Bullgaria ka 11 institute kulturore shtetërore jashtë vendit (Berlin, Bratislavë, Budapest, Varshavë, Vjenë, Londër, Moskë, Paris, Romë, Shkup dhe Pragë), të cilat udhëhiqen metodologjikisht dhe financiarisht nga Ministria e Kulturës dhe aktivitetet e tyre zhvillohen në përputhje me marrëveshjet ndërqeveritare dypalëshe. Nuk është i tillë rasti me Qendrat Informative Kulturore Bullgare në qytetet serbe Bosilegrad dhe Caribrod. Sipas legjislacionit vendas, ato funksionojnë si shoqata joqeveritare. Kryetari i qendrës në Bosilegrad, Ivan Nikollov, e krahason vetëveprimtarinë e tyre me vatrat rilindëse të kulturës. Sipas tij, punën e tyre e vështirëson evropianizimi i ngadalshëm i Serbisë, i cili ngadalëson hapjen e kufijve dhe zhvillimin e rajonit. Nuk ka dialog mes dy vendeve fqinje për pakicën bullgare në të ashtuquajturin rajon Krahina Perëndimore (rajonet kufitare juglindore të Serbisë me popullsi bullgare). Për një shekull, njerëzit në Bosilegrad migruan në Bullgari, Serbi dhe Maqedoni dhe popullsia u ul nga 30 000 në 5-6 000 njerëz.

“Krijuam Qendrën Informative Kulturore këtu dhe me punën e saj përpiqemi të ruajmë frymën bullgare, mbi të gjitha gjuhën bullgare dhe të inkurajojmë njerëzit në një stil dhe mënyrë të re sjelljeje dhe jemi të kënaqur që të rinjtë janë gjithnjë e më të ndërgjegjshëm, orientohen gjithnjë e më shumë”, thekson Ivan Nikollov, Kryetar i Qendrës Informative Kulturore në Bosilegrad.

• Për bullgarët në Serbi

“Po, ky është problem serioz. Kapaciteti ynë administrativ dhe personel, nga pikëpamja e specialistëve që duhet të angazhojmë, është vërtet i kufizuar - theksoi Nikollov. - Ajo që shihni këtu janë një ose dy zyra me nga dy konfigurime kompjuterike secila. Por kjo nuk mjafton për të nisur një projekt investimi. Për të mos thënë që projektet e investimeve duhet të kenë edhe mbështetjen e pushtetit vendor. Ende ka dyshime për çdo levë që hyn nga Bullgaria dhe nga Evropa.”

Bullgarët në Bosilegrad, ndryshe nga bashkatdhetarët e tyre në Caribrod, janë larg rrugës kryesore. Ata nuk munden, si banorët e Caribrodit, të shkojnë çdo ditë në punë në Sofje dhe të kthehen në mbrëmje. Qendra rajonale bullgare Kjustendill, që ndodhet afër Bosilegradit, nuk ofron mjete jetese, madje nuk ka as një linjë të rregullt autobusi. Si një alternativë e të ashtuquajturit migrim të përditshëm, banorët e Bosilegradit duan të zhvillojnë një kompleks turistik etnografik, duke përfshirë një shkollë qeli të vitit 1832 dhe kishën në fshatin Izvor, e cila daton nga viti 1833.

“Është një kishë shumë interesante, ka vetëm një tjetër në Bullgari me një arkitekturë të tillë - në Bansko. Nëse në këtë zonë, në këtë fshat, do të krijohet një qendër etnike, për shkak të afërsisë me Sofjen, kjo mund të rrisë ndjeshëm fluksin turistik. Aty ku lëvizin njerëzit, tashmë po shfaqen parakushtet për zhvillim ekonomik - mendon për të ardhmen Ivan Nikollov. - Sepse aktualisht, për fat të keq, Bosilegradi është nën kthetrat e kompanive ndërkombëtare minerare, të cilat po ndotin tmerrësisht mjedisin dhe po varfërojnë zonën.”

• Një verë interesante në Bosilegrad – një plein air kreativ dhe graffiti

“Megjithatë, të rinjtë në Bosilegrad e dinë gjuhën bullgare, edhe pse me këtë përzierje të dialektit në të cilin ata përndryshe flasin. Por vetëm kjo nuk mjafton. Ju e dini se për të forcuar vetëdijen kombëtare bullgare, përveç gjuhës bullgare, duhet të kenë njohuri për historinë, kulturën, gjeografinë bullgare, dhe gjëra të tjera. Ky rajon është i orientuar gjeografikisht drejt Bullgarisë. Shumica e njerëzve në Bosilegrad tashmë kanë nënshtetësi bullgare dhe kjo krijoi parakushte për vetëvlerësim kombëtar dhe përfshirje në hapësirën kulturore bullgare.”

• Pushteti i ri nuk duhet të jetë borxhli, por aleat i bullgarëve nga Krahinat Perëndimore

Foto: Ivo Ivanov