Shfaqja e minierave në atë kohë u pasqyrua edhe në dekorimin e enëve prej balte nga vendbanimi parahistorik. Mbi to shfaqet një dekorim grafiti, një imitim i shkëlqimit metalik. Kjo i jep një elegancë të veçantë objekteve.

Statuja të vogla dhe amuleta të punuara me imtësi, bizhuteri kockash, enë qeramike etj., të gjitha flasin për shijen estetike dhe pasurinë e popullsisë në mijëvjeçarin e pestë para Krishtit, thonë arkeologët. "Të lashtët ndërtuan vendbanimet e tyre në të njëjtin vend, pa bërë më parë ndonjë pastrim të veçantë të terrenit. Kur disa shtëpi bëheshin të papërdorshme, i prishnin, gjithçka rrafshohej dhe ndërtoheshin të reja nga e para", shpjegon Nadezhda Stojkova, arkeologe nga Muzeu Historik në Pomorie:

"Në këtë mënyrë, përftohet diçka si "efekti i tortës" dhe pas mijëra vitesh, shpatet e këtij vendbanimi zbuten dhe marrin formën e një tume. Tuma Kozareva ndodhet 11 km nga qyteti turistik Pomorie. Nga mesi i gushtit deri në mes të shtatorit vizitorët mund të shohin mbetjet e furrave, shtëpive dhe ndërtesave të qytetërimit të lashtë. Gjetjet janë kryesisht enë qeramike, vegla prej guri dhe të stralli. Stralli thyhet në copa që janë të mprehta si thikë. Gjejmë edhe figura të vogla statujash të bëra nga kocka kafshësh. Janë jashtëzakonisht të bukura dhe të pasura me detaje. Nisur nga kjo gjykojmë se në trojet tona në mijëvjeçarin V p.e.s. ka jetuar një qytetërim shumë i zhvilluar. Nuk ka gjetje ari në zonë, por thesari kalkolitik i Varnës nga nekropoli daton në të njëjtën kohë, ku në varrin e një predikuesi fetar u gjetën më shumë se 2 kg ar”.

Numri i enëve të zbuluara prej qeramike tregon se prodhimi i tyre tejkalonte ndjeshëm nevojat e popullsisë vendase. Ndër gjetjet më të vlefshme është një furrë e madhe qeramike, e zbuluar në një nga punishtet, ku popullësia e lashtë përgatiste enë balte mjaft të mëdha:

"Si formë i ngjan trupit të gjirafës me një pjesë të poshtme të zgjeruar dhe sipër është oxhaku - shpjegoi Nadezhda Stojkova për Radio Bullgarinë. - Mund të mburremi me një Sallë të Parë tërësisht e rinovuar në Muzeun Historik në Pomorie, e dedikuar tërësisht vendit parahistorik “Tuma Kozareva” – tha në përfundim Nadezhda Stojkova.

Foto: Gergana Mançeva, Muzeu Historik – Pomorie, facebook.com/kozareva.mogila

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Kostandina Bello