Që nga fillimi i luftës në Ukrainë Bullgaria siguroi strehim për mijëra ukrainas. Por e vërteta është, se përveç tyre në vendin tonë ka dhe shumë refugjatë nga shtete të tjera të cilët mbeten të padukshëm për shoqërinë tonë, madje edhe ata kanë të njëjtat nevoja, meritojnë të njëjtën përkrahje, arsim dhe pranim në shoqëri.

Një nga organizatat të cilat morën përsipër detyrën jo të lehtë për të ndihmuar fëmijët refugjatë dhe migrantë nga Irani, Iraku, Maroku, Siria dhe vende të tjera me konflikte ushtarake është Fondacioni “Rijçaut” (Reachout Foundation).

“Ata hasin një sërë vështirësish, jo vetëm administrative, por edhe mungesa e mbështetjes në mësimin e bullgarishtes, sepse ende nuk ka programe të adaptuara të orientuara te fëmijët e huaj të cilët mbërrijnë në Bullgari dhe duhet të mësojnë gjuhën në një nivel të mirë për të përballur materialin shkollor” – shpjegon Kristina Golloganova, drejtoreshë e fondacionit.

Fëmijët hasin vështirësi serioze në frekuentimin e aktiviteteve jashtëshkollore, ndërsa veprimtari kulturor-arsimore rrallë herë ofrohen për ta. Prandaj në periudhën nëntor 2021 – qershor 2022 për këtë grup më të pambrojtur në shoqërinë bullgare startoi projekti “Magjia cianotipi - edukim krijues shtesë përmes lojës dhe objektivave”, financuar nga Fondi Kombëtar “Kultura”. Organizatorët punojnë me 15 refugjatë dhe migrantë në moshë shkollore.

“Kur e nisëm projektin deshëm për të përcjellë njohuritë tona për teknologjitë e printimit tek njerëz që kanë nevojë për një profesion – tregon Nadezhda Georgieva, themeluese e Sito Studio, menaxhere kryesore e projektit. – Dhe bëhej fjalë jo vetëm për printimin në letër, por edhe në tekstile, plastikë, xhami, qeramikë, metal, lëkurë dhe materiale të tjera, si dhe në objekte me formë të çrregullt. Mirëpo, doli se nuk kishte fëmijë aq të mëdhenj të cilët të mësojmë për të punuar me këtë teknikë. Prandaj vendosëm se cianotipia do të jetë më e përshtatshme dhe më e lehtë për më të vegjlit. Kjo për arsye se cianotipia është një proces fotografik që daton nga viti 1842, dhe shfrytëzohej për riprodhimin e dokumenteve, vizatimeve, pikturave. Emri tjetër i kësaj teknologjie është shtypla blu për shkak të tonit të fortë blu të imazheve të marra. Dhe kur ata shohin imazhet e tyre, kjo do t’i ndihmojë ata të perceptojnë veten e tyre, të dinë se ata janë këtu dhe tani.”

Me ndihmën e fotografëve të njohur bullgarë krijuesit e rinj u njohën me fotografinë si art, duke mësuar më shumë për cianotipinë – këtë proces të vjetër fotografik, në të cilin mbi letrën vendosen kimikate, gjë pas së cilës letra ekspozohet në rrezet direkte të diellit për të marrë printime të bukura blu.

“Më interesantja ishte fotografia, të cilën duhej të bënim në portret” – tregon 11 vjeçja Rimas nga Siria.

Në Bullgari ajo është vetëm prej 5 vitesh, por tashmë është nxënësja më e mirë mes të gjithë nxënësve të klasës së katërt në shkollë, me nota të shkëlqyeshme në provimin e gjuhës bullgare dhe të matematikës. Rimas ëndërron të bëhet dentiste dhe ne jemi të bindur se ajo ka një të ardhme të ndritur në këtë profesion.

10 vjeçja Karin nga Irani ëndërron të bëhet “doktoreshë e kafshëve”. Shkon shumë mirë në shkollë dhe ka shumë miq.

“Kam 1 vit që jam në Bullgari dhe e kam pasur të vështirë të mësohesha, dhe gjëja më e vështirë ishte të flisja bullgarisht”, pranon vajza rrezatuese.

Në punishtet u përfshin edhe tre fëmijë nga Ukraina dhe Rusia. Vajza ukrainase Zllata është 9 vjeç dhe frekuenton shkollën bullgare.

“Më shumë më pëlqejnë malet në Bullgari. Po mësohem me bullgarishten, por e flas keq. Kam bërë një album. Na dhanë një tretësirë dhe fletëpalosje, i vendosa në diell dhe morëm këto foto”, u mburr ajo.

Në kuadrin e projektit, fëmijët morën fotoaparate bardhë e zi, me të cilat fotografuan të përditshmen e tyre në Bullgari. Kështu ata na lejuan të zbulojmë jetën e tyre dhe të shikojmë botën përmes syve të tyre.

Fotografimi është i afërt me profesionin e zgjedhur nga iraniani 18-vjeçr Arshija.

“E ndjej veten mirë në Bullgari, po mbaroj shkollën dhe pas kësaj do të vazhdoj arsimin në universitet. Dëshira ime është të studioj dizajnin e brendshëm. Gjuhën e mësova për një vit e gjysmë, por jo aq sa duhet për jetë dhe punë, më duhet të mësoj më shumë dhe të kuptoj më shumë”- i riu vendos qëllime.

Historitë e fëmijëve refugjatë dhe emigrantë tregohen në mini-libra të punuar me dorë, portrete dhe fotografi. Mund t’i shihni deri më 7 korrik në ekspozitën “Magjia e quajtur cianotipi” në Goethe-Institut Bullgari.

Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova

Foto: Facebook/studio.sito, Desisllava Semkovska