Programi i ditës
Madhësia e tekstit
Radioja Kombëtare Bullgare © 2025 Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Ljubomir Pipkov – "Momçill"

Ljubomir Pipkov
Foto: operasofia.bg

"Gjithmonë më ka emocionuar problemi i ndërtimit të një stili muzikor bullgar", – shkruan klasikui ynë i madh Ljubomir Pipkov, autor i disa prej shembujve më të rëndësishëm të krijimtarisë sonë nga shekulli i kaluar. Realizimi i tij, jo vetëm si muzikant, por edhe si letrar dhe poet, pedagog, publicist dhe figurë shoqërore, personalitet me qëndrim të qartë shoqëror dhe bindje progresive, e përcakton si një figurë udhëheqëse të elitës intelektuale bullgare.

Ai është autor i katër simfonive, koncerteve instrumentale, veprave orkestrale dhe kamerale, këngëve për kor dhe për solista, si dhe muzikës për filma. Ndërsa tre operat e tij janë tre kryevepra të papërsëritshme, tre koncepte muzikoro-dramaturgjike të bashkuara nga stili i tij unik, që sintetizon elemente kombëtare dhe modernitet. "Nëntë vëllezërit e Janës", "Momçill" dhe "Antigona '43" janë kulme të krijimtarisë muzikore-skenike bullgare.

Sipas vetë kompozitorit, ideja për "Momçilin" është nxitur nga pushtimi i Polonisë nga Gjermania në vitin 1939. Ljubomir Pipkov ka qenë gjithmonë pjesë e rrethit të intelektualëve vendas më interesantë dhe progresivë. Ndër ta përfshiheshin talente të rinj dhe të spikatur, si piktorët Ilija Beshkov dhe Boris Angellushev, poeti Hristo Radevski, shkrimtarët Konstantin Petkanov dhe Stojan Zagorçinov, si dhe regjisori Bojan Danovski. Njëri nga miqtë më të afërt të kompozitorit ishte kritiku Georgi Canev – botues i revistës mujore "Art dhe Kritikë", e cila botohej nga viti 1938 deri më 1943, dhe bashkëpunëtorët e saj ishin kryesisht autorë me bindje të majta. Pipkov ka qenë një figurë e rëndësishme në “Iz-Kri” (siç quhej shkurt kjo revistë) që nga themelimi i saj, dhe pikërisht në këtë mjedis lind ideja për veprën "Momçill".

Pipkov kujton se Georgi Canev i dha për të lexuar sërish trilogjinë "Dita e fundit, dita e Zotit" nga Stojan Zagorçinov, për ta bindur për cilësinë e saj si bazë për një libret opere. Libreti u shkrua nga poeti Hristo Radevski me pjesëmarrje aktive të kompozitorit. Janë përshkruar kryesisht episodet heroike nga librat e Zagorçinovit, e jo ato që lidhen me klerikun bullgar Teodosij Tërnovski. Prandaj edhe titulli është "Momçill", dhe modeli i personazhit kryesor nga shekulli XIV është mbresëlënës – një udhëheqës, mbrojtës, luftëtar.

Premiera botërore e veprës u mbajt në Operën e Sofjes në vitin 1948, me dirigjent Asen Najdenov, regjisor Mihaill Haxhimishev, skenograf Nenko Ballkanski dhe koreografe Margarita Dikova.

Muzika emocionuese dhe jashtëzakonisht e bukur e operës "Momçill" meriton vëmendje dhe një ringjallje skenike. Partitura është e gjallë, e pasur dhe madhështore. Pa dyshim që në të takohen pikëpamjet kompozicionale të autorit me traditat e mëdha të operës. Pjesa orkestrale është mbresëlënëse dhe shumëdimensionale – ajo është larg rolit thjesht shoqërues. Skenat e korit janë jashtëzakonisht të fuqishme – kori është njëkohësisht rrëfimtar dhe pjesëmarrës në ngjarjet. Misteri i thellë i pyllit, kulminacionet heroike, gjallëria e valleve – muzika është me të vërtetë magjepsëse. Një nga skenat më të ndritshme është ajo e dasmës mbretërore, që përfundon me Vallet e famshme nga tabloja e dytë. Së bashku me Hyrjen e operës, këto pjesë janë prej dekadash ndër veprat më të dashura dhe më shpesh të interpretuara në programet koncertale të të gjitha ansambleve simfonike bullgare. Mënyra më e mirë për të dëgjuar këto tinguj të mrekullueshëm bullgarë është interpretimi model i "Momçill", dhe deri më sot ai mbetet incizimi në studio i vitit 1974 nga përbërjet e Operës së Sofjes, të drejtuara nga interpretuesi i jashtëzakonshëm operistik – dirigjenti dhe kompozitori i madh bullgar, Ivan Marinov.

Përgatiti në shqip dhe publikoi: Kostandina Bello

Foto: operasofia.bg, Hristo Juskeseliev (arkiva), discogs.com, Opera Shtetërore - Stara Zagota



Последвайте ни и в Google News Showcase, за да научите най-важното от деня!

Më shumë nga rubrika

Aleksandër Josifov – "Mjeshtri i Bojanës"

Kënga "Mjeshtri i Bojanës" mbeti gjatë në repertorin e Lili Ivanovës. Në YouTube mund të shihen dhe dëgjohen shumë interpretime të saj nga koncerte të ndryshme gjatë viteve dhe për mua është vërtet një gëzim që kjo këngë, edhe sot – më shumë se 55..

botuar më 25-08-08 7.00.PD

"Pa asnjë tingull" - DARA është përsëri këtu

Një top energjie, kjo është DARA - vajza nga Varna, e cila "shpërtheu" në jetën muzikore bullgare një dekadë më parë, duke shkelur në trampolinën e një formati televiziv muzikor dhe duke ndërtuar një karrierë mbresëlënëse me një prani të..

botuar më 25-08-07 6.05.PD

Muzika në Epokën e Inteligjencës Artificiale në Fokus në Festivalin RADAR Beyond Music në Varna

Varna po pret edicionin e 12-të të Festivalit RADAR Beyond Music, i cili do të zhvillohet midis 7 dhe 10 gushtit. Tema e ngjarjes së këtij viti është e ardhmja e muzikës në epokën e inteligjencës artificiale - ajo do të zhvillohet si në koncerte,..

botuar më 25-08-07 5.15.PD