijëvjeçarë më vonë tradita ka qenë po kështu e shpërndarë akoma nëpër tokat tona. Bullgaret i kanë përdorur tatuazhet si një mjet mbrojtës, por në këtë rast “forcat e papastra” kanë pasur një person konkret – pushtuesin osman. Me ofensivën e tij në Ballkan, krijohet një praktikë e tmerrshme për popullsinë lokale-rrëmbimi i vajzave të reja për skllevër seksual. Që të mund të ruhet nga islamizimi, popullsia synon drejt tatuazhit.  

“Gjatë periudhës osmane, bullgarët fillojnë të shkruajnë kryqe më shpesh mbi ballin e vajzave, që të dihet se ato i përkasin një feje tjetër, dhe një etnosi tjetër. Nganjëherë kanë shkruar me tatuazh dhe emrin e të dashurit mbi dorën e saj. Mesazhi ka qenë - “Mos trazo!” - thotë Sllavjan Georgiev - rindërtues artistik i vendeve arkeologjike.

Këto tatuazhe i kanë shtyrë pushtuesit dhe me sukses i kanë shpëtuar vajzat nga rrëmbimi. Shkaku-ligji i “sheriatit” i cili rreptësishtë ndalon shënimin e simboleve të krishtere dhe pagane mbi trupin e njeriut. Dhe popuj të tjerë ballkanikë u kanë bërë tatuazhe vajzave, që të mund t’i mbrojnë nga sulmuesi. Balli, duart, pjesa e sipërme e gjoksit kanë qenë vendet më të shpeshta për këtë. Por, në ndryshim nga kroatet për shembull, tek të cilat ornamentika mbrojtëse ka qenë mjaft më e ndërlikuar, bullgaret kanë zgjedhur kryqin.


Sllavjan Georgiev kujtohet se, gjyshet e tij , të cilat janë nga krahina e Dobruxhës, kanë pasur kryqe si tatuazh nëpër duart e tyre. “Kryqi ka qenë i shkruar po kështu dhe midis gishtit të madh dhe gishtit tregues. Por, kur vajza ka qenë shumë e bukur, detyrimisht i kanë vënë dhe kryq mbi ballë, që të duket më mirë”-pohon Sllavjan dhe shton:

“Ajo e cila tek ne ka ekzistuar si një praktikë e lashtë, sot mund ta vini re në periudhën e Pashkës. Me vezën e parë të lyer me ngjyrë të kuqe gjyshet u bëjnë kryq fëmijëve të vegjël për shëndet dhe kundra syrit të keq.

Tatuazhi është pranuar si një ritual i rëndësishëm dhe ka qenë jashtëzakonisht i dhimbshëm. Zakonisht prerja është bërë me ndonjë send të mprehtë. Pas hapjes së shtresës së sipërme të lëkurës, në të kanë futur qymyr, hi, kurse nganjëherë dhe ....qumësht nëne, për të cilën është konsideruar se ka forca dhe fuqi magjike. “Në përgjithësi praktika të ngjashme takohen tek të gjitha grupet etnografike në rajon, por në periudhat e ndryshme janë ndërprerë, ku në Maqedoni ato kanë zgjatur më gjatë” - pohon Sllavjan.


Shkrimi i kryqit vazhdon të ekzistojë në disa bashkësi  dhe pas Çlirimit. E dëshmojnë fotografitë e grave të moshuara që nga fillimi i shekullit të 20. Përcaktimi kryesor i tatuazhit ka humbur në mjegullën e kohës dhe njerëzit kanë filluar t’i konsiderojnë si një kanun të pashkruar. “Kur i pyesin këto gra të moshuara se përse mbajnë kryq në dorë ose mbi ballë, ato nuk e dinë. Më shpesh përgjigjen “Kështu bëhej dikur”! - thotë Sllavjan Georgiev.

Foto: Istoriavshevitsi

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Teqeja Emala Baba

Dervishët në trojet tona - legjendat dhe misteret rreth teqesë së fshatit Bivoljane

Sipas dokumenteve osmane, afër fshatit të sotëm Bivoljane në komunën e Momçillgradit (Bullgaria Jugore) jetonin më shumë se 500 dervishë , të cilët u trajnuan në teqen Elmala Baba. Qendra fetare dikur ishte e njohur si qendra më e madhe e..

botuar më 24-09-23 8.15.PD

Esther Willems - një koreografe nga Haga, sipas së cilës shpirti i bullgarit është i injektuar në valle

Haga, një qytet në pjesën jugore të Holandës, një qendër administrative dhe një vend ku jeton dhe vepron mbretëresha... Vështirë se dikush e lidh këtë qytet me folklorin dhe traditat bullgare. Megjithatë, është fakt se në Hagë interesimi për vallet..

botuar më 24-09-20 7.35.PD
Foto: Muzeu Etnografik Rajonal- Plovdiv

Muzeu Etnografik Rajonal në Plovdiv po ndihmon në ringjalljen e zanatit të lashtë të punimeve të paendura

Produktet e bëra prej leshi ngjallin ndjenjën e rehatisë dhe ngrohtësisë së brendshme tek vizitorët e Muzeut Etnografik Rajonal të Plovdivit. Ekspozita “Qilimat e paendur të Bullgarisë – mesazh nga lashtësia” paraqet një zanat të lashtë, që besohet..

botuar më 24-09-07 10.10.PD