Me interesin më të madh gëzon salla e rinovuar në vitin 2024 “Arkeologji” në ndërtesën qendrore të muzeut – një ekspozitë e re moderne, që i përgjigjet kërkesave të brezit bashkëkohor të vizitorëve.

“Vend qendror i është caktuar objektit arkeologjik më të gjatë të studiuar dhe më të rëndësishëm në territorin e qarkut Pazarxhik – kodrina e vendbanimit “Junacite” – rrëfen Valentina Taneva, zëvendësdrejtoreshë për veprimtarinë shkencore-kërkimore, ekspozuese dhe të fondit në muze. – Rëndësia e saj për shkencën arkeologjike prehistorike është jashtëzakonisht e madhe. Kjo është një kodrinë vendbanimi me shumë shtresa dhe ende nuk është arritur shtresa sterile, domethënë vendbanimi më i hershëm, që ka vënë themelet e jetës në këtë pjesë të Thrakisë. Në sallën “Arkeologji” janë shfaqur lloje të ndryshme enësh, objekte kulti, kurse më interesantja në këtë seksion janë gjetjet e arta, të zbuluara gjatë hulumtimeve të kodrinës.”

Ndër to është edhe një rruazë e artë nga mesi i mijëvjeçarit V para Krishtit, e cila sipas analizës molekulare është ari i punuar më i vjetër i zbuluar në botë deri më sot – rreth 150 vjet më i hershëm se gjetjet e arta nga nekropoli kalkolitik i Varnës.

“Ajo është jashtëzakonisht e vogël, por në fakt është e çmuar dhe është dëshmi për përpunimin e arit gjatë kësaj periudhe – thekson Valentina Taneva në një intervistë speciale për Radio Bullgarinë. – Përveç kësaj, janë shfaqur aplikacion i artë, spiralë, objekte prej bakri – sfurkë, gjilpëra, sëpata, të cilat janë dëshmi për ekzistencën e një qendre metalurgjike në “Junacite” dhe fillim të prodhimit të objekteve metalike gjatë kësaj periudhe.

Muzeu në Pazarxhik disponon edhe një koleksion të pasur numizmatik. 

Për herë të parë janë ekspozuar monedha origjinale, njëra prej të cilave është e fisit të lashtë trak Deronët, pjesë e thesarit nga fshati Veliçkovo, e kthyer në emblemë të Muzeut Historik Rajonal – Pazarxhik.

“Në muze ka edhe shumë gjëra interaktive. Për shembull një hartë interaktive, mbi të cilën janë treguar objektet më të rëndësishme të studiuara në territorin e qarkut të Pazarxhikut, me informacione për karakterin e objekteve arkeologjike, për studiuesit që kanë punuar atje, kur janë hulumtuar dhe çfarë është zbuluar. Gjithashtu ka, mbi të cilin tregohen me informacione shtesë gjetje të tjera, të cilat nuk janë paraqitur në ekspozitë. 

Me këtë nuk përfundon aspak veprimtaria dhe objektet e Muzeut Historik Rajonal – Pazarxhik. Në fushën e interesit të tij janë hulumtimet e shumë kështjellave, tempujve dhe faltoreve të lashta pranë qytetit. Pjesë e muzeut është edhe Ekspozita Etnografike.

“Ajo është jashtëzakonisht e pasur, e mbledhur ndër vite nga etnografët që punojnë në muze. Janë treguar objekte nga jeta dhe mënyra e jetesës së popullsisë në këtë rajon, të lidhura me zejet, tregtinë, veprimtarinë bujqësore, ritualet fetare. Meqë Pazarxhiku është i vendosur në 3 rajone gjeografike – të Rodopit, të fushës dhe të Srednogories, nga këtu vjen larmia në kulturën dhe traditat vendore të popullsisë nga ky rajon. Ajo është vendosur në shtëpinë më të madhe nga epoka e Rilindjes në Pazarxhik, e ndërtuar në vitin 1850, që i përkiste tregtarit të pasur Nikolaki Hristoviç dhe e shpallur monument arkitektoniko-artistik i kulturës.”

Dhe një monument tjetër i kulturës është objekt i Muzeut Historik Rajonal në Pazarxhik – shtëpia e lindjes së politikanit dhe shtetarit të shquar në Bullgarinë pas Çlirimit, shkrimtarit, përkthyesit dhe piktorit Konstantin Veliçkov.

Aty është vendosur një ekspozitë, e lidhur me jetën dhe veprimtarinë e tij dhe interier i një banese nga periudha e Rilindjes.