Si rezultat i proceseve erozive akullnajore gjatë Kuaternarit, lart në malin Rilla janë formuar shumë liqene, të cilat janë një element i konsiderueshëm i peizazhit malor. Vargu i Shtatë Liqeneve të Rillës është më i gjati, më piktoresk dhe më i vizituar. Ato janë një prej 100 Objekteve Turistike Kombëtare, na tregon drejtori i Parkut Kombëtar Rilla Krasimir Andonov dhe na shpjegon se çfarë i detyrohet popullariteti i tyre:

“Ai i detyrohet bukurisë së natyrës. Shumë turoperatorë organizojnë kryesisht vizita verore në rajon. Gjatë muajit gusht në këtë vend ka takim Vëllazëria e Bardhë. Ka rëndësi edhe aksesi i lehtë në saje të teleferikut nga shtëpia malore Pionerska e gjer te shtëpia malore “Liqenet e Rillës”. Kjo kontribuon për rritjen e numrit të turistëve dhe për popullarizimin e destinimit jo vetëm në Bullgari, por edhe në botë.”

Çfarë është prejardhja e emrave të liqeneve?

“Këta emra janë që nga vitet 30 të shekullit të XX, kur është bërë harta e liqeneve të tërë Rillës. Emrat e tyre kanë të bëjnë me ndonjë shenjë të tyre të jashtme. “Dollnoto Ezero” (“Liqeni i Poshtëm”) është lidhur me vendndodhjen e tij. “Ribnoto Ezero” (“Liqeni i Peshkut”) e ka emrin e vet për shkak të peshkut në ujërat e tij. Emrat e liqeneve të tjera janë lidhur me formën e tyre. Në traditën e Vëllazërisë së Bardhë të lidhur me rajonin që nga viti 1929 çdo liqen e ka emrin e vet në sanskrit. Liqenet shtrihen në një lartësi prej 2535 metrash deri në 2095 metrash mbi nivelin e detit. Liqeni “Sëllzata” (“Loti”) ndodhet më lart. “Okoto” (“Syri”) është i thellë 37.5 metra dhe është më i thelli nga të gjitha liqenet akullnajore në Ballkan. Ai është i njohur edhe me emrin “Sërceto” (“Zemra”). “Bëbreka” (“Veshka”) është liqeni – emblemë e Rillës dhe në Bullgari në përgjithësi. “Bliznaka” (“Binjaku”) me sipërfaqen e tij prej 91 dynymësh është më i madhi dhe më i gjati. Në mes ai shtrëngohet dhe në vitet me reshje të pakta liqeni pothuaj ndahet në dy pjesë. Prandaj e ka këtë emër. Mbi këtë liqen ngrihet maja “Hajduta” (“Hajduti”), ose “Haramia” (“Kaçaku”), e lartë 2465 metra. Liqeni “Trilistnika” (“Tërfili”) ka një formë të padrejtë dhe formon tri gjysmërrethe. Një prej specifikave të Liqenit të Peshkut janë brigjet me bar. “Liqeni i Poshtëm” ndodhet më poshtë dhe që nga ai fillon lumi Xherman.”

Imagjinata e popullit tonë ka krijuar mite dhe legjenda të ndryshme për fenomenet natyrore. A ka të tilla për Shtatë Liqenet e Rillës?

“Janë ruajtur shumë legjenda gjatë shekujve të kaluar. Legjenda e parë është lidhur me krijimin e tyre: Para shumë vitesh midis Paniçishte dhe Shtatë Liqeneve të Rillës kishte një fshat të vogël. Atje banonte një vajzë e bukur – Smiljana. Një ditë ajo shkoi te pusi për ujë. Një rreze dielli u pasqyrua në enët e vajzës dhe Dielli u dashurua me të. Që nga kjo ditë e këtej ai mendonte gjithnjë për të. Në mëngjes vajza e priste lindjen e Diellit në pragun e shtëpisë së saj, kurse në mbrëmje e dërgonte. Pasi filloi korrja Smiljana shkoi në rrafshinë për të korrur bashkë me shoqet e saj në trojet e beut vendas. Beu e pëlqeu shumë vajzën e bukur dhe deshi ta përdhunonte. Mirëpo, ajo mbrohej guximshëm dhe e ndëshkuan me varje. Pasi Dielli lindi dhe e pa këtë pamje të ashpër, ai filloi të qante dhe nga lotët e tij të hidhur lindën Shtatë Liqenet e Rillës. Prandaj njerëzit e quajtën ujin e liqeneve “Lotët e Diellit”. Legjenda e dytë është lidhur me ruajtjen e liqeneve. Sipas saj emri i liqenit “Syri” nuk është i rastit. Nëpërmjet tij natyra vëzhgon se çfarë bëjnë njerëzit në rajon. Pasi ata i shkelin ligjet e saj ato ndëshkohen nga “Veshka”. Legjenda rrëfen se si një herë barinjtë, të cilët i kullosnin tufat e tyre në kodrat e afërta, i shkelën këto ligje dhe u ndëshkuan nga “Veshka”. Nga liqeni u ngrit një re e zezë shtrëngate dhe shiu i rrëmbyer asgjësoi mbjelljet dhe bagëtinë. Sipas mitologjisë bullgare çdo një liqen ka një mbrojtës të vet mitik.  Nuk është e rastit se një prej tyre edhe sot e kësaj dite e ka emrin “Hallovitoto” (”Liqeni i Kuçedrës”). Në të kaluarën kanë besuar se në liqen kanë jetuar kuçedra dhe stuhi. Disa liqene të tjera i kanë ruajtur zanat e bukura.”

A janë studiuar Shtatë Liqenet e Rillës?

“Studimet më të hershme janë që nga viti 1890, kur një gjeolog serb – Jovan Cviiç, konstatoi prejardhjen akullnajore të liqeneve. Në periudhën 1930-1932 u zhvilluan studime nga disa shkencëtarë austriakë. Gjatë viteve 50 të shekullit XX u studiuan leshterikët e ujërave të ëmbla. Në vitin 1960 shoqata “Akademika” gjithashtu zhvilloi disa studime. Pas krijimit të territorit të mbrojtur, në vitin 1992, zhvillohen studime shkencore dhe monitorim, të lidhura me habitatet e llojeve të rralla dhe të mbrojtura biologjike të florës, faunës dhe kërpudhave, si dhe të komponentëve biotike të mjedisit.”

Përmes reliefit të Shtatë Liqeneve të Rrillës kalon një pjesë e itinerarit Turistik Evropian E4. Për adhuruesit e dimrit ka itinerare të veçanta dimërore.

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva

Fotografi: Wikipedia