“Çështja bullgare” – kështu e quajnë detyrën e tyre më të rëndësishme aktivistët të cilët e përgatitnin Bashkimin e Bullgarisë e cila u rishfaq prapë në hartën botërore në vitin 1878, me gjithë edhe të copëtuar. Vendimet e padrejta të Kongresit të Berlinit nga viti 1878, si rezultat i të cilëve Bullgaria u nda në disa krahina me status dhe administrim të ndryshëm, shkaktuan pakënaqësinë dhe rezistencën ndër popullsinë vendase. Më aktive ishte rezistenca në Rumelinë Lindore, e cila mbeti në kufijtë e Perandorisë Osmane dhe synonte për bashkimin me Principatën e Bullgarisë (ky ishte emri zyrtar i pjesës autonome të vendit tonë pas vitit 1879).
Organizoheshin mitingje, demonstrata, dilnin çeta. Po krijohej një situatë revolucionare, e cila do të bashkonte energjinë e të gjithë bullgarëve dhe në fund të fundit do të çonte në ngjarjet më të lumtura dhe më domethënëse në historinë tonë të re: Bashkimin, fitoret tona brilante në Luftën Serbo-Bullgare gjatë vjeshtës së vitit 1885, dhe në fund Pavarësinë e Bullgarisë (1908) arritur tri dekada pas Çlirimit (1878).
Mezi është një rastësi, se të parë në luftën revolucionare për Bashkimin në vitin 1885 u përfshin banorët e qytetit Panagjurishte. Faktet historike dëshmojnë se ky qytet ishte i pari që shpalli lirinë e tij, vetëm pak ditë pas shpërthimit të Kryengritjes së Prillit (1876) dhe i pari valëviti flamurin e revolucionit, të qepur këtu nga Rajna Knjaginja me fjalët e paharrueshme “Liri ose vdekje”.
Më 2 shtator 1885 banorët e qytetit Panagjurishte paraprinin ngjarjet dhe e bënin kryetarin e Komitetit Sekret Qendror Revolucionar Bullgar Zahari Stojanov të thërriste “Rrofshin banorë të qytetit Panagjurishte!” Në çetat e revolucionarëve Georgi Benkovski dhe Panajot Vollov, prapë banorët e qytetit Panagjurishte të parë thërrisnin “Rroftë Bashkimi!”
Prapëseprapë cili ishte kontributi i banorëve të qytetit Panagjurishte në ditët para shpalljes zyrtare të Bashkimit më 6 shtator 1885 në qytetin Plovdiv?
“Më 2 shtator 1885 Bashkimi u realizua më parë në qytetin Panagjurishte – thekson Irina Boteva – kuratore në Muzeun Historik të qytetit Panagjurishte. – Banorët e qytetit prapë ishin të parë, sepse historia e qytetit ishte dramatike pas Çlirimit të Bullgarisë dhe pas arritjes së Traktatit të Berlinit në verën e vitit 1878. Sipas këtij traktati, Bullgaria u nda në disa pjesë - më të mëdhatë ishin Principata e Bullgarisë dhe Rumelia Lindore. Kufiri midis të dy pjesëve kalonte midis qyteteve Panagjurishte dhe Zllatica. Panagjurishte mbetej në Rumelinë Lindore në praktikë prapë nën sundimin osman. Për banorët e qytetit Panagjurishte kjo do të thoshte se të gjitha sakrificat e dhëna në Kryengritjen e Prillit, të gjitha viktimat në luftërat çlirimtare ishin absolutisht të kota. Prandaj, banorët e qytetit nuk u qetësuan. Ata, si njerëzit në shumicën e vendbanimeve në Rumelinë Lindore, edhe me mbështetjen e bullgarëve në Principatën e Bullgarisë, krijuan një Komitet të Bashkuar Revolucionar.
Më 2 shtator 1885 tre të rinj, anëtarë të komitetit në Panagjurishte, nisnin të bërtasin në rrugët e qytetit “Poshtë Rumelia! Rroftë Bashkimi!” dhe u kapën nga autoritetet vendore. Duke e kuptuar këtë, banorët e qytetit dilnin shumë shpejt të armatosur dhe u mblodhën në një miting spontan përpara Kishës “Shën Hyjlindësja”. Turma numëronte rreth 2 mijë njerëz. Të gjithë kërkonin lirimin e këtyre tre të rinjve. Atëherë shefi i qarkut e kuptoi se duhej të vepronte shumë shpejt, pasi ky tubim shumëmijësh ishte i pandalshëm dhe njerëzit në të ishin të armatosur dhe në fund të rinjtë - u liruan. Praktikisht ky miting, i cili u mblodh në Panagjurishte me thirrjen “Poshtë Rumelia! Rroftë Bashkimi!” është fillimi i Bashkimit në Bullgari.”
Në sheshin qendror të qytetit, pothuajse në vendin ku u zhvilluan këto ngjarje, është e vendosur një pllakë përkujtimore për të kujtuar këtë aksion të guximshëm në Panagjurishte. Ky është vendi ku festimet dhe përkujtimet zhvillohen çdo vit. Dhe mbishkrimi në mermerin e zi thotë: “Këtu më 2 shtator 1885 u ngrit flamuri i Bashkimit”.
Banorët e qytetit tashmë 137 vjet ruajnë një relikt unik – flamurin e Bashkimit. Rastësisht apo jo – në të lexohet mbishkrimi “Bashkimi e bënë forcën” dhe e zbulojmë se nga ku vjen fraza e cila u bë simbol i parlamentarizmit bullgar, i cituar shpesh edhe sot:
“Në Muzeun tonë ruhet flamuri origjinal, me të cilin banorët e qytetit morën pjesë në Luftën Serbo-Bullgare - shpjegon Irina Boteva për Radio Bullgarinë. – Këtu ruhet edhe arma e shumë pjesëmarrësve në mitingun e paharrueshëm më 2 shtator 1885. Mbi bazë të këtyre dëshmive dhe të dhënave të tjera të shkruara ne mund të flasim për ngjarjet e zhvilluara në vitin e largët 1885.”
Përgatiti në shqip: Svetllana Dimitrova
Foto: Gergana Mançeva, Muzeu Historik – Panagjurishte, arkiv
Gjetje të vlefshme dhe unike arkeologjike u zbuluan gjatë gërmimeve në fshatin Kapitan Petko Vojvoda të rrethit të Topollovgradit, raportoi BTA. Arkeologët e udhëhequr nga Daniella Agre kanë gjetur një varr të mundshëm të një aristokrati trak me..
Arkeologët zbuluan në Plovdiv më shumë se 500 monedha nga periudha të ndryshme dhe shufra ari për të bërë bizhuteri. Gjetjet janë nga gërmimet e shpëtimit në rrëzat e Qytezës së Vjetër pranë portës së madhe lindore të Filipopollit të lashtë. Në epokën..
E quajnë Virgjëreshën e Shenjtë Nëna e Jetës së vërtetë, e cila me lutjet e saj shpëton shpirtrat e njerëzve nga vdekja. Ajo është më e dashura dhe më e lavdëruara pas Zotit, tek e cila të gjithë i drejtohen. Kisha e nderon atë më 15 gusht, Ditën e..
Muzeu Historik Rajonal në Razgrad më 30 tetor në lidhje me mbylljen e sezonit turistik organizon një xhiro falas në Rezervatin Arkeologjik "Abritus"...